Ταξίδι από την Αγία Πετρούπολη στη Μόσχα
 Εξώφυλλο της πρώτης έκδοσης, 1790 | |
| Συγγραφέας | Αλεξάντρ Ραντίστσεφ |
|---|---|
| Τίτλος | Путешествие из Петербурга в Москву |
| Γλώσσα | Ρωσικά |
| Ημερομηνία δημιουργίας | 1790 |
| Ημερομηνία δημοσίευσης | Μαΐου 1790 |
| Μορφή | μυθιστόρημα |
| δεδομένα () | |
Ταξίδι από την Αγία Πετρούπολη στη Μόσχα (1790) (στα ρωσικά: Путешествие из Петербурга в Москву ), είναι έργο του Ρώσου συγγραφέα Αλεξάντρ Ραντίστσεφ που δημοσιεύτηκε το 1790.
Είναι το πιο διάσημο έργο του συγγραφέα, ο οποίος συνδυάζοντας λογοτεχνία, φιλοσοφία και πολιτική οικονομία αποκαλύπτει τις κοινωνικές και οικονομικές αδικίες και τις αιτίες τους σε όλα τα επίπεδα της ρωσικής κοινωνίας την εποχή της Μεγάλης Αικατερίνης: δουλοπαροικία, εξουσίες και διαφθορά των ευγενών, ζητήματα διακυβέρνησης, κοινωνική δομή και προσωπική ελευθερία. Το βιβλίο ξεκινά με μια αναφορά σε ένα τέρας «τεράστιο, αηδιαστικό και γαβγίζει», εννοώντας τη Ρωσική Αυτοκρατορία. [1]
Αυτή η κριτική μελέτη των προβλημάτων της Ρωσίας ήταν μια πρόκληση για την Μεγάλη Αικατερίνη, παρά το γεγονός ότι ο Ραντίστσεφ δεν ήταν επαναστάτης: απλώς ένας παρατηρητής των αρνητικών σημείων που έβλεπε στη ρωσική κοινωνία και κυβέρνηση εκείνη την εποχή. Το βιβλίο απαγορεύτηκε αμέσως και ο συγγραφέας καταδικάστηκε αρχικά σε θάνατο που μετατράπηκε σε εξορία στην ανατολική Σιβηρία. Δεν δημοσιεύτηκε ελεύθερα στη Ρωσία μέχρι το 1905.
Γραμμένο κατά την περίοδο της Γαλλικής Επανάστασης, το βιβλίο βασίζεται στις ιδέες και αρχές των μεγάλων φιλοσόφων του Διαφωτισμού και ειδικότερα τις σύγχρονες αντιλήψεις του Φυσικού Δικαίου και καταδικάζει με τόλμη και δριμύτητα την απολυταρχία.[2]
Σύνοψη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Ραντίστσεφ παρουσιάζει ένα φανταστικό ταξίδι ανάμεσα στις δύο κύριες πόλεις της Ρωσίας, την Αγία Πετρούπολη και τη Μόσχα. Κάθε στάση στη διαδρομή αποκαλύπτει ιδιαίτερα προβλήματα για τον ταξιδιώτη. Η ιστορία του αφηγητή αρχίζει σε ένα πανδοχείο όπου ο ιδιοκτήτης είναι πολύ τεμπέλης για να φροντίσει τα κουρασμένα άλογά του για την άμαξα. Τελικά, βγαίνοντας στο δρόμο, συναντά κάποιον που προσπαθεί να πουλήσει γενεαλογικά έγγραφα σε ευγενείς που επιδιώκουν να βελτιώσουν τον τίτλο τους και έναν φτωχό αγρότη που εργάζεται αν και είναι Κυριακή. Συνεχίζει σατιρίζοντας τον αγαπημένο της Αικατερίνης, τον αντιβασιλέα Γκριγκόρι Ποτέμκιν, με ένα ανέκδοτο για την όρεξή του για στρείδια και τις παράλογες προσπάθειες που θα έκανε ο υπηρέτης του για να τα προμηθευθεί.[3]
Η πιο διάσημη σκηνή θεωρείται το όνειρο του αφηγητή να είναι «τσάρος, σάχης, χάνος, βασιλιάς, μπέης, σουλτάνος ή κάτοχος κάποιου τέτοιου τίτλου, καθισμένος με βασιλική εξουσία σε έναν θρόνο». Στην πιο ελάχιστη έκφρασή του, οι αυλικοί αναστενάζουν, συνοφρυώνονται ή φωτίζονται από χαρά. Ο αφηγητής-τσάρος διατάζει την εισβολή σε μια μακρινή χώρα, η οποία είναι βέβαιος ότι θα υποκύψει στη δύναμή του. Ξαφνικά εμφανίζεται η Αλήθεια, που υπερασπίζεται τα δικαιώματα των διαφωνούντων. Τελικά ο ηγέτης χάνει το θρόνο του λόγω της δικής του βαρβαρότητας, της διαφθοράς της αυλής του και της γενικής κατάρρευσης της αυτοκρατορίας. Σε μια στιγμή αυτοκριτικής και ενοχών, ο αφηγητής ξυπνά από το όνειρό του αναστατωμένος.[4]
Υποδοχή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Θεωρούμενο από πολλούς ως το βασικό ριζοσπαστικό κείμενο του 18ου αιώνα, το Ταξίδι συνέχισε να επηρεάζει τη ρωσική πολιτική σκέψη ακόμη και μετά την καταδίκη του συγγραφέα. Ως πρώτος που εισήγαγε τον δημόσιο φιλελεύθερο λόγο στη Ρωσία, ο Ραντίστσεφ θεωρείται προπομπός όλης της σημαντικής ανατρεπτικής λογοτεχνίας που γράφτηκε τον 19ο και τον 20ο αιώνα. [5]
Βασικά θέματα είναι η υποστήριξη των ατομικών δικαιωμάτων, ιδιαίτερα η ελευθερία της έκφρασης, η διακυβέρνηση από τον λαό και η σάτιρα της δουλοπαροικίας. Μια πρώιμη, ημιτελής έκδοση εγκρίθηκε αρχικά από τους αυτοκρατορικούς λογοκριτές και η τσαρίνα Αικατερίνη αναμενόταν να επιτρέψει τη δημοσίευσή του. Αντίθετα, το καταδίκασε γιατί ο Ραντίστσεφ εκπροσωπούσε τους μορφωμένους ευγενείς της Ρωσίας και η Αικατερίνη φοβήθηκε ότι οι εκκλήσεις του για μεταρρυθμίσεις θα εξαπλωθούν στην τάξη του. Ο συγγραφέας συνελήφθη ένα μήνα μετά τη δημοσίευση του έργου, κατηγορούμενος για υποκίνηση «ανυπακοής και κοινωνικής διχόνοιας» και καταδικάστηκε σε θάνατο. Τα πρωτότυπα αντίγραφα κατασχέθηκαν και το βιβλίο απαγορεύθηκε, αν και κυκλοφόρησε παράνομα και έγινε ευρέως γνωστό, τελικά εκδόθηκε μετά τη Ρωσική επανάσταση του 1905. Η Μεγάλη Αικατερίνη «από έλεος και προς αγαλλίαση όλων» μετέτρεψε την ποινή του Ραντίστσεφ σε εξορία στη μικρή πόλη Ιλίμσκ της Σιβηρίας. Ο Αλέξανδρος Α' τον συγχώρησε πλήρως και τον διόρισε στη Νομοθετική Επιτροπή όπου συνέβαλε στην αναθεώρηση της ρωσικής νομοθεσίας.[6]
Το Ταξίδι επηρέασε έντονα το κίνημα των Δεκεμβριστών. Οι πρώτοι σοσιαλιστές Νικολάι Ογκάρεφ και Αλεξάντρ Γκέρτσεν το δημοσίευσαν στο Λονδίνο το 1858. Στη σοβιετική εποχή, ο Ραντίστσεφ, παρά τις αποκλίσεις μεταξύ των απόψεών του και της σοβιετικής πραγματικότητας, αναγνωρίστηκε ως «ο πρώτος Ρώσος επαναστάτης» και το βιβλίο του συμπεριλήφθηκε στο σχολικό πρόγραμμα σπουδών. Άλλες κριτικές της εποχής του Ψυχρού Πολέμου, από την ΕΣΣΔ και τη Δύση, προσδιόρισαν τον Ραντίστσεφ ως φιλελεύθερο διανοούμενο.[7]
Διασκευή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- 2014: ρωσική σειρά 6 επεισοδίων-ντοκιμαντέρ του Αντρέι Λοσάκ Ταξίδι από την Αγία Πετρούπολη στη Μόσχα: ένα ιδιαίτερο μονοπάτι, στο οποίο ο σκηνοθέτης κάλυψε το ίδιο θέμα επαναλαμβάνοντας τη διαδρομή που έκανε ο Ραντίστσεφ δύο αιώνες νωρίτερα.[8]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ . «cup.columbia.edu/book/journey-from-st-petersburg-to-moscow».
- ↑ . «britannica.com/topic/A-Journey-from-St-Petersburg-to-Moscow».
- ↑ . «academia.edu/A_Journey_from_St_Petersburg_to_Moscow_by_Alexander_Radishchev».
- ↑ Lang, D.M. 1977. The First Russian Radical: Alexander Radischev. Westport: Greenwood Publishing Group. p 133
- ↑ . «jstor.org/Reviewed Work: A Journey from St Petersburg to Moscow by A. N. Radishchev».
- ↑ . «biographybase.com/biography/Radishchev_Alexander».
- ↑ . «voltairefoundation.wordpress.com/2020/10/08/alexander-radishchevs-journey-from-st-petersburg-to-moscow/».
- ↑ . «artdoc.media/movie/puteshestvie_iz_peter_2015_29».