Μετάβαση στο περιεχόμενο

Φρανσουά-Αντρέ Ντανικάν Φιλιντόρ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Φρανσουά-Αντρέ Ντανικάν Φιλιντόρ
Πορτραίτο από το βιβλίο του Φρανσουά-Αντρέ Ντανικάν Φιλιντόρ L’analyze des échecs (Λονδίνο, 2η έκδοση, 1777).
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		François-André Danican Philidor (Γαλλικά)
Γέννηση7  Σεπτεμβρίου 1726[1][2][3]
Ντρε[4][5]
Θάνατος31  Αυγούστου 1795[1][3][6]
Λονδίνο[4][7][5]
Χώρα πολιτογράφησηςΓαλλία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΓαλλικά[8][9]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταηθοποιός
σκακιστής[10][11]
πιανίστας
συνθέτης[12]
μουσικός[12]
θεωρητικός στο σκάκι
Αξιοσημείωτο έργοTom Jones[13]
Analysis of the game of chess[14]
Οικογένεια
ΓονείςAndré Danican Philidor
ΑδέλφιαAnne Danican Philidor
ΟικογένειαPhilidor family
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Φρανσουά-Αντρέ Ντανικάν Φιλιντόρ (François-André Danican Philidor, Ντρο, 7 Σεπτεμβρίου 1726 – Λονδίνο, 31 Αυγούστου 1795) ήταν Γάλλος σκακιστής και συνθέτης μουσικής. Είχε συνεισφορά στην πρώιμη ανάπτυξη της κωμικής όπερας. Θεωρείται επίσης, ως ο καλύτερος σκακιστής της εποχής του. Το βιβλίο του Analyse du jeu des Echecs θεωρήθηκε ένα πρότυπο εγχειρίδιο σκακιού για τουλάχιστον έναν αιώνα, και ένα πολύ γνωστό σκακιστικό άνοιγμα καθώς και μια μέθοδος για ματ έχουν πάρει το όνομά του.

Βιογραφικά στοιχεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Φρανσουά-Αντρέ Ντανικάν Φιλιντόρ γεννήθηκε στις 7 Σεπτεμβρίου 1726 στο Ντρο της Γαλλίας. Πατέρας του ήταν ο Αντρέ Ντανικάν Φιλιντόρ και μητέρα του η Ελίζαμπεθ Λε Ρόυ, η οποία ήταν η δεύτερη γυναίκα του πατέρα του, την οποία παντρεύτηκε το 1719 όταν εκείνη ήταν 19 ετών και αυτός 72. Όταν γεννήθηκε ο Φρανσουά-Αντρέ ο πατέρας του ήταν 79 ετών και πέθανε τέσσερα χρόνια αργότερα αφήνοντας τον γιο του ορφανό. Για το λόγο αυτό ο Φρανσουά-Αντρέ κατά τη διάρκεια της ζωής του αναφερόταν συχνά με το όνομα του πατέρα του, ως Αντρέ Ντανικάν Φιλιντόρ.

Μουσική καριέρα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Προτομή του Φιλιντόρ στην πρόσοψη της Όπερας Γκαρνιέ στο Παρίσι

Ο Φιλιντόρ προσχώρησε στην βασιλική χορωδία του Λουδοβίκου ΙΕ΄ το 1732 σε ηλικία έξι ετών, και έκανε την πρώτη προσπάθειά του στην σύνθεση ενός τραγουδιού στην ηλικία των 11. Λέγεται ότι ο Λουδοβίκος ΙΕ΄ ήθελε να ακούει τη χορωδία σχεδόν κάθε μέρα, και οι τραγουδιστές, ενώ περίμεναν τον βασιλιά για να έρθει, έπαιζαν σκάκι για να ανακουφίσουν την πλήξη τους και αυτό πιθανά προκάλεσε το ενδιαφέρον του Φιλιντόρ για το σκάκι.

Περίπου από το 1740 έζησε και εργάστηκε στο Παρίσι ως ερμηνευτής, δάσκαλος και μουσικός αντιγραφέας. Ήταν ο δάσκαλος του συνθέτη και πιανίστα Ludwig Wenzel Lachnith από τη Βοημία. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου συνάντησε τον Ντιντερό, ο οποίος τον αποκαλούσε «Philidor le subtil» στο φιλοσοφικό του διάλογο Ο ανιψιός του Ραμώ. Πέρασε μεγάλο μέρος της περιόδου από το 1745 έως το 1754 στο Λονδίνο, μετά από μια περιοδεία συναυλιών στην Ολλανδία που κατέρρευσε, και κινήθηκε στους ίδιους κύκλους με τον Δρ. Τζόνσον και τον Δρ. Μπάρνεϋ. Επέστρεψε στη γαλλική πρωτεύουσα το 1754, παρόλο που η μουσική του βρέθηκε από μερικούς να είναι πάρα πολύ Ιταλική (ως αποτέλεσμα των ταξιδιών του). Ωστόσο, σημείωσε αρκετές επιτυχίες στα θέατρα, ξεκινώντας με το Blaise le savetier το 1759. Οι τρεις πιο επιτυχημένες όπερές του ήταν η Le Sorcier το 1764, η Tom Jones (με λιμπρέτο από την ομώνυμη νουβέλα του Henry Fielding) το 1765 και η Ernelinde το 1767.[15]

Για ένα διάστημα ο Φιλιντόρ ήταν από τους κορυφαίους συνθέτες όπερας στη Γαλλία, και κατά τη διάρκεια της μουσικής καριέρας του παρήγαγε πάνω από 20 κωμικές όπερες και δύο λυρικές τραγωδίες. Έγραψε επίσης κοσμικές καντάτες και μοτέτα.

Σκακιστική καριέρα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Φιλιντόρ ξεκίνησε να παίζει τακτικά γύρω στο 1740 στη σκακιστική Μέκκα της Γαλλίας, το Café de la Régence. Εκεί ήταν που έπαιξε με έναν περίφημο φίλο από τη «Νέα Αγγλία», τον κ. Βενιαμίν Φραγκλίνο. Τον δίδαξε ο Λεγκάλ ντε Κερμέρ, που ήταν ο καλύτερος παίκτης στη Γαλλία εκείνη την εποχή. Στην αρχή, ο Λεγκάλ μπορούσε να δώσει στον Φιλιντόρ το πλονέκτημα πύργου (ένα [[Χάντικαπ {σκάκι)|χάντικαπ]] στο οποίο ο δυνατότερος παίκτης ξεκινά χωρίς έναν από τους πύργους του), αλλά μόλις σε τρία χρόνια, ο Φιλιντόρ έγινε ισάξιός του και στη συνέχεια τον ξεπέρασε. Ο Φιλιντόρ επισκέφθηκε την Αγγλία το 1747 όπου κέρδισε αποφασιστικά σε ένα ματς τον Σύριο μαιτρ Φίλιπ Στάμμα με 8 νίκες 1 ήττα και 1 ισοπαλία, με τη συμφωνία ο Φιλιντόρ να έχει πάντα τα μαύρα κομμάτια και ο Στάμμα τα λευκά με την πρώτη κίνηση σε κάθε παρτίδα, καθώς και να μετρούν όλες οι ισοπαλίες ως νίκες για τον Στάμμα.[16] Την ίδια χρονιά, ο Φιλιντόρ έπαιξε πολλά παιχνίδια με έναν άλλο ισχυρό παίκτη, τον Σερ Αβραάμ Γιάνσσεν, ο οποίος ήταν τότε ο καλύτερος παίκτης στην Αγγλία, και με εξαίρεση τον Λεγκάλ, ίσως ήταν ο καλύτερος παίκτης που ο Φιλιντόρ είχε ποτέ συναντήσει.[17] Αυτός, υπό κανονικές συνθήκες, θα μπορούσε να κερδίσει κατά μέσο όρο ένα παιχνίδι στα τέσσερα από τον Φιλιντόρ και ο ίδιος ο Φιλιντόρ δήλωσε ότι μπορούσε να δώσει στον Γιάνσσεν μόνο ένα πιόνι για την πρώτη κίνηση.[18]

Το 1754, ο Φιλιντόρ επέστρεψε στη Γαλλία, μετά από εννέα χρόνια απουσίας που πέρασε ως επί το πλείστον στην Ολλανδία και την Αγγλία. Ήταν πλέον ένας πολύ ισχυρότερος παίκτης, έχοντας παίξει επιτυχώς με αντιπάλους του διαμετρήματος του Φιλίπ Στάμμα και του Αβραάμ Γιάνσσεν, αλλά, όπως αναφέρει ο Τζωρτζ Άλλεν στο βιβλίο του Η ζωή του Φιλιντόρ, δεν μπορούσε ο ίδιος να θεωρηθεί ο ισχυρότερος παίκτης στον κόσμο μέχρι τον αγώνα του με τον Λεγκάλ ντε Κερμέρ το 1755.[19]

Ο Ζακ Φρανσουά Μωρέ, ένας από τους καλύτερους Γάλλους σκακιστές των αρχών του 19ου αιώνα, ήταν ανηψιός του Φιλιντόρ.[20]

Το σκακιστικό βιβλίο του

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1749, ο Φιλιντόρ δημοσίευσε το διάσημο βιβλίο του Analyse du jeu des Echecs. Τύπωσε μια δεύτερη έκδοση το 1777, και μια τρίτη έκδοση το 1790.[21] Το βιβλίο πλεονεκτούσε στη σκακιστική γνώση και μέχρι το 1871, είχε κάνει περίπου 70 εκδόσεις και είχε μεταφραστεί στα αγγλικά, γερμανικά, ρωσικά και ιταλικά. Σε αυτό, ο Φιλιντόρ ανέλυσε εννέα διαφορετικούς τύπους ανοιγμάτων του παιχνιδιού. Τα περισσότερα από τα ανοίγματα του Φιλιντόρ έχουν σχεδιαστεί για να ενισχύσουν και να δημιουργήσουν ένα ισχυρό αμυντικό κέντρο, χρησιμοποιώντας πιόνια. Αυτός είναι ο πρώτος που συνέλαβε το νέο ρόλο του πιονιού στο σκάκι, και η πιο διάσημη από τις συμβουλές του ήταν το ρητό "Τα πιόνια είναι η ψυχή του σκακιού".

Γαλλική Επανάσταση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Φιλιντόρ βρέθηκε κατά λάθος στην Αγγλία, όταν συνέβη η Γαλλική Επανάσταση. Λόγω πολλών από τις κοινωνικές επαφές του, που αναφέρθηκαν παραπάνω, η επαναστατική κυβέρνηση τον έβαλε στην απαγορευμένη λίστα. Πέθανε στο Λονδίνο στις 31 Αυγούστου 1795, και θάφτηκε στον Άγιο Ιάκωβο του Πικαντίλι. Λίγες μέρες αργότερα, οι συγγενείς του κατάφεραν να αποκαταστήσουν το όνομά του και αφαιρέθηκε από την λίστα.

Αναφορές στο σκάκι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το όνομα του Φιλιντόρ χρησιμοποιείται σε τρία γνωστά θέματα στο σκάκι:

  • Η Άμυνα Φιλιντόρ (1.ε4 ε5 2.Ιζ3 δ6), είναι ένα άνοιγμα που υποστήριξε.
  • Η Θέση Φιλιντόρ, είναι ένα είδος σκακιστικού φινάλε.
  • Το Ματ αποπνιγμού, το οποίο αναφέρεται ως κληρονομιά του Φιλιντόρ, αν και στην πραγματικότητα εφευρέθηκε αιώνες πριν από τον Φιλιντόρ.

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 27  Απριλίου 2014.
  2. ↑ 2,0 2,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 12360383j. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 (Αγγλικά) SNAC. w6rn4kz9. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. ↑ 4,0 4,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. 118791818. Ανακτήθηκε στις 13  Αυγούστου 2015.
  5. ↑ 5,0 5,1 Ιστορικό Αρχείο Ρικόρντι. 9983. Ανακτήθηκε στις 3  Δεκεμβρίου 2020.
  6. ↑ «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Francois-Andre-Philidor. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  7. ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. jo2003169890. Ανακτήθηκε στις 23  Νοεμβρίου 2019.
  8. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12360383j. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  9. ↑ CONOR.SI. 147581539.
  10. ↑ Nicolas Giffard: «Le guide des échecs» (Γαλλικά) Éditions Robert Laffont. 1993.
  11. ↑ Ντενί Ντιντερό: «Le Neveu de Rameau ou La Satire seconde». (Γαλλικά) Ο ανιψιός του Ραμώ. 1821.
  12. ↑ 12,0 12,1 Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. jo2003169890. Ανακτήθηκε στις 15  Δεκεμβρίου 2022.
  13. ↑ (Αγγλικά) MusicBrainz. Ίδρυμα MetaBrainz.
  14. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: «BnF catalogue général» (Γαλλικά) Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας. Παρίσι.
  15. ↑ J. Rushton, François-André Danican Philidor, The New Grove Dictionary of Opera. Macmillan, London & New York, 1997.
  16. ↑ Murray (1913), σελ. 862.
  17. ↑ The Saturday magazine, Volumes 18–19 (1841), σελ. 238.
  18. ↑ The Chess player's chronicle (1879), σελ. 50.
  19. ↑ G. Allen & T. von der Lasa, The life of Philidor, musician and chess-player, Philadelphia 1865, σελ. 51.
  20. ↑ Hooper & Whyld (1992), σελ. 265.
  21. ↑ Murray (1913), σελ. 863.

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Allen, George (1971). Tassilo von Heydebrand & der Lasa, επιμ. Life of Philidor: Musician and Chess-Player. Da Capo Press. ISBN 0-306-70075-1. 
  • Divinsky, Nathan (1990). The Batsford Encyclopedia of Chess. ISBN 0-7134-6214-0. 
  • Fine, Reuben (1983). The World's Great Chess Games. Dover. ISBN 0-486-24512-8. 
  • Hooper, David Vincent· Whyld, Kenneth (1992) [1987]. The Oxford Companion to Chess (2η έκδοση). Oxford University Press. ISBN 0-19-280049-3. 
  • Murray, H. J. R. (1913). A History of Chess (στα Αγγλικά). Oxford University Press. ISBN 0-19-827403-3. 
  • Winter, Edward G., επιμ. (1981). World Chess Champions. ISBN 0-08-024117-4. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Φρανσουά-Αντρέ_Ντανικάν_Φιλιντόρ&oldid=10356063"