Πάνω σ' έναν κομήτη
 | |
| Συγγραφέας | Ιούλιος Βερν |
|---|---|
| Εικονογράφος | Paul Philippoteaux |
| Τίτλος | Hector Servadac |
| Γλώσσα | Γαλλικά |
| Ημερομηνία δημιουργίας | 1877 |
| Μορφή | μυθιστόρημα |
| Σειρά | Φανταστικά ταξίδια |
| Προηγούμενο | Μιχαήλ Στρογκόφ |
| Επόμενο | The Child of the Cavern |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Το Πάνω σ' έναν κομήτη ή Εκτόρ Σερβαντάκ (τίτλος πρωτοτύπου: Hector Servadac) είναι περιπετειώδες μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας του Γάλλου συγγραφέα Ιουλίου Βερν. Είχε εμφανισθεί για πρώτη φορά σε συνέχειες στο γαλλικό περιοδικό Magasin d’Éducation et de Récréation το 1877, αν και το αρχικό σχέδιο του μυθιστορήματος είχε διαμορφωθεί ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1860. Η αρχική εικονογραφημένη έκδοση σε βιβλίο, στη σειρά του Βερν «Voyages Extraordinaires» (νο. 15), τυπώθηκε επίσης το 1877 και πριν τα τέλη του ίδιου έτους είχε ήδη μεταφρασθεί και εκδοθεί και στην αγγλική γλώσσα. Το βιβλίο χωρίζεται σε δύο μέρη και 44 κεφάλαια.
Εκτός από την περιπετειώδη πλοκή, η ιστορία αυτή του Βερν έδωσε επίσης βασικές γνώσεις για το ηλιακό μας σύστημα. Αν και ορισμένα αστρονομικά δεδομένα είναι πλέον ξεπερασμένα και λανθασμένα (όπως για τη θερμοκρασία στους εξωτερικούς πλανήτες, δείτε τη σχετική ενότητα: Επιστημονικές ανακρίβειες), το έργο εξακολουθεί να είναι όχι μόνο συναρπαστικό, αλλά και ενημερωτικό ανάγνωσμα. Παραδόξως, ωστόσο, το αρχικό κείμενο του μυθιστορήματος περιέχει επίσης πολλά αντιεβραϊκά αποσπάσματα, τα οποία όμως έχουν τροποποιηθεί και μετριαστεί σημαντικά στις επόμενες εκδόσεις, έως και σήμερα.
Περίληψη της πλοκής
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η ιστορία αρχίζει όταν ένας κομήτης με το όνομα «Γαλλία» (Gallia) αγγίζει τη Γη, αποσπά και παίρνει μαζί του λίγα μικρά κομματάκια της. Η καταστροφή έλαβε χώρα την Πρωτοχρονιά ενός έτους της δεκαετίας του 1880 στην περιοχή γύρω από το Γιβραλτάρ. Σε ένα από τα κομμάτια που μάζεψε ο κομήτης, παγιδεύτηκαν 36 άνθρωποι διάφορων εθνικοτήτων, μεταξύ των οποίων και ο επώνυμος του έργου Γάλλος λοχαγός Εκτόρ Σερβαντάκ. Αυτοί οι άνθρωποι δεν κατάλαβαν στην αρχή τι είχε συμβεί, πιστεύοντας ότι η σύγκρουση ήταν ένας συνηθισμένος σεισμός, καθώς κατά τη σύγκρουση είχαν όλοι χάσει τις αισθήσεις τους. Πρώτα από όλα αισθάνθηκαν μεγάλη απώλεια βάρους: ο υπασπιστής Μπεν Ζουφ προς μεγάλη του έκπληξη εκτελεί άλμα σε ύψος 12 μέτρων. Επίσης, Ζουφ και Σερβαντάκ σύντομα αντιλήφθηκαν ότι η εναλλαγή ημέρας και νύκτας επιταχύνθηκε στις 6 ώρες, ότι η ανατολή και η δύση έχουν αλλάξει θέσεις στον ορίζοντα (ο ήλιος ανατέλλει στη δύση και δύει στην ανατολή) και ότι το νερό βράζει στους 66 βαθμούς Κελσίου. Από το τελευταίο συμπέραναν σωστά ότι η ατμόσφαιρα είχε γίνει αραιότερη και η ατμοσφαιρική πίεση είχε μειωθεί. Επιπλέον, παρατήρησαν ότι ο άξονας της Γης δεν δείχνει πλέον προς τον βόρειο Πολικό αστέρα, αλλά προς τον Βέγα στον αστερισμό της Λύρας.
Ο Εκτόρ Σερβαντάκ, ενθυμούμενος τις σχολικές του τάξεις, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η τροχιά της Γης έχει αλλάξει ως αποτέλεσμα κάποιου κοσμικού κατακλυσμού. Τις πρώτες ημέρες παρατηρούσαν τη Γη και τη Σελήνη, καθώς φαίνονταν να συρρικνώνονται σταδιακά, αλλά νόμισαν ότι ήταν κάποιος άγνωστος πλανήτης. Μέσα σε δύο εβδομάδες, η θερμοκρασία αυξάνεται ραγδαία και θεωρούν ότι η Γη πλησιάζει προς τον Ήλιο, καθώς φαίνεται όλο και μεγαλύτερος και φωτεινότερος. Κινούνται προς την κατεύθυνση της Αφροδίτης και του Ερμή, ενώ η θερμοκρασία έχει φτάσει τους 50 °C και η Αφροδίτη γίνεται όλο και μεγαλύτερη στον ουρανό. Φοβούνται σοβαρά μια σύγκρουση της Γης με την Αφροδίτη, αλλά τελικώς η απόσταση από την Αφροδίτη αυξάνεται και πάλι αργότερα. Στη συνέχεια, ο κομήτης αρχίζει να απομακρύνεται από τον Ήλιο και η θερμοκρασία στην επιφάνειά του ξαναπέφτει σε ανεκτά επίπεδα και 1 μήνα μετά επιστρέφει στα φυσιολογικά επίπεδα.
Σημαντικές πληροφορίες απέκτησαν και από το ταξίδι τους με ένα πλοίο, το οποίο τους είχε επίσης ακολουθήσει στον κομήτη: ανακάλυψαν μια οροσειρά που μπλοκάρει τη θάλασσα, την οποία αρχικά θεωρούν ότι είναι η Μεσόγειος Θάλασσα, καθώς και τη νήσο Φορμεντέρα (που πριν την καταστροφή ανήκε στις Βαλεαρίδες Νήσους). Καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ως αποτέλεσμα κάποιου κοσμικού κατακλυσμού, ένα θραύσμα αποσπάστηκε από τη Γη, παίρνοντας μαζί του μέρος της επιφάνειας και της ατμόσφαιρας της Γης. Η εξήγηση αυτή ρίχνει φως στη μείωση της βαρύτητας και την αλλαγή της τροχιάς, αλλά δεν εξηγεί την παρουσία μιας νέας ηπείρου στη θέση της Ευρώπης και της Αφρικής. Κατά τη διαδικασία της ιστιοπλοΐας, βρίσκουν μια θήκη στη θάλασσα με ένα σημείωμα, από το οποίο προκύπτει ότι τη νύχτα της 1ης Ιανουαρίου, ένας κομήτης που ονομάζεται Gallia συγκρούστηκε με τη Γη. Επίσης, κατά τη διάρκεια του ταξιδιού διαπίστωσαν ότι η θάλασσα έχει βάθος 9 μέτρων σχεδόν παντού, ενώ παράλληλα η θερμοκρασία ήταν τότε κατά μέσον όρο στους 20 °C.
Σύντομα όμως, ο κομήτης ξεπερνάει την τροχιά της Γης και συνεχίζει να απομακρύνεται από τον Ήλιο και η θερμοκρασία πέφτει κάτω από το μηδέν. Έντρομοι, όλοι αντιλαμβάνονται ότι περαιτέρω απομάκρυνση από τον Ήλιο απειλεί τους αποίκους με θάνατο από το κρύο, καθώς τότε μάλιστα δεν γνώριζαν πόσο θα διαρκέσει η απομάκρυνση και η διάρκεια αυτού του χειμώνα, συζητώντας μεταξύ τους αν θα κρατήσει για χρόνια ή και για αιώνες. Μάλιστα αντιλαμβάνονται ότι η θερμοκρασία τελικώς θα εξισωθεί με αυτήν που επικρατεί στο διάστημα, στους -60 °C (στην πραγματικότητα, θα ήταν τρομακτικά χαμηλότερη και εντελώς ασύμβατη με την επιβίωση, δείτε τη σχετική ενότητα: Επιστημονικές ανακρίβειες). Ευτυχώς, ένα ενεργό ηφαίστειο ανακαλύπτεται στην ηπειρωτική χώρα και οι άποικοι μετακινούνται μέσα σε ζεστές σπηλιές στους πρόποδές του, χρησιμοποιώντας το ηφαίστειο ως πηγή θερμότητας. Εγκαθίστανται με την αποικία τους σε μια σπηλιά, όπου η θερμότητα του ηφαιστείου στο ίδιο βουνό, τους διατηρεί ζωντανούς, προκειμένου να επιβιώσουν το χρονικό διάστημα που θα είναι μακριά από τη θερμότητα του Ήλιου.
Στο νησί Φορμεντέρα συνάντησαν τον Γάλλο αστρονόμο Παλμυρίνο Ροζέτ, που τον πήραν μέσα στη σπηλιά και εκεί τους βοήθησε να ερμηνεύσουν όλα τα μυστηριώδη φαινόμενα: Βρίσκονταν όλοι τους πάνω στον κομήτη Gallia που είχε ανακαλύψει ο Ροζέτ ένα έτος νωρίτερα και είχε προβλέψει ότι θα συγκρουόταν με τη Γη, αλλά κανένας δεν τον είχε πιστέψει, επειδή ένα στρώμα πυκνής ομίχλης εμπόδιζε τις αστρονομικές παρατηρήσεις από άλλα μέρη. Τελικώς, τη νύχτα της 1ης Ιανουαρίου, ο κομήτης συγκρούστηκε με τη Γη, παίρνοντας μαζί του μέρος της θάλασσας και της ατμόσφαιρας της Γης, καθώς και αρκετές περιοχές της επιφάνειας της Γης. Η τροχιά του κομήτη γύρω από τον Ήλιο είναι μια επιμήκης έλλειψη που θα φέρει τον κομήτη πίσω σε μια συνάντηση με τη Γη μετά από δύο χρόνια. Μόλις το μαθαίνουν αυτό, οι άνθρωποι αρχίζουν να ελπίζουν για μια επιστροφή στη Γη.
Με μία δεύτερη ερευνητική εξόρμηση, προσδιορίζουν την περιφέρεια του κομήτη σε 2.320 χιλιόμετρα. Η μάζα του κομήτη υπολογίστηκε από τον Ροζέτ σε 209,346 τρισεκατομμύρια τόνους.
Ταξιδευτές άθελά τους στο Ηλιακό σύστημα, δεν είχαν ελπίδες να αποικίσουν μόνιμα τον νέο τους κόσμο, επειδή δεν υπήρχε καλλιεργήσιμο έδαφος. Η κυριότερη τροφή τους ήταν τα ζώα που είχαν απομείνει στο έδαφος που είχε αποσπάσει ο κομήτης. Εν τω μεταξύ, έχουν αφήσει πίσω τους την τροχιά του Άρη και η τροχιά του κομήτη κατευθύνεται προς τον Δία και τον Κρόνο. Ακόμα και ο Ουρανός είναι πλέον ορατός και με γυμνό μάτι (ενώ ο Ποσειδώνας μόνο με το τηλεσκόπιο). Καθώς συνεχίζουν να απομακρύνονται από την πηγή του φωτός και της θερμότητας, ο Ήλιος αρχίζει να μοιάζει με έναν μικροσκοπικό δίσκο αμυδρού φωτός στον ουρανό, ο ουρανός έχει πάρει ένα σκοτεινό μπλε χρώμα και η θερμοκρασία του αέρα συνεχίζει να μειώνεται σταθερά.
Παρά τη φοβερή κατάσταση στην οποία βρίσκονταν οι διαστημικοί ναυαγοί, οι παλαιές αντιδικίες μεταξύ των γήινων κρατών συνεχίζονταν πάνω στον κομήτη, καθώς οι Γάλλοι και οι Βρετανοί αξιωματικοί θεωρούσαν τους εαυτούς τους αντιπροσώπους των κυβερνήσεών τους. Από τα θέματα που συνέχιζαν να τους απασχολούν ήταν π.χ. η πρώην ισπανική Θέουτα, η οποία είχε μετατραπεί σε νησί πάνω στον κομήτη και την οποία αμφότερα τα μέρη άρχισαν να θεωρούν ως μη διεκδικούμενο έδαφος. Ο λοχαγός Σερβαντάκ επιχείρησε έτσι να καταλάβει τη Θέουτα, αλλά απέτυχε: Αποδείχθηκε ότι το νησί είχε καταληφθεί από Βρετανούς, που διατηρούσαν επικοινωνία με τη βάση τους στο Γιβραλτάρ με οπτικό τηλέγραφο.
Στις 20 Μαρτίου και ώρα 9 το βράδυ, οι ταξιδιώτες παρατηρούν για πρώτη φορά ένα νέο φεγγάρι στον ουρανό και αντιλαμβάνονται ότι καθώς ο κομήτης διασχίζει την Κύρια ζώνη των αστεροειδών, είχε μόλις πάρει μαζί του τον αστεροειδή Nerina, δίνοντας στην Gallia το δικό της φεγγάρι. Παραδόξως, για αρκετό καιρό η θάλασσα πάνω στον κομήτη δεν πάγωνε, παρά το ότι η θερμοκρασία είχε πέσει πολύ κάτω από το μηδέν, αλλά το θαλάσσιο νερό αντιστεκόταν. Μόλις όμως ζήτησαν από τη μικρή Νίνα (Ιταλίδα γιδοβοσκός) να πετάξει και αυτή το έκανε, από ένα ακρωτήρι, ένα θραύσμα πάγου στη θάλασσα (επειδή κρίθηκε σκόπιμο να προκληθεί η στερεοποίηση της επιφάνειας της θάλασσας, για να μπορούν να κινούνται πάνω σε μεγαλύτερη επιφάνεια), στις 22 Μαρτίου, όταν η θερμοκρασία είχε φτάσει στους -25 °C, ακούστηκε ένας ήχος τριξίματος και ολόκληρη η θάλασσα πάγωσε μέσα σε λιγότερο από ένα λεπτό (εδώ το έργο αναφέρεται στη θεωρία ότι μια στάσιμη επιφάνεια νερού αντιστέκεται στο πάγωμα περισσότερο από ό,τι όταν κυματίζεται από τον άνεμο ή από άλλη αιτία). Ο πάγος ήταν εντελώς λείος και επέτρεπε το πατινάζ και την ιστιοπλοΐα με έλκηθρο, όπως και έκαναν.
Σύντομα, η Gallia πλησιάζει τον Δία, ο οποίος φαίνεται τεράστιος στον ουρανό, ενώ η θερμοκρασία πέφτει στους -53 °C. Τα δύο πλοία που είχαν καταλήξει στον κομήτη, η Hansa και η Dobryna, ανυψώνονται όλο και πιο ψηλά από τον θαλάσσιο πάγο. Οι ταξιδιώτες βλέπουν τα τέσσερα φεγγάρια του Γαλιλαίου Ευρώπη, Ιώ, Γανυμήδη και Καλλιστώ με γυμνό μάτι. Στα τέλη Δεκεμβρίου, καθώς έχουν αφήσει πίσω τους τον Δία και έχουν πλησιάσει την τροχιά του Κρόνου, ο Ροζέτ παρατηρεί οκτώ από τα φεγγάρια του Κρόνου και τους δακτυλίους του Κρόνου.
Την Πρωτοχρονιά, οι άποικοι πηγαίνουν για πατινάζ στον πάγο, αλλά όταν επιστρέφουν, διαπιστώνουν έντρομοι ότι η λάβα που τους παρέχει ζωτική θερμότητα έχει εξαφανιστεί, καθώς η ηφαιστειακή δραστηριότητα διακόπηκε. Αναγκάζονται να κινηθούν χαμηλότερα, ακολουθώντας το μονοπάτι της λάβας, βαθύτερα μέσα στον ηφαιστειακό κρατήρα σε 900 πόδια / 300 μέτρα βάθος, καθώς η θερμοκρασία στο προηγούμενο καταφύγιο μειώνεται ραγδαία και σύντομα ο πάγος το κυριεύει εντελώς, ενώ σύντομα η θερμοκρασία στον κομήτη τελικώς πέφτει στους -60 °C.
Στις 15 Ιανουαρίου, η Gallia περνάει από το αφήλιο της τροχιάς της, στα 800 εκατομμύρια χιλιόμετρα από τον Ήλιο, και μετά αρχίζει την επιστροφή της προς τη Γη. Ακολουθούν 6 ζοφεροί μονότονοι μήνες, κατά τους οποίους οι κάτοικοι, έχοντας χάσει κάθε ψυχικό σθένος, κυριολεκτικά φυτοζωούν, έχοντας καταθλιπτική επιβάρυνση. Στο διάστημα αυτό, αναγκάζονται να παραμείνουν στις ηφαιστειακές κατακόμβες τους και βγαίνουν από τον κρατήρα μόνο για ελάχιστα διαστήματα, για να παίρνουν πάγο από τις εισόδους των σπηλαίων για πόσιμο νερό. Μοναδική εξαίρεση είναι η μικρή Νίνα, που σώζει την κατάσταση: μαζί με τον φίλο της (έναν έφηβο Ισπανό, τον Πάμπλο), εμπνέει τους κατοίκους, αμβλύνοντας την κατάθλιψη που ζουν. Στις αρχές Ιουνίου, ξαναφτάνουν στην τροχιά του Δία, αλλά ακόμα είναι σε τεράστια απόσταση από τη Γη. Σταδιακά όμως, η ζωή και τα πνεύματα άρχισαν να αναζωογονούνται, και έως τα τέλη Ιουνίου ο Σερβαντάκ και όλη η αποικία έχουν ανακτήσει τα περισσότερα των συνηθισμένων σωματικών και διανοητικών ενεργειών τους.
Τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο, η θερμοκρασία αρχίζει να ανεβαίνει αισθητά και πάλι, και οι κάτοικοι βγαίνουν έξω πιο συχνά. Τον Νοέμβριο, ο Σερβαντάκ και ο Μπεν Ζουφ ξεκινούν ένα ταξίδι με πατινάζ για να διεκδικήσουν τη Θέουτα για την Gallia, μόνο για να ανακαλύψουν ότι οι Άγγλοι τους έχουν προλάβει (όπως προαναφέρθηκε). Καθώς η Gallia διασχίζει την Κύρια ζώνη των αστεροειδών, χάνει ξανά τη Nerina, από την έλξη ενός κοντινού αστεροειδούς. Στις αρχές Δεκεμβρίου, η Gallia θερμαίνεται έντονα, η θάλασσα ξεπαγώνει και γίνεται ξανά ζεστή, τα χιόνια στην ξηρά λιώνουν όλα και αντικαθίστανται από ρυάκια, εμφανίζονται πάλι σύννεφα στον ουρανό, αρχίζουν πάλι να πνέουν άνεμοι, ο Ήλιος μεγαλώνει και ο δίσκος της Γης είναι ήδη έντονα ορατός στον ουρανό.
Οι βελτιωμένοι υπολογισμοί του Ροζέτ έδειχναν πως θα σημειωνόταν μία νέα σύγκρουση με τη Γη, δύο χρόνια ακριβώς μετά την πρώτη, την 1η Ιανουαρίου. Μετά την διαπίστωση αυτή, προτάθηκε η ιδέα να εγκαταλείψουν τον κομήτη με ένα αερόστατο. Η πρόταση έγινε δεκτή και οι διαστημικοί ναυαγοί κατασκεύασαν ένα αερόστατο από τα πανιά των δύο πλοίων τους, Hansa και Dobryna. Τη νύχτα της 12ης προς 13ης Δεκεμβρίου, η μάζα πάγου όπου είχαν ανυψωθεί τα δύο πλοία κατά τη διάρκεια του χειμώνα ανατράπηκε και κατέρρευσε, με αποτέλεσμα η Hansa και η Dobryna να πέσουν από ύψος 30 πόδια / 9 μέτρα και να συντριβούν στα βράχια της ακτής. Αν και η καταστροφή αυτή αναμενόταν και ήταν αναπόφευκτη, ωστόσο άφησε οδυνηρή πίκρα στους κατοίκους, καθώς τους έμεινε ένα ψυχολογικό κενό.
Στις 15 Δεκεμβρίου, ενώ η Gallia έτεμνε την τροχιά του Άρη, έγινε ένας σεισμός, κατά τον οποίο ο κομήτης έχασε ένα θραύσμα του, που κατέληξε σε διαφορετική τροχιά, και πιθανώς σκοτώθηκαν όλοι οι Βρετανοί στη Θέουτα και στο Γιβραλτάρ, καθώς έτυχε να είναι πάνω στο θραύσμα που αποσπάστηκε, το οποίο δεν ήταν επαρκώς μεγάλο για να διατηρήσει μια ατμόσφαιρα γύρω του. Την 1η Ιανουαρίου, ενώ ο κομήτης πλησίαζε στη Γη, οι ναυαγοί έφυγαν μέσα στο αερόστατο και, καθώς οι ατμόσφαιρες του κομήτη και της Γης ήρθαν και πάλι σε επαφή, προσγειώθηκαν ομαλά δύο χιλιόμετρα από το Μοσταγκανέμ της Αλγερίας.
Ο αστρονόμος Παλμυρίνο Ροζέτ γράφει σχετικό έργο όπου εξιστορεί όλα τα γεγονότα πάνω στον κομήτη, αλλά κανείς δεν τον πιστεύει. Η Νίνα και ο Πάμπλο υιοθετήθηκαν από τον κόμη Τιμάσεφ και τον Σερβαντάκ, ανατράφηκαν και εκπαιδεύτηκαν υπό την καθοδήγησή τους. Λίγα χρόνια αργότερα, η Νίνα και ο Πάμπλο παντρεύονται, με κουμπάρους τους δύο εκπαιδευτές τους, και το μυθιστόρημα τελειώνει με το σχόλιο: «οι δύο νεαροί σύζυγοι δεν ήταν λιγότερο ευτυχισμένοι, επειδή δεν ήταν ο Αδάμ και η Εύα ενός νέου κόσμου».
Τα πρόσωπα του έργου
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στους 36 «κατοίκους» του κομήτη περιλαμβάνονταν 13 Βρετανοί στρατιώτες, 10 Ισπανοί, 8 Ρώσοι, τρεις Γάλλοι, μία Ιταλίδα και ένας Γερμανοεβραίος. Οι αναφερόμενοι με το όνομά τους είναι οι εξής:
- Λοχαγός Εκτόρ Σερβαντάκ του γαλλικού στρατού στην Αλγερία (τότε γαλλική αποικία)
- Λωράν Μπεν Ζουφ, υπασπιστής του Σερβαντάκ
- Κόμης Βασίλι Τιμάσεφ, Ρώσος
- Ανθυποπλοίαρχος Προκόπ, κυβερνήτης της θαλαμηγού του Τιμάσεφ
- Ισαάκ Χακαμπούτ, Εβραίος έμπορος
- Νίνα, νεαρή Ιταλίδα γιδοβοσκός
- Πάμπλο, νεαρός Ισπανός
- Ταξίαρχος Χ.Φ. Μέρφυ και ταγματάρχης σερ Τζ. Τεμπλ Όλιφαντ της Βρετανικής φρουράς του Γιβραλτάρ
- Παλμυρίνος Ροζέτ, ο Γάλλος αστρονόμος που ανακάλυψε τον κομήτη και είχε διατελέσει δάσκαλος του Σερβαντάκ.
Αντισημιτισμός
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Από την αρχή, ο Βερν είχε προβλήματα με το συγκεκριμένο μυθιστόρημα[1]. Αρχικώς, το έργο τελείωνε με τον κομήτη να συντρίβεται πάνω στη Γη, σκοτώνοντας όλους τους πρωταγωνιστές, και αποκαλύπτοντας ότι ο πυρήνας του κομήτη αποτελούνταν από «χρυσό τελλουριούχο». Η πτώση ενός τέτοιου αντικειμένου με τόσο άφθονο χρυσάφι, θα οδηγούσε στην πλήρη υποτίμηση του χρυσού και στην κατάρρευση του καπιταλισμού. Μάλιστα ίσως η αρχική του ιδέα υπήρξε η αιτία για το «μαύρο» αστείο του να ονομάσει τον ήρωα «Servadac», που είναι το ανάποδο της γαλλικής λέξεως cadavres (= πτώματα). Ο εκδότης του, Πιερ-Ζυλ Ετζέλ, δεν έκανε αποδεκτό αυτό το τέλος, κυρίως επειδή απευθυνόταν σε νεαρούς αναγνώστες στο μηνιαίο περιοδικό του, οπότε ο Βερν υποχρεώθηκε να το ξαναγράψει. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του, ωστόσο, ο Ιούλιος Βερν θα επέστρεφε σε αυτή την ιδέα με το μυθιστόρημα «La chasse au météore» («Το κυνήγι μετεωριτών»), που γράφτηκε από τον Μάιο έως τον Δεκέμβριο του 1901 και δημοσιεύτηκε μετά θάνατον, από τον ίδιο εκδότη, το 1908.
Η πρώτη δημοσίευση του Hector Servadac ήταν στο περιοδικό Magasin d’Éducation et de Récréation και άρχισε τον Ιανουάριο του 1877. Τον Ιούνιο κυκλοφόρησε το κεφάλαιο 18, όπου πρωτοεμφανιζόταν και περιγραφόταν ο χαρακτήρας του Ισαάκ Χακαμπούτ: «`Ήταν ένας πενηντάρης που φαινόταν για εξηντάρης. Μικροκαμωμένος, ασθενικός, με μάτια λαμπερά και ανειλικρινή, μια κιτρινισμένη γενειάδα και αχτένιστα μαλλιά, μεγάλα πόδια, χέρια μακριά και κυρτά, προσέφερε μία εικόνα του γνωστού τύπου του Γερμανοεβραίου, αναγνωρίσιμου από μίλια. Αυτός ήταν ο τοκογλύφος με την ευλύγιστη ραχοκοκκαλιά και την επίπεδη καρδιά... ...Το ασήμι θα τραβούσε ένα τέτοιο πλάσμα όπως ο μαγνήτης έλκει το σίδερο, και αν αυτός ο Σάυλοκ αφηνόταν να πληρωθεί από τον οφειλέτη του, θα μεταπουλούσε ασφαλώς τη σάρκα του σε τιμή λιανικής. Επιπλέον, παρότι γεννημένος Εβραίος, παρουσιαζόταν σαν μουσουλμάνος σε μουσουλμανικά εδάφη, όταν το απαιτούσε το κέρδος του, και θα γινόταν ακόμα και ειδωλολάτρης για να κερδίσει περισσότερα.»
Η περικοπή αυτή έκανε τον αρχιρραβίνο των Παρισίων Ζαντόκ Καν να γράψει μία επιστολή στον Ετζέλ, με την οποία διαμαρτυρόταν ότι αυτό το υλικό δεν είχε θέση σε ένα περιοδικό για εφήβους και νέους. Οι Ετζέλ και Βερν συνυπέγραψαν μία απάντηση, όπου ανέφεραν πως δεν είχαν πρόθεση να προσβάλουν κανέναν και υπόσχονταν να διορθώσουν τα προσβλητικά σημεία στην επόμενη έκδοση. Πάντως ο Βερν φαίνεται ότι άφησε τη δουλειά αυτή στον Ετζέλ, καθώς τον ρωτούσε στα τέλη του καλοκαιριού: «Διόρθωσες την υπόθεση των Εβραίων στον Σερβαντάκ;» Η κυριότερη αλλαγή ήταν η αντικατάσταση της λέξεως «Εβραίος» με το όνομα «Ισαάκ» παντού και η προσθήκη των «χριστιανικών χωρών» σε όσες εμπορευόταν ο Χακαμπούτ. Παρ' όλα αυτά, ο αντισημιτικός τόνος παρέμεινε στο βιβλίο.
Επιστημονικές ανακρίβειες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Επιπλέον, το μυθιστόρημα έχει αρκετές επιστημονικές ανακρίβειες. Για παράδειγμα, το χαμηλότερο σημείο που πέφτει η θερμοκρασία στον κομήτη είναι στους -60 °C, επειδή την εποχή που κυκλοφόρησε το βιβλίο πιστευόταν ότι το νούμερο αυτό ήταν το απόλυτο μηδέν, επειδή ήταν τότε το βαρύτερο γνωστό κρύο στο πολικό κλίμα στη Γη, θεωρώντας έτσι, κατά συνέπεια, ότι η θερμοκρασία στο διάστημα δεν μπορεί να πέσει κάτω από αυτό το όριο. Είναι πλέον γνωστό ότι το απόλυτο μηδέν είναι στην πραγματικότητα στους -273,15 °C και ότι στο μεσοαστρικό διάστημα η θερμοκρασία είναι μόλις 3 βαθμούς Κελσίου υψηλότερα, στους -270 °C. Στην πράξη, η θερμοκρασία θα ήταν ήδη στους -60 °C όταν θα είχαν φτάσει στην τροχιά του Άρη. Στη συνέχεια, μέσα στην Κύρια ζώνη των αστεροειδών η θερμοκρασία θα έφτανε σε μείον τριψήφια νούμερα (ενδεικτικώς, η μέση θερμοκρασία στη Δήμητρα είναι στους -106 °C) και στο ύψος της τροχιάς του Δία, επειδή βρίσκεται σε απόσταση από τον Ήλιο 5 φορές μεγαλύτερη από ό,τι η απόσταση της Γης από τον Ήλιο, η θερμοκρασία θα είχε πέσει στους -145 °C, δηλαδή σε νούμερα εντελώς ασύμβατα με την επιβίωση.
Επίσης, με περιφέρεια 2.320 χιλιομέτρων και διάμετρο 1.160 χιλιομέτρων, ο κομήτης ήταν πολύ μεγαλύτερος και βαρύτερος από όλους τους γνωστούς αστεροειδείς και κομήτες. Επιπλέον, η πίεση του αέρα στη Gallia είναι τόσο χαμηλή που το νερό βράζει στους 66 °C. Κανονικά όμως, σε τέτοια ατμοσφαιρική πίεση, οι επιβάτες δεν θα είχαν επιβιώσει.
Φυσικά, επίσης, η «ομαλή απόσπαση» ενός μέρους της επιφάνειας της Γης από έναν κομήτη, μαζί με τους κατοίκους της περιοχής αυτής, καθώς και με ένα μέρος της θάλασσας και με τη βλάστησή στην επιφάνεια της Γης, που περιγράφεται στο μυθιστόρημα, είναι απολύτως αδύνατη. Είναι ενδιαφέρον, ωστόσο, ότι για κάποιο χρονικό διάστημα, ιδέες παρόμοιες με αυτές που εκφράζονται στο έργο απολάμβαναν κάποια δημοτικότητα μεταξύ των επιστημόνων.
Μεταφορές στον κινηματογράφο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Valley of the Dragons σε σκηνοθεσία Έντουαρντ Μπερντς (ΗΠΑ, 1961), ακολουθεί πολύ χαλαρά την υπόθεση.
- Na kometě («Πάνω στον κομήτη»), σε σκηνοθεσία Κάρελ Ζέμαν (Τσεχοσλοβακία, 1970).
- Off on a Comet, κινούμενων σχεδίων σε σκηνοθεσία Richard Slapczynski (Αυστραλία, 1979).
Επιδράσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το Πάνω σ' έναν κομήτη είναι η βάση του μυθιστορήματος του Βρετανού συγγραφέα Άνταμ Ρόμπερτς Splinter (2007).
Εκδόσεις στην ελληνική γλώσσα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Έκτορ Σερβαντάκ: Ταξίδια και περιπέτειες στο Ηλιακό Σύστημα, μετάφραση Έφη Μαρκοζάνε, Μαρία Μαυροματάκη, Γιάννης Σιδέρης. Εικονογράφηση: Paul Philippoteaux (της γαλλικής αρχικής έκδοσης). Εκδ. «4π Ειδικές Εκδόσεις Α.Ε.», Αθήνα 2011, 480 σελίδες, ISBN 978-960-488-355-4.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Πηγή για αυτή την ενότητα είναι το βιβλίο Herbert R. Lottman (1997). Jules Verne: an Exploratory Biography. Νέα Υόρκη: St. Martin's Press.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Hector Servadac Αρχειοθετήθηκε 2007-12-06 στο Wayback Machine., το γαλλικό πρωτότυπο κείμενο
- Hector Servadac, Travels and Adventures through the Solar System, επιμέλεια Norman Wolcott, αγγλική μετάφραση του George Munro (1877), Choptank Press, 2007
- Hector Servadac, σκαναρισμένο αντίγραφο από την παλαιότερη αγγλική μετάφραση (της Ellen E. Frewer)
- Off on a Comet (ανάγνωση του βιβλίου στην αγγλική) από το Project Gutenberg