Σύγχρονο Ελληνικό Θέατρο
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Το Σύγχρονο Ελληνικό Θέατρο αναφέρεται στην θεατρική παραγωγή και στα θεατρικά έργα που γράφτηκαν στην νεότερη ελληνική γλώσσα, από τους μεταβυζαντινούς χρόνους έως την σύγχρονη εποχή.
Ενετοκρατούμενη Κρήτη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Αναγέννηση, που οδήγησε στο σύγχρονο ελληνικό θέατρο, έλαβε χώρα στην Ενετοκρατούμενη Κρήτη. Σημαντικοί δραματουργοί περιλαμβάνουν τον Γεώργιο Χορτάτση, τον Βιτσέντζο Κορνάρο και άλλους Κρητικούς συγγραφείς. Ο Ερωτόκριτος είναι αναμφίβολα το αριστούργημα αυτής της πρώιμης περιόδου της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας και εκπροσωπεί μια από τις υψηλότερες κατακτήσεις της. Αποτελεί ένα ρομαντικό έργο σε στίχο που γράφτηκε περίπου το 1600 από τον Βιτσέντζο Κορνάρο (1553-1613). Ο άλλος σημαντικός εκπρόσωπος της Κρητικής λογοτεχνίας και θεάτρου ήταν ο Γεώργιος Χορτάτσης και το γνωστότερο έργο του ήταν η Ερωφίλη, έργο που χαρακτηρίστηκε από τον Κωστή Παλαμά ως το πρώτο έργο του σύγχρονου ελληνικού θεάτρου. Άλλα σημαντικά θεατρικά έργα είναι Η Θυσία του Αβραάμ του Κορνάρου, η Πανωραία και ο Κατσούρμπος του Χορτάτση, ο Φορτουνάτος του Μάρκο Αντόνιο Φόσκολο, ο Βασιλιάς Ροδολίνος του Ανδρέα Τροΐλου, ο Στάθης (κωμωδία) και η Βοσκοπούλα που είναι έργα αγνώστων συγγραφέων. Κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου, υπήρξε μια λογοτεχνική παραγωγή σε διαφορετικά θεατρικά είδη όπως οι τραγωδίες, οι κωμωδίες, τα ποιμενικά έργα και τα θεατρικά έργα θρησκευτικού περιεχομένου.
Επτανησιακό Θέατρο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μετά την κατάκτηση της Κρήτης από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, στα τέλη του 17ου αιώνα, το πνευματικό κέντρο των Ελλήνων, όπως ήταν η θεατρική λογοτεχνία, μεταφέρθηκε στα Ιόνια νησιά. Το Επτανησιακό Θέατρο επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό από την Ιταλική Αναγέννηση.
Σημαντικοί θεατρικοί συγγραφείς θεωρούνται ο Πέτρος Κατσαΐτης και ο Δημήτριος Γκουζέλης. Ένα από τα σημαντικότερα θεατρικά έργα ήταν ο Βασιλικός (1830) του Αντώνιου Μάτεση.
Ελληνικός Διαφωτισμός και Ανεξαρτησία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κατά την διάρκεια των χρόνων πριν την Ελληνική Επανάσταση, σημαντικά θεατρικά έργα υπήρξαν τα Αχιλλέας ή Ο Θάνατος του Πάτροκλου (1805) του Αθανάσιου Χριστόπουλου και ο Τιμολέων (1818) του Ιωάννη Ζαμπέλιου ενώ το θεατρικό έργο Κορακίστικα (1812) του Ιακωβάκη-Ρίζου-Νερουλού ήταν ένα έργο ενάντια στον Έλληνα διανοητή Αδαμάντιο Κοραή και τις απόψεις του περί γλώσσας (ο Κοραής τασσόταν υπέρ της καθαρεύουσας).
Μετά την Ανεξαρτησία του Ελληνικού Κράτους, η θεατρική σκηνή του Βασιλείου της Ελλάδας κυριαρχήθηκε από συγγραφείς οι οποίοι συνδέονταν στενά με την Πρώτη Αθηναϊκή Σχολή (ή αλλιώς τους Φαναριώτες), όπως ο Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής, ο Αλέξανδρος Σούτσος και ο Παναγιώτης Σούτσος. Αυτοί οι συγγραφείς χρησιμοποιούσαν κυρίως μια συντηρητική και αρχαϊκή μορφή της ελληνικής γλώσσας, γνωστή ως καθαρεύουσα. Χαρακτηριστική εξαίρεση αποτελεί η κωμωδία Βαβυλωνία (1836) του Δημήτρη Βυζάντιου, που αποτελεί μια σάτιρα των διαφορετικών ιδιωματισμών της ελληνικής γλώσσας. Μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα, η ρομαντική τραγωδία κυριάρχησε με χαρακτηριστικά έργα της την Μαρία Δοξάπατρη (1853) και την Φάουστα (1893) του Δημήτριου Βερναρδάκη.
Το Βασιλικό Θέατρο ιδρύθηκε το 1880 στην Αθήνα. Από την δεκαετία του 1880 νέα λογοτεχνικά είδη ξεκίνησαν να γίνονται δημοφιλή : οι οπερέττες και τα κωμειδύλλια με έργα όπως Η Τύχη της Μαρούλας (1889) και Ο αγαπητικός της βοσκοπούλας (1891) του Δημητρίου Κορομηλά και η Γκόλφω (1893) του Σπύρου Περεσιάδη (αργότερα μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο).
Με την εμφάνιση της Νέας Αθηναϊκής Σχολής (ή Σχολής του Παλαμά), στα τέλη του 19ου αιώνα, και την κεντρική φιγούρα του Κωστή Παλαμά, η χρήση της δημοτικής έγινε περισσότερο αποδεκτή. Ωστόσο, το 1903, μια μετάφραση της Ορέστειας του Αισχύλου από το Βασιλικό Θέατρο στην ελληνική κοινή γλώσσα (και όχι στη καθαρεύουσα) προκάλεσε διαμαρτυρίες από συντηρητικούς φοιτητές οι οποίοι τάσσονταν υπέρ της καθαρεύουσας.
Οι θεατρικοί συγγραφείς και οι δραματουργοί της νέας εποχής περιλάμβαναν τον Γρηγόριο Ξενόπουλο (μάλλον η πιο σημαντική φιγούρα), τον Άγγελο Σικελιανό, τον Παντελή Χορν, τον Νίκο Καζαντζάκη, τον Γιώργο Θεοτοκά, τον Γιάννη Σκαρίμπα, τον Βασίλη Ρώτα, τον Άγγελο Τερζάκη και άλλους. Σημαντικοί ηθοποιοί ήταν ο Αιμίλιος Βεάκης, η Μαρίκα Κοτοπούλη και η Κυβέλη Ανδριανού.
Το Βασιλικό Θέατρο επανιδρύθηκε το 1932 ως Εθνικό Θέατρο. Οι πρώτες παραστάσεις που ανέβηκαν εκεί ήταν ο Αγαμέμνωνας του Αισχύλου και η κωμωδία Ο θείος Όνειρος του Γρηγόριου Ξενόπουλου. Η πρώτη ομάδα ηθοποιών που συμμετείχε στο Εθνικό Θέατρο ήταν η Κατίνα Παξινού, ο Αιμίλιος Βεάκης, η Ελένη Παπαδάκη και ο Αλέξης Μινωτής. Ο πρώτος θεατρικός διευθυντής ήταν ο Φώτος Πολίτης και από το 1934 ο Δημήτρης Ροντίρης.
Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο εμφανίστηκαν νέοι θεατρικοί συγγραφείς όπως ο Δημήτρης Ψαθάς και ο Νίκος Τσιφόρους. Πολλά έργα τους μεταφέρθηκαν στον κινηματογράφο. Για παράδειγμα, πολλά από τα έργα των Σακελλάριου/Γιαννακόπουλου (περίπου 140 έργα) μεταφέρθηκαν επίσης στον κινηματογράφο.
Σημαντικοί ηθοποιοί του θεάτρου εμφανίστηκαν σε ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου (ο οποίος έβλεπε την "Χρυσή Εποχή" του) όπως ο Δημήτρης Χορν, ο Μάνος Κατράκης, ο Ορέστης Μακρής, η Μελίνα Μερκούρη και άλλοι.
Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης θεωρείται ο πιο σημαντικός μεταπολεμικός Έλληνας θεατρικός συγγραφέας ενώ ο Κάρολος Κουν ήταν ένας σημαντικός σκηνοθέτης, ευρέως γνωστός για την ζωντανή σκηνοθεσία του αρχαίων ελληνικών έργων.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Γραμματάς Θεόδωρος (1987), «Η παρουσία της commedia dell’arte στο επτανησιακό θέατρο του ΙΗ’ αιώνα» στο Νεοελληνικό θέατρο Ιστορία-Δραματουργία, Κουλτούρα, Αθήνα
- R. Beaton (1999), An Introduction to Modern Greek Literature, Oxford University Press
- D. Holton (2000), Μελέτες για τον Ερωτόκριτο και άλλα νεοελληνικά κείμενα - Studies on Erotokritos and other Modern Greek texts, εκδόσεις Καστανιώτης
- M. Vitti (2003), Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας [History of Modern Greek Literature], εκδόσεις Οδυσσέας