Χουρουφισμός

Ο Χουρουφισμός (αραβικά: حروفية, χουρουφίγια, η λέξη χουρούφι σημαίνει γράμματα του αλφαβήτου), ήταν ένα σουφικό δόγμα, που γεννήθηκε στο Αζερμπαϊτζάν και εξαπλώθηκε σε περιοχές της δυτικής Περσίας και της Ανατολίας στα τέλη του 14ου και τις αρχές του 15ου αιώνα μ.Χ..

Ίδρυση

Ο ιδρυτής και πνευματικός ηγέτης του κινήματος των Χουρουφιστών (Χουρούφι) ήταν ο Αζέρος Φαζλαλλάχ Ασταραμπαντί, καλούμενος επίσης Ναΐμι (1339/40-1394). Γεννημένος στο Ασταραμπάντ (σημερινό Γκοργκάν) του Ιράν, στράφηκε σε νεαρή ηλικία στο Σουφισμό και τις διδασκαλίες του Μανσούρ αλ-Χαλλάτζ και του Τζελαλεντίν Ρουμί. Στα μέσα της δεκαετίας του 1370 ο Ναΐμι ξεκίνησε να προπαγανδίζει τη διδασκαλία του σε ολόκληρη την Περσία και το Αζερμπαϊτζάν. Ενώ ζούσε στην Ταυρίδα των Τζαλαγιριδών, κέρδισε υποστήριξη και επιρροή στην Αυλή των τελευταίων, όπου έλαβε επίσης χώρα η γραφή του κύριου έργου του, Τζαβιντάν αλ-Καμπίρ. Εκείνο τον καιρό ακολουθούσε ακόμη το βασικό ρεύμα της σουφικής παράδοσης. Αργότερα, κινήθηκε προς μια πιο εσωτερική πνευματικότητα, αποτυγχάνοντας όμως να προσηλυτίσει τον Ταμερλάνο, εκτελέστηκε το 1394 κοντά στο κάστρο Αλίντζα στο Ναχιτσεβάν από τον υιό του Ταμερλάνου, σάχη Μιράν. Η εξέγερση των Χουρουφιστών, των οποίων το τάγμα αποτελείτο από πολλούς ακολούθους, συντρίφθηκε στο Αζερμπαϊτζάν, αλλά το κίνημα επιβίωσε στις τάξεις του λαού για άλλη μια δεκαετία περίπου με διαφορετικές μορφές.

Βασικά στοιχεία του Χουρουφισμού

Σύμφωνα με τον Φαζλαλλάχ, το κλειδί για να ανοιχθεί το έβδομο σφραγισμένο βιβλίο, το Κοράνι (δηλ. ερμηνευθεί η βαθύτερη αλήθεια του), είναι ένα καββαλιστικό σύστημα γραμμάτων, που αναπτύσσεται και ερμηνεύεται από τους μετέπειτα Χουρουφιστές στα έργα Χινταγιάτ-νάμα, Τζαβιντάν-νάμα και Μαχράν-νάμα. Το Σύμπαν είναι αιώνιο και κινείται περιστρεφόμενο. H μορφή του Θεού είναι άφθαρτη και εκδηλώνεται στον Άνθρωπο, την καλύτερη από τις μορφές. Ο Θεός ενσαρκώνεται σε κάθε άτομο. Οι Χουρουφιστές θεωρούσαν τον Φαζλαλλάχ μια εκδήλωση της θεϊκής δύναμης μετά τους Αδάμ, Μωυσή και Μωάμεθ. Ο Θεός επίσης ενσαρκώνεται σε λέξεις και τα 28 γράμματα του αραβικού αλφαβήτου και τα 32 του αντίστοιχου περσικού είναι η βάση της αγάπης και ομορφιάς στον κόσμο. Ο αριθμός επτά είναι αριθμός-κλειδί καθώς αντιστοιχεί σε ευγενικά τμήματα του προσώπου, στους στίχους της σούρα της Αλ-Φατίχα, και συμβολίζει τη λεκτική ομολογία της πίστης. Ο Άνθρωπος είναι ανώτερο αντίγραφο του Θεού και το κλειδί στη χακίκα - η χακίκα είναι ένα από τα τέσσερα στάδια στο Σουφισμό, τα οποία είναι: η σαρία (εξωτερικό μονοπάτι), η ταρίκα (εσωτερικό μονοπάτι), η χακίκα (μυστικιστική αλήθεια) και η μαρίφα (τελική μυστικιστική γνώση).

Σύμφωνα με τον Ρ.Ν. Φράι στο έργο του Ιστορία του Ιράν, ο Χουρουφισμός ήταν μια έκφραση του Ισμαηλισμού στη μυστικιστική του ταυτοποίηση της ανθρώπινης εικόνας, αλλά διέφερε στην αναγνώριση της χακίκα (μυστικιστικής αλήθειας) στην ουσία των γραμμάτων παρά στο πρόσωπο του Ιμάμη.