Πατριαρχικό Μοναστήρι του Ιπεκίου (Πετς)

Πατριαρχικό Μοναστήρι του Ιπεκίου (Πετς)
Пећка патријаршија
Είδος	ορθόδοξο μοναστήρι, ιστορική τοποθεσία και μνημείο αρχιτεκτονικής κληρονομιάς
Αρχιτεκτονική	Σερβοβυζαντινή αρχιτεκτονική
Γεωγραφικές συντεταγμένες	42°39′40″N 20°15′56″E
Θρήσκευμα	Ανατολικός Ορθόδοξος Χριστιανισμός
Θρησκευτική υπαγωγή	Σταυροπήγιο της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας
Διοικητική υπαγωγή	Πέγια και Δήμος Ιπεκίου
Χώρα	Σερβία
Έναρξη κατασκευής	13ος αιώνας
Προστασία	πολιτισμικό μνημείο εξαιρετικής σημασίας, μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς του Κοσόβου και τμήμα μνημείου παγκόσμιας κληρονομιάς (από 2004)
Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Το πατριαρχικό μοναστήρι του Ιπεκίου, (σερβικά: Манастир Пећка патријаршија, λατ.: Manastir Pećka patrijaršija) είναι μεσαιωνικό ορθόδοξο μοναστήρι της Σερβίας που βρίσκεται κοντά στη σημερινή πόλη του Πετς, στο Κοσσυφοπέδιο. Από το 1252 ως το 1766 ήταν η έδρα του Πατριαρχείου του Ιπεκίου, ενώ σήμερα φιλοξενεί κατά παράδοση τις τελετές ενθρονίσεων των σέρβων Πατριαρχών.

Από το 2006, αποτελεί- μαζί με τρία άλλα μνημεία της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας- μέρος των «Μεσαιωνικών Μνημείων του Κοσόβου», μνημείου παγκόσμιας κληρονομιάς .

Το μοναστήρι διοικείται εκκλησιαστικά από την Επισκοπή Ράσκας και Πριζρένης, αλλά έχει ιδιαίτερο (σταυροπηγιακό) καθεστώς, δεδομένου ότι υπάγεται στην άμεση δικαιοδοσία του Σέρβου Πατριάρχη, του οποίου ο τίτλος περιλαμβάνει τον Αρχιεπίσκοπο του Ιπεκίου (Peć). Το εκκλησιαστικό συγκρότημα του μοναστηριού είναι μοναδικό στη μεσαιωνική αρχιτεκτονική της Σερβίας, αφού τρεις εκκλησίες από τις συνολικά τέσσερεις, είναι συνδεδεμένες μεταξύ τους μέσω ενός (κοινού) νάρθηκα.

Γεωγραφία

Το συγκρότημα της μονής βρίσκεται κοντά στο Πετς, στην περιοχή Μετόχια, στον κεντρικό δρόμο που συνδέει τα Μετόχια με το Μαυροβούνιο. Βρίσκεται δίπλα στο ποτάμι του Πετς, στην είσοδο του φαραγγιού Rugova. Μία μαύρη μουριά, 750 ετών, διατηρείται στην αυλή του μοναστηριού, που ονομάζεται Šam-dud και φυτεύτηκε από τον Αρχιεπίσκοπο Σάββα Β' μεταξύ 1263 και 1272.

Σύντομο ιστορικό

Το μοναστήρι χτίστηκε το πρώτο τρίτο του 13ου αιώνα (1321–24 και 1330–37). ως μετόχι του μοναστηριού της Ζίτσας (Žiča), την έδρα της Σερβικής Αρχιεπισκοπής εκείνη την εποχή και ενώ ο Αρχιεπίσκοπος Σάββας (πέθανε το 1235) ήταν ακόμα ζωντανός.

Ο Αρχιεπίσκοπος Αρσένιος Α' (1233–63) έχτισε την εκκλησία των Αγίων Αποστόλων στη βόρεια πλευρά. και το 1253, μετέφερε την έδρα της Σερβικής Εκκλησίας εκεί - περιοχή που θεώρησε ασφαλέστερη καθώς ήταν πιο κοντά στο κέντρο της χώρας.

Η έδρα της Σερβικής Εκκλησίας στη συνέχεια επέστρεψε σύντομα στη Ζίτσα το 1285, προτού μετακινηθεί στο Πετς το 1291, και πάλι λόγω πολέμου.

Επί Αρχιεπισκόπου Νικοδήμου του Α' (1321-24) χτίστηκε η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου στη βόρεια πλευρά της εκκλησίας των Αγίων Αποστόλων, ενώ ο διάδοχός του, ο Αρχιεπίσκοπος Δανιήλ Β΄ (1324–37) έχτισε την εκκλησία της Παναγίας της Οδηγήτριας και την εκκλησία του Αγίου Νικολάου στη νότια πλευρά.

Μπροστά στις τρεις κύριες εκκλησίες, έχτισε στη συνέχεια έναν μνημειακό νάρθηκα.

Στην εποχή του Αρχιεπισκόπου Ιωαννίκιου Β' (περίπου το 1345), η μέχρι τότε χωρίς διακόσμηση εκκλησία του Αγίου Δημητρίου διακοσμήθηκε με τοιχογραφίες. Ο Σέρβος αυτοκράτορας Στέφανος Δουσάν (περίπου 1331–1355) ανύψωσε τη Σερβική Αρχιεπισκοπή στο πατριαρχικό καθεστώς το 1346, δημιουργώντας έτσι το Σερβικό Πατριαρχείο του Πετς .

Από τον 13ο έως τον 15ο αιώνα αλλλα και τον 17ο αιώνα οι Σέρβοι Αρχιεπίσκοποι και οι Σέρβοι Πατριάρχες θάφτηκαν στις εκκλησίες του Πατριαρχείου. Το 1459–63, μετά το θάνατο του Αρσένιου Β', και λόγω της οθωμανικής κατάκτησης της περιοχής το πατριαρχείο εγκαταλείφθηκε για να αποκατασταθεί το 1557 κατά τη διάρκεια της βασιλείας του σουλτάνου Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς. και ύστερα από τις προσωπικές προσπάθειες του σερβοβοσνιακής καταγωγής μεγάλου βεζίρη Σοκολού Μεχμέτ Πασά.

Ο Γεώργιος Μιτροφάνοβιτς (1550–1630) ζωγράφισε νέες τοιχογραφίες στην εκκλησία του Αγίου Δημητρίου το 1619–20.

Το 1673–74 ο ζωγράφος Ραντούλ ζωγράφισε την εκκλησία του Αγίου Νικολάου.

Η περίοδος της οθωμανικής κυριαρχίας στην περιοχή έληξε το 1912.

σύγχρονη περίοδος

Στην αρχή του Α' Βαλκανικού Πολέμου (1912-1913),ο στρατός του Βασιλείου του Μαυροβουνίου μπήκε στο Πετς. Με τη Συνθήκη του Λονδίνου (1913) η περιοχή του Πετς δόθηκε επίσημα στο Μαυροβούνιο και η Μονή του Πετς έγινε και πάλι επισκοπική έδρα.

Ο Επίσκοπος Γκαβρίλο Ντόζιτς του Πετς (μελλοντικός Σέρβος Πατριάρχης) ξεκίνησε έργα στο μοναστηριακό συγκρότημα, αλλά αυτές οι προσπάθειες σταμάτησαν λόγω του ξεσπάσματος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου (1914) και της επακόλουθης αυστροουγγρικής κατοχής του Μαυροβουνίου, συμπεριλαμβανομένου του Πετς. Ο πόλεμος τελείωσε το 1918 και το Μαυροβούνιο προσχώρησε στο Βασίλειο της Σερβίας και με τις υπόλοιπες επαρχίες των Νότιων Σλάβων της πρώην Αυστρίας-Ουγγαρίας σχημάτησαν το Βασίλειο των Σέρβων, των Κροατών και των Σλοβένων.

Το 1920 αποκαταστάθηκε η διαρθρωτική ενότητα της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και το Σερβικό Πατριαρχείο ανανεώθηκε, με την παραδοσιακή πρωτοκαθεδρική έδρα στο Πατριαρχικό Μοναστήρι του Πετς. Από τότε, όλοι οι Σέρβοι Πατριάρχες ενθρονίζονταν στη Μονή. Μεγάλα έργα ανοικοδόμησης στη Μονή πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του 1931 και του 1932.

Το 1947, το Πατριαρχείο του Πετς προστέθηκε στον κατάλογο « Μνημείο Πολιτισμού Εξαιρετικής Σημασίας » της Σερβίας, και στις 13 Ιουλίου 2006 κατατάχθηκε στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, ως επέκταση του μοναστηριακού χώρου του Βίσοκι Ντέτσανι, και τοποθετήθηκε συνολικά στον κατάλογο της παγκόσμιας κληρονομιάς σε κίνδυνο.

αποκατάσταση

Η αποκατάσταση του συγκροτήματος ξεκίνησε τον Ιούνιο του 2006 και ολοκληρώθηκε τον Νοέμβριο. Ο κύριος στόχος ήταν η προστασία του συγκροτήματος από τον καιρό, καθώς και η επισκευή των εσωτερικών τοίχων και της εξωτερικής εμφάνισης. Δύο νέες τοιχογραφίες αποκαλύφθηκαν στη βόρεια πρόσοψη της εκκλησίας του Αγίου Δημητρίου: μιας Σέρβας βασίλισσας και ενός ευγενή. Το 2008, οι προσόψεις της εκκλησίας βάφτηκαν με κόκκινο χρώμα, όπως η Μονή της Ζίτσας, γεγονός που οδήγησε σε κάποιες αντιδράσεις. Οι τοποθεσίες προστατεύθηκαν από τη Δύναμη του Κοσσυφοπεδίου έως το 2013, όταν η αστυνομία του Κοσσυφοπεδίου ανέλαβε την ευθύνη.

Συγκρότημα

Μαυσωλείο

Το μοναστήρι είναι και μαυσωλείο των παρακάτω σέρβων Αρχιεπισκόπων και Πατριαρχών (οι περισσότεροι από τους οποίους είναι άγιοι):

Αρσένιος Α' του Σρεμ

Σάββας Β'

Ευστάθιος Α'

Νικόδημος Α'

Δανιήλ Β'

Ιωαννίκιος Β'

Εφραίμ

Σπυρίδων και

Μάξιμος

Εκκλησίες

Εκκλησία	Εικόνα	Σημειώσεις
Εκκλησία των Αγίων Αποστόλων (Crkva sv. Apostola, γνωστή επίσης ως Εκκλησία του Σωτήρος)		Χτίστηκε το πρώτο τρίτο του 13ου αιώνα.
Εκκλησία του Αγίου Δημητρίου (Crkva sv. Dimitrija)		Χτίστηκε το 1324
Εκκλησία της Αγίας Μητέρας του Θεού Οδηγήτριας (Crkva Bogorodice Odigitrije)		Χτίστηκε το 1337
Εκκλησία του Αγίου Νικολάου (Crkva sv. Nikole)		Χτίστηκε το 1337. Μια μικρή ταπεινή εκκλησία χτισμένη στο πλάι της Εκκλησίας της Οδηγήτριας.

Οι τρεις κύριες εκκλησίες με τρούλους (Άγιοι Απόστολοι, Άγιος Δημήτριος και Οδηγήτρια) συνδέονται μεταξύ τους με έναν κοινό μνημειακό νάρθηκα. Μια μικρότερη εκκλησία, χωρίς τρούλο, βρίσκεται δίπλα στην εκκλησία της Οδηγήτριας.

Φωτογραφίες

• 
  Φωτογραφία από τον Ιούνιο του 1980
• 
  Πύργος στην αυλή του μοναστηριού
• 
  Ταφή του Σάββα Β'
• 
  Τοιχογραφία της δυναστείας των Νεμάνια
• 
  Šam-dud, ένα δέντρο ηλικίας 750 ετών

Πηγές

 

• Базић, Миљојко М. (2007). Идентитет и културно наслеђе Срба. Београд: Научна КМД. 
• Čanak-Medić, Milka· Todić, Branislav (2017). The Monastery of the Patriarchate of Peć. Novi Sad: Platoneum, Beseda. 
• Ćirković, Sima (2004). The Serbs. Malden: Blackwell Publishing. ISBN 9781405142915. 
• Curta, Florin (2006). Southeastern Europe in the Middle Ages, 500–1250. Cambridge: Cambridge University Press. 
• Đorđević, Života· Pejić, Svetlana, επιμ. (1999). Cultural Heritage of Kosovo and Metohija. Belgrade: Institute for the Protection of Cultural Monuments of the Republic of Serbia. 
• Ђурић, Војислав Ј.· Ћирковић, Сима· Кораћ, Војислав (1990). Пећка патријаршија. Београд-Приштина: Југословенска ревија, Јединство. 
• Ерић, Слободан (2006). Косово и Метохија: Аргументи за останак у Србији. Београд: Удружење грађана Цер. 
• Ferrari, Silvio· Benzo, Andrea (2014). Between Cultural Diversity and Common Heritage: Legal and Religious Perspectives on the Sacred Places of the Mediterranean. London & New York: Routledge. ISBN 9781317175032. 
• Fine, John Van Antwerp Jr. (1994) [1987]. The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press. 
• Fotić, Aleksandar (2008). «Serbian Orthodox Church». Encyclopedia of the Ottoman Empire. New York: Infobase Publishing. σελίδες 519–520. ISBN 9781438110257. 
• Frazee, Charles A. (1969). The Orthodox Church and Independent Greece 1821-1852. Cambridge: Cambridge University Press. 
• Janićijević, Jovan, επιμ. (1998). The Cultural Treasury of Serbia. Belgrade: IDEA, Vojnoizdavački zavod, Markt system. 
• Јанковић, Марија (1985). Епископије и митрополије Српске цркве у средњем веку (Bishoprics and Metropolitanates of Serbian Church in Middle Ages). Београд: Историјски институт САНУ. 
• Kia, Mehrdad (2011). Daily Life in the Ottoman Empire. Santa Barbara, California: Greenwood Press. 
• Коматина, Ивана (2016). Црква и држава у српским земљама од XI до XIII века. Београд: Историјски институт. 
• Krstić, Branislav (2003). Saving the Cultural Heritage of Serbia and Europe in Kosovo and Metohia. Belgrade: Coordination Center of the Federal Government and the Government of the Republic of Serbia for Kosovo and Metohia. 
• Ljubinković, Radivoje (1975). The Church of the Apostles in the Patriarchate of Peć. Belgrade: Jugoslavija. 
• McAllester, Matthew (2001). Beyond the Mountains of the Damned: The War Inside Kosovo. New York-London: New York University Press. 
• Мијовић, Павле (1960). Пећка Патријаршија. Београд: Туристичка штампа. 
• Милеуснић, Слободан (2007). Водич кроз манастире у Србији. Београд: МСТ Гајић, Завод за унапређивање образовања и васпитања. 
• Pavlovich, Paul (1989). The History of the Serbian Orthodox Church. Serbian Heritage Books. 
• Pavlowitch, Stevan K. (2002). Serbia: The History behind the Name. London: Hurst & Company. 
• Petković, Sreten (1982). The Patriarchate of Peć. Belgrade: Serbian Patriarchate. 
• Popović, Svetlana (2002). «The Serbian Episcopal sees in the thirteenth century (Српска епископска седишта у XIII веку)». Старинар (51: 2001): 171–184. https://books.google.com/books?id=yuAVAQAAMAAJ. 
• Слијепчевић, Ђоко М. (1962). Историја Српске православне цркве (History of the Serbian Orthodox Church). књ. 1. Минхен: Искра. 
• Subotić, Gojko (1975). The Church of St. Demetrius in the Patriarchate of Peć. Belgrade: Jugoslavija. 
• Subotić, Gojko (1998). Art of Kosovo: The Sacred Land. New York: The Monacelli Press. 
• Todić, Branislav (1999). Serbian Medieval Painting: The Age of King Milutin. Belgrade: Draganić. 
• Tomasevich, Jozo (2001). War and Revolution in Yugoslavia, 1941–1945: Occupation and Collaboration. 2. San Francisco: Stanford University Press. 
• Vásáry, István (2005). Cumans and Tatars: Oriental Military in the Pre-Ottoman Balkans, 1185–1365. Cambridge: Cambridge University Press. 
• Veremis, Thanos· Kofos, Evangelos, επιμ. (1998). Kosovo: Avoiding Another Balkan War. Athens: Hellenic Foundation for European and Foreign Policy. 
• Vlasto, Alexis P. (1970). The entry of the Slavs into Christendom. Cambridge University Press. 
• Вуковић, Сава (1996). Српски јерарси од деветог до двадесетог века (Serbian Hierarchs from the 9th to the 20th Century). Евро, Унирекс, Каленић. 
• Warrander, Gail· Knaus, Verena (2010). Kosovo (2nd έκδοση). Bradt Travel Guides. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Χάρτης - Περιοχή υπό τη δικαιοδοσία του Πατριαρχείου Peć τον 17ο αιώνα Αρχειοθετήθηκε 2016-03-03 στο Wayback Machine.