Διόσκουροι

Το «Πολυδεύκης» ανακατευθύνει εδώ. Για άλλες χρήσεις, δείτε: Πολυδεύκης (αποσαφήνιση).

Άγαλμα ενός από τους Διόσκουρους στο Καπιτώλιο της Ρώμης.

Οι Διόσκουροι (< Διός Κούροι), ο Κάστωρ (> Κάστορας) και ο Πολυδεύκης, ήταν δίδυμα ετεροθαλή αδέρφια - ο Κάστορας είχε πατέρα τον Τυνδάρεω και ο Πολυδεύκης τον Δία. Μητέρα τους ήταν η Λήδα και αδερφές τους η ωραία Ελένη και η Κλυταιμνήστρα. Ήταν θεοί τού φωτός και προσωποποιούσαν για τούς Έλληνες την εντιμότητα, τη γενναιοψυχία, την τόλμη, την ευγένεια και την αρετή. Ήταν προστάτες των καραβιών και τών ναυτικών. Οι Έλληνες τούς λάτρευαν και τούς τιμούσαν σαν θεούς, ενώ συχνά ζητούσαν από αυτούς συμπαράσταση και βοήθεια στις δύσκολες ώρες. Ήταν οι προστάτες και σωτήρες τών θνητών όπως τούς είχαν χαρακτηρίσει την εποχή εκείνη.

Η γέννηση, η λατρεία και ο Θησέας

Σύμφωνα με τον μύθο, η Λήδα, από την ένωσή της με τον Δία, γέννησε δύο αβγά. Από το πρώτο γεννήθηκε η Ελένη και η Κλυταιμνήστρα, ενώ από το δεύτερο δύο δίδυμα αγόρια, οι Διόσκουροι, ο Κάστορας και ο Πολυδεύκης. Οι Σπαρτιάτες τους είχαν σε περίοπτη θέση όσον αφορά τη λατρεία. Επίσης, όταν βαδίζανε να συναντήσουν τον εχθρό τραγουδούσαν έναν παιάνα προς τιμή των Διοσκούρων.

Όταν ο Θησέας, με την βοήθεια του Πειρίθου, απήγαγε την αδελφή τους Ελένη με σκοπό να την παντρευτεί, όταν εκείνη μεγαλώσει, οι Διόσκουροι εισέβαλαν στην Αττική. Εκεί, αφού ελευθέρωσαν την αδελφή τους, απήγαγαν τη μητέρα του βασιλιά της Αθήνας, την Αίθρα και βοήθησαν να ανέβει στον θρόνο της Αθήνας ο Μενεσθέας, εκμεταλλευόμενοι και την απουσία του Θησέα ο οποίος ήταν φυλακισμένος στον Άδη.

Η αφοσίωση

Τα δύο αδέλφια έτρεφαν μεγάλη αγάπη ο ένας για τον άλλον. Ο Κάστωρ σε μία σύγκρουση έχασε τη ζωή του και τότε ο Δίας πρόσφερε στον Πολυδεύκη την αθανασία. Έτσι λοιπόν, όταν αυτός δέχθηκε, ζήτησε από τον Δία να μοιραστεί αυτήν την αθανασία με τον αδελφό του. Δεχόμενος ο Δίας όρισε τότε τη μία ημέρα ο ένας να είναι στον Κάτω Κόσμο του Άδη και ο άλλος στον Όλυμπο και την άλλη αντίστροφα.

Ο θάνατος του Κάστορα

Ο θάνατος του Κάστορα. Τοιχογραφικό έργο του Φίκου, Αθήνα

Για τον θάνατο του Καστορα υπάρχουν δυο εκδοχές αλλά και οι δύο βασίζονται στη σύγκρουσή τους με τα ξαδέλφια τους Ίδα και Λυγκέα, γιους του Αφαρέως. Η μια εκδοχή έχει να κάνει με μια ζωοκλοπή, που οργάνωσαν τα τέσσερα ξαδέλφια, αλλά ο Ίδας και ο Λυγκέας κατάφεραν να ξεγελάσουν τους Διόσκουρους και να πάρουν όλη τη λεία. Αργότερα σε σύγκρουση μεταξύ των δύο πλευρών ο Ίδας σκότωσε τον Κάστορα και ο Πολυδεύκης τον Λυγκέα.

Με βάση τη δεύτερη εκδοχή του μύθου, οι Διόσκουροι επιχείρησαν να πάρουν για συζύγους τους τις κόρες του Λεύκιππου, τις ξαδέλφες τους Φοίβη και Ιλάειρα. Τα δύο αδέλφια απήγαγαν τις Λευκιππίδες, οι οποίες όμως προορίζονταν για σύζυγοι των δύο γιων του Αφαρέως (ο οποίος ήταν αδελφός του πατέρα τους Λεύκιππου). Ο Ίδας και ο Λυγκέας επιτέθηκαν στους Διόσκουρους και κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης έχασαν τη ζωή τους και εδώ, ο Κάστορας και ο Λυγκέας.

Η λατρεία τους στην Ιταλία

Ναός προς τιμή του Κάστορα και του Πολυδεύκη(Στην Ρώμη).

Η λατρεία των Διόσκουρων μεταφέρθηκε στην Ιταλία. Οι Ρωμαίοι πίστευαν πως τα δύο αδέλφια προστάτευαν τον στρατό τους κατά τη διάρκεια της μάχης, ενώ είχε κατασκευαστεί και ναός προς τιμήν τους (Tempio dei Dioscuri) στην περιοχή της Ρωμαϊκής Αγοράς, στη Ρώμη, μετά τη νίκη των Ρωμαίων στη Μάχη της Λίμνης Ρηγίλλης κατά των Ετρούσκων, το 498 π.Χ.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ringleben, Joachim, "An Interpretation of the 10th Nemean Ode", Ars Disputandi. Translated by Douglas Hedley and Russell Manning. Pindar's themes of the unequal brothers and faithfulness and salvation, with the Christian parallels in the dual nature of Christ.
• Burkert, Walter, 1985. Greek Religion (Cambridge: Harvard University Press), pp. 212-13.
• Kerenyi, Karl, 1959. The Heroes of the Greeks (Thames and Hundson), pp 105-112 et passim.
• Pindar, Tenth Nemean Ode.
• Theoi Project: Dioskouroi Excerpts in English of classical sources.