Πρόβλημα εντολέα-εντολοδόχου
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Σύμφωνα με τη σύγχρονη θεωρία της επιχείρησης, η τελευταία μπορεί να θεωρηθεί σαν ένα σύνολο άτυπων συμβολαίων (the set-of-contracts theory). Σκοπός της διοίκησης είναι η μεγιστοποίηση της αξίας της και, συνεπώς, της περιουσίας των συμμετεχόντων. Στην επιχείρηση υπάρχουν αρκετοί συμμετέχοντες (μέτοχοι, διοίκηση, κράτος, προμηθευτές, καταναλωτές κ.ά) τα συμφέροντα των οποίων είναι συχνά συγκρουόμενα λόγω μη-πλήρους πληροφόρησης. Η σύγκρουση συμφερόντων γεννά επιπλέον κόστη για την παρακολούθηση της δράσης της διοίκησης (κόστος συλλογής πληροφοριών, κόστος παρακολούθησης και, κόστος εφαρμογής ελεγκτικών διαδικασιών) από τους συμμετέχοντες (agency costs). Το πρόβλημα εντολέα εντολοδόχου (agency problem) δημιουργείται όταν ο εντολοδόχος (διοίκηση) ενεργεί για λογαριασμό του εντολέα (μέτοχοι) και πράττει με τρόπο που δεν εξυπηρετεί τα συμφέροντα του εντολέα του.
Η ασυμμετρία της πληροφορίας είναι ένας βασικός λόγος ύπαρξης του προβλήματος. Υπάρχουν δύο κατηγορίες προβλημάτων λόγω ασυμμετρίας πληροφορίας:
- Το πρόβλημα ηθικής ζημίας (moral hazard), δημιουργείται όταν ο εντολοδόχος έχει τη δυνατότητα να πράξει υπέρ των συμφερόντων του εντολέα αλλά δεν το κάνει είτε επειδή υπεκφεύγει είτε επειδή πράττει υπέρ δικών του συμφερόντων. Σ’ αυτή την περίπτωση η ασυμμετρία πληροφορίας εμφανίζεται μετά την επιλογή εντολοδόχου, ο εντολέας έκανε τη σωστή επιλογή, ο οποίος όμως αναλαμβάνει επικινδυνότερες επενδύσεις από ότι θα δεχόταν ο εντολέας (γενικά, δεν ήταν διατεθειμένος να συνεργαστεί κάτι που δεν γνώριζε εξ αρχής ο εντολέας).
- Το πρόβλημα δυσμενούς επιλογής (adverse selection), δημιουργείται όταν ο εντολοδόχος δεν έχει τις απαραίτητες χαρακτηριστικές ικανότητες ώστε να υπερασπιστεί τα συμφέροντα του εντολέα του. Σ΄ αυτή την περίπτωση η ασυμμετρία υπάρχει πριν την επιλογή, αλλά ο εντολέας διαλέγει λάθος άτομο, είτε εξαιτίας της μη ικανότητας του να επιλέξει σωστά είτε εξαιτίας απόκρυψης στοιχείων είτε λόγω παραπληροφόρησης.
- Λύση στο πρόβλημα εντολέα εντολοδόχου έρχεται να δώσει η εταιρική διακυβέρνηση, η οποία αποτελεί ένα σύνολο κανόνων το οποίο εξειδικεύει τη διάρθρωση μεταξύ των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων των συμβαλλόμενων σε μια επιχείρηση.
Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- W.C.Jensen, and W.Meckling: Theory of the firm: Managerial behavior, agency costs and ownership structure, Journal of Financial Economics, 3, 1976.
- J. Tirole : The theory of corporate finance, Princeton University Press, 2006
- Ξανθάκης Μ., Σπανός Λ., Τσιπούρα Λ. : Εταιρική διακυβέρνηση, έννοιες και μέθοδοι αξιολόγησης, Παπαζήσης, 2003