Στράτων ο Λαμψακηνός
| Στράτων ο Λαμψακηνός | |
|---|---|
 | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Στράτων ὁ Λαμψακηνός (Αρχαία Ελληνικά) |
| Γέννηση | 335 π.Χ. (περίπου) Λάμψακος |
| Θάνατος | 269 π.Χ. (περίπου) Αθήνα |
| Επιστημονική σταδιοδρομία | |
| Ερευνητικός τομέας | φυσική φιλοσοφία και φυσική |
| Ιδιότητα | φιλόσοφος, παιδαγωγός και φυσικός |
| Φοιτητές του | Αρίσταρχος ο Σάμιος |
| δεδομένα () | |
Ο Στράτων ο Λαμψακηνός (περ. 335 – περ. 269 π.Χ.) ήταν ένας φιλόσοφος της Περιπατητικής Σχολής, ο τρίτος κατά χρονική σειρά διευθυντής (σχολάρχης) του Λυκείου του Αριστοτέλη μετά τον θάνατο του Θεοφράστου. Αφοσιώθηκε ιδιαίτερα στη μελέτη των φυσικών επιστημών, αυξάνοντας τα νατουραλιστικά στοιχεία του αριστοτελισμού σε σημείο που αρνήθηκε την ανάγκη να υπάρχει ένας θεός που ενέργησε για τη δημιουργία του Σύμπαντος, προτιμώντας την άποψη ότι το Σύμπαν κυβερνάται από την ασυνείδητη δύναμη της φύσης και μόνο.
Βιογραφικά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο πατέρας του ονομαζόταν Αρκεσίλαος ή Αρκέσιος. Ο Στράτων γεννήθηκε στη Λάμψακο μεταξύ του 340 και του 330 π.Χ.[1]. Πιθανό είναι ότι γνώρισε τον Επίκουρο όταν ο τελευταίος δίδασκε στη Λάμψακο (310-306 π.Χ.)[1]. Στη συνέχεια πήγε στην Αθήνα, όπου παρακολούθησε τη σχολή του Αριστοτέλη, το «Λύκειον», και μετά στην Αίγυπτο ως δάσκαλος του Πτολεμαίου Β΄. Στην Αίγυπτο αναφέρεται ότι δίδαξε και τον Αρίσταρχο τον Σάμιο. Επέστρεψε στην Αθήνα μετά τον θάνατο του Θεοφράστου (περ. 287 π.Χ.) και τον διαδέχθηκε ως επικεφαλής του Λυκείου. Ο Στράτων απεβίωσε μεταξύ του 270 και του 268 π.Χ.[1].
Ο Στράτων αφοσιώθηκε ιδιαίτερα στη μελέτη των φυσικών επιστημών, και για τον λόγο αυτό αποκλήθηκε και Φυσικός. Ο Κικέρων, παρά το ότι εγκωμιάζει τα ταλέντα του, τον κατηγορεί ότι παραμέλησε «το πιο σημαντικό» μέρος της φιλοσοφίας, αυτό που αφορά την αρετή και την ηθική, παραδίδοντας τον εαυτό του στη διερεύνηση της Φύσεως[2]. Στον μακρό κατάλογο των έργων του που δίνει ο Διογένης ο Λαέρτιος, υπάρχουν αρκετοί τίτλοι που αφορούν θέματα της ηθικής φιλοσοφίας, αλλά η μεγάλη πλειονότητα ανήκει πράγματι στις φυσικές επιστήμες. Κανένα έργο του δεν σώθηκε και οι απόψεις και θεωρίες του είναι γνωστές μόνο από τις αποσπασματικές αναφορές μεταγενέστερων συγγραφέων.
Φιλοσοφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Στράτων τόνιζε την ανάγκη για έρευνα με ακρίβεια[3] και έδινε ως παράδειγμα την παρατήρηση του πώς το νερό που χύνεται από ένα στόμιο διασπάται σε ξεχωριστές σταγόνες ως απόδειξη ότι τα σώματα που πέφτουν επιταχύνονται[4].
Ενώ ο Αριστοτέλης όριζε τον χρόνο ως την αριθμήσιμη πλευρά της κινήσεως,[5], ο Στράτων υπεστήριξε ότι, επειδή η κίνηση και ο χρόνος είναι συνεχείς ενώ ο αριθμός διακριτός, ο χρόνος έχει μία ύπαρξη ανεξάρτητα από την κίνηση. Ο Στράτων ήταν επιφυλακτικός ως προς την αριστοτελική έννοια του τόπου ως «περιβάλλουσας επιφάνειας, προτιμώντας να τον θεωρεί ως τον χώρο που καταλαμβάνει ένα σώμα. Απέρριπτε επίσης την ύπαρξη του αριστοτελικού «αιθέρα».
Ο Στράτων υπερτόνιζε τον ρόλο του πνεύματος στη λειτουργία της ψυχής, της οποίας οι δραστηριότητες εξηγούνταν από το πνεύμα που εκτεινόταν σε όλο το ανθρώπινο σώμα από το «κυβερνόν μέρος» που βρισκόταν μέσα στο κεφάλι. Για τον Στράτωνα όλες οι αισθήσεις «νιώθονται» στον εγκέφαλο: όλο το «αισθάνομαι» εμπεριέχει σκέψη, και δεν υπάρχει σκέψη που να μη προέρχεται από τις αισθήσεις. Αρνιόταν την αθανασία της ψυχής και προσέβαλε τις «αποδείξεις» που έδινε ο Πλάτων στον Φαίδωνα.
Ο Στράτων πίστευε ότι όλη η ύλη αποτελείται από μικροσκοπικά σωμάτια, αλλά απέρριπτε τη θεωρία του Δημοκρίτου για τον κενό χώρο.
Στη σύγχρονη εποχή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το όνομα του Στράτωνος σήμαινε λίγα πράγματα κατά τον ευρωπαϊκό Μεσαίωνα και την Αναγέννηση, ωστόσο τον 17ο αιώνα το όνομά του έγινε γνωστό εξαιτίας των υποτιθέμενων ομοιοτήτων των θέσεών του με τις πανθεϊστικές απόψεις του Σπινόζα. Ο πλατωνιστής Ralph Cudworth, στην επίθεσή του κατά του αθεϊσμού το 1678, επέλεξε το σύστημα του Στράτωνος ως τον ένα από τους 4 τύπους αθεϊσμού, δημιουργώντας τον όρο «Υλοζωισμός» για να περιγράψει κάθε σύστημα στο οποίο η πρωτόγονη ύλη διαθέτει μία δύναμη ζωής. Αυτές οι ιδέες έφθασαν στον Πιερ Μπελ, που υιοθέτησε τον «στρατωνισμό» ως βασικές θέσεις της δικής του φιλοσοφίας.
Σημειώσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Dorandi 2005, σελ. 36
- ↑ Cicero, Acad. Quaest. i. 9; de Finibus, v. 5.
- ↑ Zeller, Nestle & Palmer 2000, σελ. 204
- ↑ Τούτο το πείραμα αναφέρεται σε κείμενο του Σιμπλίκιου στο Σχόλιό του στα Φυσικά
- ↑ Αριστοτέλους Φυσικά, 4.11 219b5
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Algra, Keimpe (1995), Concepts of Space in Greek Thought, BRILL
- Dorandi, Tiziano (2005), «Chronology», στο: Algra, Keimpe; Barnes, Jonathon; Mansfeld, Jaap και άλλοι, επιμ., The Cambridge History of Hellenistic Philosophy, Cambridge University Press, ISBN 0-521-61670-0
- Erdmann, Johann Eduard (2002), A History of Philosophy, Anmol Publications
- Furley, David (2003), From Aristotle to Augustine: Routledge History of Philosophy, Volume 2, Routledge
- Furley, David (2005), «Cosmology», στο: Algra, Keimpe; Barnes, Jonathon; Mansfeld, Jaap και άλλοι, επιμ., The Cambridge History of Hellenistic Philosophy, Cambridge University Press, ISBN 0-521-61670-0
- Grant, Edward (1974), A Source Book in Medieval Science, Harvard University Press
- Israel, Jonathan Irvine (2006), Enlightenment Contested: Philosophy, Modernity, and the Emancipation of Man, Oxford University Press
- Reale, Giovanni; Catan, John R. (1985), A History of Ancient Philosophy, Vol 3, SUNY Press
- Zeller, Eduard; Nestle, Wilhelm; Palmer, Leonard (2000), Outlines of the history of Greek philosophy, Routledge