Φραγκοκάστελλο

Φραγκοκάστελλο
Φραγκοκάστελλο
Είδος	κάστρο και φρούριο
Γεωγραφικές συντεταγμένες	35°10′56″N 24°14′2″E
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Σφακίων και τοπική κοινότητα Πατσιανού Χανίων
Τοποθεσία	Φραγκοκάστελλο Χανίων
Χώρα	Ελλάδα
Έναρξη κατασκευής	1371
Προστασία	αρχαιολογικός χώρος στην Ελλάδα
Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Το Φραγκοκάστελλο (εκ των ιταλικών όρων Franco, μτφ. «Ελεύθερο», και Castello, μτφ. «Κάστρο») είναι μεσαιωνικό κάστρο, το οποίο βρίσκεται στη νότια ακτή της Κρήτης, περίπου 12 χιλιόμετρα ανατολικά της Χώρας Σφακίων, εντός του νομού Χανίων. Αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα της περιοχής και φημίζεται για το φαινόμενο που είναι γνωστό ως Δροσουλίτες, που παρατηρείται στον κάμπο γύρω από το κάστρο, κάθε χρόνο στα τέλη της άνοιξης.

Ιστορικά στοιχεία

Σύμφωνα με βενετικά αρχεία, το κάστρο χτίστηκε στο διάστημα 1371-74 από τους Βενετούς, κυρίαρχους τότε του νησιού της Κρήτης, με σκοπό την προστασία από τους πειρατές αλλά και από τους συχνά εξεγερμένους Σφακιανούς. Σύμφωνα με τοπική παράδοση το κάστρο χτιζόταν την ημέρα από τους Βενετούς στρατιώτες και το βράδυ οι Σφακιανοί με αρχηγούς τους έξι αδελφούς Πατσούς γκρέμιζαν ότι είχε χτιστεί κατά τη διάρκεια της ημέρας. Τελικά οι Βενετοί συνέλαβαν και εκτέλεσαν τους αδελφούς Πατσούς και κατάφεραν να ολοκληρώσουν το κάστρο.

Το Βενετικό όνομα του κάστρου ήταν Άγιος Νικήτας. Επικράτησε όμως η ονομασία Φραγκοκάστελλο, που του αποδόθηκε από τον τοπικό πληθυσμό και σημαίνει το κάστρο των Φράγκων, καθώς ο τοπικός πληθυσμός συνήθιζε να αποκαλεί Φράγκους όλους τους ξένους καθολικούς. Το όνομα σταδιακά υιοθετήθηκε και από τους Βενετούς. Το 1770 ο κρητικός οπλαρχηγός Ιωάννης Βλάχος, γνωστότερος ως Δασκαλογιάννης κατέλαβε το κάστρο από τους Οθωμανούς διοικητές του. Αργότερα όμως συνελήφθη κει εκτελέστηκε μετά από βασανιστήρια στο Ηράκλειο.

Το 1828, κατά την διάρκεια της ελληνικής επανάστασης ο οπλαρχηγός Χατζημιχάλης Νταλιάνης οχυρώθηκε στο κάστρο μαζί με 700 αντρες. Στις 18 Μαΐου 1828 διεξήχθη άγρια μάχη μεταξύ των οχυρωμένων Ελλήνων και των οθωμανικών δυνάμεων του Μουσταφά Ναϊλή Πασά. Οι Έλληνες ηττήθηκαν πέφτοντας μεγάλο μέρος από αυτούς νεκροί. Μετά την μάχη ο Ναϊλής Πασάς κατέστρεψε προσωρινά το κάστρο για να μην ξαναχρησιμοποιηθεί από τους εξεγερμένους ντόπιους, αλλά αργότερα το επισκεύασε. Το κάστρο δεν ξαναχρησιμοποιήθηκε τα επόμενα χρόνια. Η φονική αυτή μάχη συνδέθηκε με το σπάνιο φαινόμενο που παρατηρείται στην περιοχή και είναι γνωστό ως Δροσουλίτες. Κάθε χρόνο μεταξύ Μαΐου και Ιουνίου κατά τις πρωινές ώρες, παρατηρούνται στον κάμπο γύρω από το κάστρο σκιές που θυμίζουν φιγούρες ιππέων ή πολεμιστών. Η παράδοση αναφέρει πως πρόκειται για τα φαντάσματα των στρατιωτών που σκοτώθηκαν στην φονική μάχη που διεξήχθη τέτοια εποχή. Οι πιο αποδεκτές επιστημονικά εξηγήσεις αποδίδουν το φαινόμενο σε αντικατοπτρισμό ή σε οφθαλμαπάτη.

Το εσωτερικό του κάστρου

Περιγραφή φρουρίου

Το κάστρο έχει απλό ορθογώνιο σχήμα με πύργο σε κάθε γωνία του. Τα τείχη του είναι κατακόρυφα και σχετικά αδύνατα, σύμφωνα με τις αρχές της φρουριακής αρχιτεκτονικής που εφαρμόζονταν από την αρχαιότητα, πριν την ανακάλυψη της πυρίτιδας και την επικράτηση του «προμαχωνικού συστήματος» φρουριακής αρχιτεκτονικής με τα ισχυρά τείχη και το κεκλιμένο εξωτερικό μέτωπο για την αντιμετώπιση κανονιοβολισμών. Το «προμαχωνικό σύστημα» των Βενετών διαδόθηκε στην Κρήτη το πρώτο μισό του 16ου αι., αλλά εφαρμόστηκε κυρίως στα μεγαλύτερης στρατηγικής σημασίας οχυρά των βόρειων παραλίων, όπως η Φορτέτζα του Ρεθύμνου ή ο Κούλες στο Ηράκλειο.

Το λιοντάρι του Αγίου Μάρκου πάνω από τη νότια πύλη του Φραγκοκάστελλου

Η κύρια είσοδος του Φραγκοκάστελλου βρίσκεται στα νότια και στη σημερινή της μορφή αποτελεί ανακατασκευή του 19ου αιώνα. Πάνω από την πύλη σώζεται ανάγλυφο με το λιοντάρι του Αγίου Μάρκου, το έμβλημα της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας. Σώζονται επίσης οικόσημα επιφανών Βενετικών οικογενειών. Τα κτίσματα που υπάρχουν σήμερα στο εσωτερικό του κάστρου είναι ανακατασκευασμένα κατά την περίοδο της Οθωμανικής κατοχής του κάστρου. Το κάστρο έχει ανακατασκευαστεί σε διάφορες φάσεις της ιστορίας του. Ανακατασκευάστηκε την περίοδο 1593-1597 από το γενικό προβλεπτή Νικολό Ντόνα (Nicolo Dona), το 1645 και την περίοδο 1866-1869 κατά τη διάρκεια της κρητικής Επανάστασης.