Μετάβαση στο περιεχόμενο

Πανελλήνιος Ένωσις Αγωνιζομένων Νέων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
(Ανακατεύθυνση από ΠΕΑΝ)
Πανελλήνιος Ένωσις Αγωνιζομένων Νέων
Συμμετείχε στην Εθνική Αντίσταση και στα Δεκεμβριανά
Το έμβλημα της ΠΕΑΝ
Ενεργό28 Οκτωβρίου 1941 – Φεβρουάριος 1945
ΑντίπαλοιΚατά την κατοχή μέχρι τη σύλληψη του Περρίκου:
  • Δοσίλογοι, μαυραγορίτες και κατοχικές δυνάμεις

Μετά την εκτέλεση του Περρίκου:

  • Μαυραγορίτες, συμμετοχή σε μικρότερες δολιοφθορές, ουδετερότητα με το ΕΑΜ

Μέσα 1944 μέχρι και τα Δεκεμβριανά:

  • ΕΑΜικές οργανώσεις, δολιοφθορές σε κατοχικές εγκαταστάσεις

Η Πανελλήνιος Ένωσις Αγωνιζομένων Νέων (ΠΕΑΝ) ήταν αντιστασιακή οργάνωση που έδρασε στην Αττική την περίοδο της Κατοχής της Ελλάδας κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

Ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 1941 στην Αθήνα με πρωτοβουλία του αξιωματικού της αεροπορίας Κώστα Περρίκου, ο οποίος αποτέλεσε και τον πρώτο αρχηγό της, μαζί με τους: Ιωάννη Κατεβάτη, Γιώργο Αλεξιάδη, Διονύση Παπαβασιλόπουλο και Αθανάσιο Σκούρα. Η οργάνωση τύπωνε τις εφημερίδες «Δόξα», «Επαναστάτης» ενώ εξέδιδε και βραχυπρόθεσμα το περιοδικό «Κοινωνική Ενότης». Αποτελώντας μια ολιγάριθμη ομάδα αντιστασιακών, κατά βάση μαθητών και φοιτητών αστικής προέλευσης, εκπροσωπούσε την αστική αθηναϊκή αντίσταση με πολλά μέλη της να είναι φίλα προσκείμενα στο Εθνικό Ενωτικό Κόμμα (ΕΕΚ) του Παναγιώτη Κανελλόπουλου.

Το Σεπτέμβριο του 1942, μέλη της πραγματοποίησαν ένα εντυπωσιακό σαμποτάζ στα κεντρικά γραφεία της δωσιλογικής Εθνικής Σοσιαλιστικής Πατριωτικής Οργάνωσης (ΕΣΠΟ). Μετά το σαμποτάζ της ΕΣΠΟ, η οργάνωση γνώρισε εσωτερική κρίση καθώς οι σαμποτέρ της ΠΕΑΝ, συμπεριλαμβανομένου και του Περρίκου, συνελήφθησαν και εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς. Μέχρι τα μέσα του 1943, ήταν σχεδόν αδρανής προσπαθώντας να ανασυγκροτηθεί και την ηγεσία της οργάνωσης ανέλαβε ο Γιώργος Αλεξιάδης. Κατά τη διάρκεια του 1944, έκανε κάποιες δολιοφθορές απέναντι στον γερμανικό στρατό κατοχής. Τον Αύγουστο του 1944, τα μέλη της εντάχθηκαν στον «Εθνικό Στρατό Αθηνών».

Πριν και κατά τη διάρκεια των Δεκεμβριανών, η ΠΕΑΝ συντάχθηκε με τις κυβερνητικές δυνάμεις και πολέμησε εναντίον των εαμικών οργανώσεων. Αυτοδιαλύθηκε το Φεβρουάριο του 1945, μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας. Η οργάνωση έμεινε κυρίως γνωστή για το σαμποτάζ στην ΕΣΠΟ.

Ίδρυση και δομή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ίδρυση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πρόδρομος της ΠΕΑΝ υπήρξε η «Στρατιά Σκλαβωμένων Νικητών» (ΣΣΝ) η οποία ιδρύθηκε τον Ιούνιο του 1941 από τον απότακτο αξιωματικό Κώστα Περρίκο, τον Α. Γυφτάκη και τον Ν. Μυλωνά ως αντιστασιακή οργάνωση με στόχο την απελευθέρωση της χώρας, την τιμωρία των δοσίλογων, την εμψύχωση των Ελλήνων και την δικαίωση των εθνικών διεκδικήσεων.[1] Η ΠΕΑΝ ιδρύθηκε στις 28 Οκτωβρίου του 1941, από τον Περρίκο, τον νομικό σύμβουλο Ιωάννη Κατεβάτη, τον επιχειρηματία Γιώργο Αλεξιάδη, τον φοιτητή Νομικής Διονύση Παπαβασιλόπουλο, και τον επιχειρηματία Αθανάσιο Σκούρα, οι οποίοι ήταν γνωστοί μεταξύ τους.[2] Η ίδρυση έλαβε χώρα στο σπίτι του Αλεξιάδη, όπου συγκροτήθηκε η ηγεσία της οργάνωσης, ενώ σύντομα εκδόθηκε και η ιδεολογική διακήρυξη της,[3] στην οποία υπήρχαν σοσιαλιστικές αναφορές και καλούσε σε ένοπλη αντίδραση σε περίπτωση επαναφοράς του βασιλιά.[4]

Δομή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ΠΕΑΝ διοικούνταν από Κεντρικό Συμβούλιο το οποίο αποτελούνταν από τα ιδρυτικά μέλη της οργάνωσης, καθώς και τους Νικόλαο Αιλιανό και Κωνσταντίνο Ελευθεριάδη.[3] Ο Σκούρας ήταν ο πρόεδρος, ο Περρίκος αντιπρόεδρος και αρχηγός των μαχητικών τμημάτων, ο Κατεβάτης ταμίας, ο Αλεξιάδης «υπεύθυνος τύπου και προπαγάνδας» ενώ οι Παπαβασιλόπουλος, Αιλιανός και Ελευθεριάδης μέλη του Συμβουλίου.[3] Αρχικά τα διάφορα τμήματα της οργάνωσης υπαγόταν κατευθείαν στο συμβούλιο, κατάσταση όμως που μεταβλήθηκε με την πάροδο του χρόνου και τη μεγέθυνση της οργάνωσης.[5] Από τα μέσα του 1942, τα τμήματα της οργάνωσης ήταν κατανεμημένα σε συνοικίες της Αθήνας τα οποία υπάγονταν στα Κέντρα Πόλεως (της Αθήνας, του Πειραιά και, από την άνοιξη του 1943 και μετά, της Καλλιθέας) ενώ είχαν δημιουργηθεί και πυρήνες της οργάνωσης στις αθηναϊκές πανεπιστημιακές σχολές.[6] Παράλληλα, η οργάνωση διέθετε συνδικαλιστικό καθώς και γυναικείο τμήμα.[7] Τα σαμποτάζ τα διέπραττε κατά βάση ο «Ουλαμός καταστροφών» στην Αθήνα, ενώ στον Πειραιά δρούσε η «Ομάδα Εκτελέσεων και πληροφοριών» η οποία είχε και κατασκοπευτική δράση.[8] Τον Απρίλιο του 1942 ξεκίνησε να εκδίδει παράνομα την εφημερίδα «Δόξα» η οποία μέσα από τις στήλες ανέλυε την πολιτική επικαιρότητα, προέβαλλε τη δράση των αντιστασιακών και τις θέσεις της ΠΕΑΝ ενώ παράλληλα κατήγγειλε ονομαστικά τους δωσίλογους, σε μία προσπάθεια να τους τρομοκρατήσει.[9] Το Σεπτέμβριο του ίδιου έτους ξεκίνησε να εκδίδει το περιοδικό «Κοινωνική Ενότης» στο οποίο περιγραφόταν το ιδεολογικό πλαίσιο δράσης της οργάνωσης, καθώς και οι προσδοκίες των μελών της για ένα δημοκρατικό, δίκαιο και ειρηνικό μεταπολεμικό μέλλον.[10]

Η ΠΕΑΝ στελεχώθηκε κατά βάση από νεαρούς μαθητές, φοιτητές και επιστήμονες, οι περισσότεροι παιδιά αστικών οικογενειών, με αντιμοναρχική τοποθέτηση και διάθεση για ανάληψη δράσης ενάντια στους Γερμανούς.[11] Σε αντίθεση με τα μέλη του ΕΑΜ, η κοινωνική βάση της οργάνωσης δεν ήταν στις εργατοσυνοικίες της Αθήνας, αλλά στις μεσοαστικές γειτονιές, από τις οποίες τα μέλη συνήθως εντάσσονταν οικογενειακώς ή κατά παρέα.[12] Η ΠΕΑΝ δεν γνώρισε ποτέ της ιδιαίτερη μαζικοποίηση και δεν ξεπέρασε τα 300-400 μέλη σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο.[11] Δε λάμβανε οικονομική υποστήριξη από την εξόριστη κυβέρνηση, αλλά από τα μέλη της, κατά βάση από τους Σκούρα και Παπαβασιλόπουλο.[13] Παρά το γεγονός πως η πλειοψηφία των μελών της ήταν φίλα προκείμενοι στο ΕΕΚ του Παναγιώτη Κανελλόπουλου, δεν αποτελούσε προέκταση του κόμματος, έχοντας διακηρύξει την ανάγκη μίας υπερκομματικής αντίστασης ενάντια στο κατακτητή και τη λύση του ζητήματος της μοναρχίας μετά τη λήξη του πολέμου με τη διενέργεια δημοψηφίσματος.[14] Παράλληλα, ο αντιμοναρχισμος των μελών της προκαλούσε αντιδράσεις από τη πλευρά των Βρετανών, οι οποίοι αν και βοήθησαν σποραδικά στη διενέργεια ορισμένων σαμποτάζ, αντιμετώπιζαν με δυσπιστία την οργάνωση θεωρώντας πως «οικονομικά βρίσκεται πολύ στα αριστερά», ενώ παράλληλα περιφρονούσαν τον τρόπο αντίστασης της ΠΕΑΝ, θεωρώντας τον ανταρτοπόλεμο πιο προσοδοφόρο για τον συμμαχικό αγώνα.[15]

Αρχική δράση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

H οργάνωση και συγκρότηση της ΠΕΑΝ ολοκληρώθηκε το καλοκαίρι του 1942.[16] Έως τότε, τα μέλη της επιδόθηκαν στην αναγραφή συνθημάτων εθνικοαπελευθερωτικού περιεχομένου, στη συνεργασία με μέλη κατασκοπευτικών οργανώσεων όπως ο «Όμηρος» και η «5-165» και τη συμμετοχή σε αντικατοχικές διαδηλώσεις, με αποκορύφωμα τη συμμετοχή πεανιτων στον εορτασμό της 25 Μαρτίου 1942.[17] Τον Μάρτιο και τον Απρίλιο του 1942 η ομάδα υπό την ηγεσία του Περρίκου, διέπραξε σειρά δολιοφθορών σε αποθήκες καυσίμων των κατοχικών δυνάμεων.[18] Επίσης, μέλη της έλαβαν μέρος στην απεργία του Σεπτεμβρίου, καθώς και στη διαδήλωση της 28ης Οκτωβρίου.[19]

Σαμποτάζ σε ΟΕΔΕ και ΕΣΠΟ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κύριο λήμμα: Ανατίναξη των γραφείων της ΕΣΠΟ

Το πρώτο σημαντικό σαμποτάζ της ΠΕΑΝ πραγματοποιήθηκε εναντίον των γραφείων της δωσιλογικής «Οργάνωσης Εθνικοσοσιαλιστικών Δυνάμεων Ελλάδος» (ΟΕΔΕ) κοντά στην Ομόνοια.[20] Το βράδυ της 22 Αυγούστου του 1942, τριμελής ομάδα του «Ουλαμού καταστροφών», αποτελούμενη από τον Νίκο Μούρτο, τον Παναγιώτη Μιχαηλίδη και τον Αντώνη Μυτιληναίο, ανατίναξε τα άδεια γραφεία της οργάνωσης και προκάλεσε σοβαρές υλικές ζημιές δίχως να προκύψουν θύματα.[21] Μετά την ανατίναξη της ΟΕΔΕ, περίπου ένα μήνα αργότερα τα μέλη της ΠΕΑΝ προσανατολίστηκαν στην ανατίναξη της ΕΣΠΟ, η οποία αποτελούσε σημαντικότερη οργάνωση.[22] Σε αντίθεση με την ανατίναξη της ΟΕΔΕ, το σαμποτάζ απέναντι στην ΕΣΠΟ οργανώθηκε σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό και έλαβε χώρα το μεσημέρι όπου συνεδρίαζαν τα μέλη της, προκειμένου να υπάρξουν θύματα.[23] Επταμελής ομάδα της ΠΕΑΝ υπό την ηγεσία του Περρίκου, ανέλαβε τη διενέργεια του σαμποτάζ, το οποίο πραγματοποιήθηκε λίγο πριν το μεσημέρι της 20 Σεπτεμβρίου.[24] Η ανατίναξη της ΕΣΠΟ αποτέλεσε την μεγαλύτερη πράξη δολιοφθοράς έως τότε στην κατεχόμενη Ευρώπη[25], η οποία τόνωσε έντονα το ηθικό των δοκιμαζομένων από την κατοχή Αθηναίων.[26]

Σύλληψη και εκτέλεση των Σαμποτέρ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αρχικά οι γερμανικές αρχές, όντας ιδιαίτερα ενοχλημένες από το σαμποτάζ, θεώρησαν υπεύθυνους το ΕΑΜ και «εβραϊκούς κύκλους».[27] Στο μεσοδιάστημα τα μέλη της ΠΕΑΝ σχεδίαζαν περαιτέρω ενέργειες όπως την ανατίναξη των γραφείων της ΕΣΠΟ Καλλιθέας και τη δολοφονία του αρχηγού της.[28] Παράλληλα, δεν ακολουθούσαν συνωμοτικούς κανόνες γεγονός που διευκόλυνε την εύρεση τους από τις αρχές.[29] Σταδιακά, βρέθηκαν στα ίχνη των ηγετικών μελών της ΠΕΑΝ -έπειτα από προδοσία του χωροφύλακα και μέλος του «Ομήρου» Πολυκάρπου Νταλιάνη- οι συλλήψεις των οποίων έλαβαν χώρα μεταξύ 11 και 28 Νοεμβρίου.[30] Οι αυτουργοί της 20ης Σεπτεμβρίου, μετέβησαν στα κρατητήρια της Γκεστάπο όπου υπέστησαν βασανιστήρια προκειμένου να φανερώσουν τα υπόλοιπα μέλη της οργάνωσης.[31] Ο Νταλιάνης, προτού προλάβει να καταδώσει και άλλα μέλη της ΠΕΑΝ, αποκαλύφθηκε ως ο καταδότης της ηγεσίας, καταδικάστηκε σε θάνατο από τους αντιστασιακούς του «Ομήρου» και εκτελέστηκε βίαια,[32] στις 17 Δεκεμβρίου 1942.[33]

Στις 31 Δεκεμβρίου έλαβε χώρα η δίκη των πρωτεργατών του σαμποτάζ μαζί με άλλους αντιστασιακούς.[34] Ο Περρίκος προσπάθησε να προβληθεί ως ο μοναδικός υπεύθυνος του σαμποτάζ, προκειμένου να γλυτώσουν οι συναγωνιστές του.[34] Τελικά, καταδικάστηκαν 3 μέλη της ΠΕΑΝ, συμπεριλαμβανομένου και του Περρίκου, σε θάνατο και τα υπόλοιπα σε πολυετή φυλάκιση.[34] Τέσσερα μέλη του «Ουλαμού» εκτελέστηκαν στις 7 Ιανουαρίου του 1943 ως αντίποινα σε σαμποτάζ, παρά το γεγονός ότι οι γερμανικές αρχές είχαν αναφέρει πως θα τους άφηναν ελεύθερους.[35] Ο Περρίκος εκτελέστηκε περίπου ένα μήνα μετά, στις 4 Φεβρουαρίου του 1943.[36]

Η ΠΕΑΝ μετά τον Περρίκο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εσωτερική κρίση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά τις συλλήψεις του Νοεμβρίου, ο «Ουλαμός Καταστροφών» διαλύθηκε και η ΠΕΑΝ έπαψε ουσιαστικά να υφίσταται ως ένοπλη αντιστασιακή οργάνωση.[37] Την ίδια περίοδο, αντιμετώπιζε την έντονη καχυποψία των εαμικών οργανώσεων, οι οποίες την κατήγγειλαν ως φασιστική οργάνωση η οποία «νάρκωνε τους νέους για να τους παραδώσει στους κατακτητές».[38] Τα μέλη της ΠΕΑΝ συχνά καταγγέλλονταν ως φασίστες και γκεσταμπίτες από μέλη του ΕΑΜ ενώ παρατηρούνταν και φαινόμενα ξυλοδαρμού.[39] Ο Ευάνθης Χατζηβασιλείου αναφέρει πως η στάση του ΕΑΜ οφείλεται στη θεώρηση της δράσης της ΠΕΑΝ ως ατομική τρομοκρατία η οποία θα δημιουργούσε δυσανάλογα αντίποινα, αλλά και στο γεγονός ότι πολλά μέλη των νεολαίων εαμικών οργανώσεων, εντυπωσιάστηκαν από την ανατίναξη της ΕΣΠΟ.[40] Ωστόσο, η ΠΕΑΝ τόνιζε συχνά την ανάγκη συνεργασίας μεταξύ των αντιστασιακών οργανώσεων και απέφευγε τη σύγκρουση μαζί του[41], ακολουθώντας κατά βάση αμυντική στάση κατά την αρθρογραφία της με το ΕΑΜ.[42]

Ανασυγκρότηση και δράση το 1943

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 8 Ιανουαρίου 1943, συστάθηκε η νέα ηγεσία της ΠΕΑΝ, την καθοδήγηση της οποίας ανέλαβε ο Γιώργος Αλεξιάδης, ενώ δύο μήνες αργότερα συστάθηκε το κέντρο Καλλιθέας της οργάνωσης, υπό την ηγεσία του Μιχάλη Μπαλιτσάρη.[43] Παρά τις έντονες δυσκολίες, η αίγλη που προσέδωσε στην οργάνωση η ανατίναξη της ΕΣΠΟ οδήγησε σε νέες εγγραφές μελών, κυρίως φοιτητών, πολλοί από τους οποίους συγκινούνταν από το όραμα του ΕΑΜ για κοινωνική αλλαγή, αλλά απέρριπταν κυρίως τη δικτατορία του προλεταριάτου που διακήρυττε το ΚΚΕ.[44] Τα μέλη της έλαβαν μέρος στις διαδηλώσεις του Φεβρουαρίου/Μαρτίου του 1943, ενάντια στη μεταφορά Ελλήνων εργατών στη Γερμανία.[45] Την ίδια περίοδο, υπάρχει μαρτυρία του Αλεξιάδη, για συζητήσεις που πραγματοποίησε με ανώτατα στελέχη του ΚΚΕ, για συνεργασία της ΠΕΑΝ με το ΕΑΜ.[46] Τον Αύγουστο, μέλη της ΠΕΑΝ σε συνεργασία με μέλη των εθνικών οργανώσεων (Ιερά ταξιαρχία, ΕΔΕΣ Αθηνών, Οργάνωση «Χ») έσπασαν μαγαζιά μαυραγοριτών.[47] Τον Νοέμβριο, ο «Ουλαμός Καταστροφών» έκανε σαμποτάζ στο πυριτιδοποιείο με αποτέλεσμα την καταστροφή του τμήματος παραγωγής δυναμίτιδας του εργοστασίου, καθώς και τον θάνατο δύο μελών της ΠΕΑΝ και πέντε εργατών.[48]

Δράση το 1944

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Συνεργάστηκε με την αντιστασιακές οργανώσεις Ιερά Ταξιαρχία(ΙΤ)[49] και Ρήλος - Αυλών - Νήσοι (ΡΑΝ), μέλη της κατέφυγαν στον ΕΔΕΣ στα βουνά της Ηπείρου, ενώ φοιτητές της οργάνωσης συμμετείχαν μέχρι τα τέλη του 1943 στον Εθνικό Σύνδεσμο Ανωτάτων Σχολών (ΕΣΑΣ).[50] Στελέχη της οργάνωσης και του Εθνικού Ενωτικού Κόμματος, συνελήφθησαν στις 2 Απριλίου του 1944 από τα τάγματα ασφαλείας και στη συνέχεια παραδόθηκαν στους Γερμανούς. Τα στελέχη σταδιακά απελευθερώθηκαν όλα μετά από ενάμιση μήνα, αφού είχαν συνεννοηθεί τι θα πούνε στους Γερμανούς.[51] Αντίστοιχα, ο ομαδάρχης του κέντρου Καλλιθέας της ΠΕΑΝ συνελήφθη από τους Γερμανούς τον Αύγουστο και απελευθερώθηκε με τις τελευταίες σειρές κρατουμένων. Στη συνέχεια όμως κρυβόταν για να μην εντοπιστεί από το ΕΑΜ της περιοχής του.[52]

Παράλληλα, αξιόλογος αριθμός μελών της οργάνωσης (51 άτομα)[53] εντοπιζόταν στην Καλλιθέα όπου υπήρχε ένα είδος εκεχειρίας με τις ισχυρές τοπικές δυνάμεις του ΕΛΑΣ.[54] Ανάλογη εκεχειρία υπήρχε και στην περιοχή του Ζωγράφου[55] όπου μέλη της ΠΕΑΝ συνεργάστηκαν για ένα μικρό χρονικό διάστημα με την τοπική ΕΠΟΝ, συγκροτώντας κοινά συνεργεία αναγραφής συνθημάτων.[56]

Προς το τέλος της κατοχής, τα μέλη της ΠΕΑΝ βρισκόταν υπό πίεση να ενταχθούν στα σώματα ασφαλείας.[52] Έτσι, ο Αντώνης Χανιώτης, δυναμικό μέλος της ΠΕΑΝ που υπηρετούσε σε τελεουργική φρουρά Ευζώνων υπό τον στρατηγό Παναγιώτη Σπηλιωτόπουλο, πήρε φύλλο πορείας να ενταχθεί στα τάγματα ασφαλείας.[57] Με επέμβαση του Σπηλιωτόπουλου στον αρχηγό των ταγμάτων Ιωάννη Πλυτζανόπουλο αλλά και με εντολή να λιποτάκτησει, τελικά δεν εντάχθηκε στα τάγματα.[57]

Απελευθέρωση και Δεκεμβριανά

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Σπηλιωτόπουλος κατά το τέλος της κατοχής (Αύγουστο 1944)[58] συγκρότησε τρία συντάγματα από τα μέλη των μη ΕΑΜικών οργανώσεων.[59] Το 1ο σύνταγμα αποτελούνταν από μέλη της «Χ» και της «Εθνικής Δράσης», το 35ο από μέλη του αντιστασιακού (κατά τον ιστορικό Χατζηβασιλειου) ΕΔΕΣ Αθηνών και της ΠΕΑΝ και το 20ό από μέλη των οργανώσεων ΡΑΝ, Εθνικό Κομιτάτο, Αγωνιζόμενη Ελλάδα, ΕΣΑΣ και ΙΤ.[59] Τα συγκεκριμένα συντάγματα ανέλαβαν, την περίοδο Σεπτεμβρίου-Οκτωβρίου 1944 τη μεταφορά όπλων σε δυνάμεις που ελεγχόταν από τον Σπηλιωτόπουλο.[59]

Κατά την αρχική περίοδο της απελευθέρωσης, μέλη της ΠΕΑΝ κατέκλυσαν στο ξενοδοχείο «Κεντρικόν», όπως κάνανε στην ευρύτερη περιοχή τα μέλη των εθνικών οργανώσεων.[60] Στις 15 Οκτωβρίου έγινε διαδήλωση, στην οποία επιτέθηκε το ΕΑΜ και ξυλοκόπησε τους συμμετέχοντες μεταξύ αυτών μέλη της ΠΕΑΝ.[61] Αντίστοιχη πορεία του ΕΑΜ δέχθηκε ένοπλη επίθεση με νεκρούς, από τα μέλη των εθνικών οργανώσεων.[62] Η ΠΕΑΝ καταδίκασε τα ένοπλα επεισόδια και ανέφερε ότι δε πήρε μέρος σε αυτά επισημαίνοντας ότι ήταν μικρής έκτασης.[63] Κατά τη διάρκεια των Δεκεμβριανών, αρχικά τα μέλη της δεν συμμετείχαν στις συγκρούσεις, αλλά μετά τη γενίκευση τους συντάχθηκαν με τις κυβερνητικές δυνάμεις με το κύριο όγκο της ΠΕΑΝ να εντάσσεται στα τάγματα εθνοφυλακής.[64] Μετα τη λήξη των Δεκεβριανών, κατά τα μέσα Φεβρουαρίου 1945 ο Αλεξιάδης εντάχθηκε στο Δημοκρατικό Σοσιαλιστικό Κόμμα του Γεωργίου Παπανδρέου και η ΠΕΑΝ διαλύθηκε. Η οργάνωση αν και στήριξε κριτικά την κυβέρνηση του Νικολάου Πλαστήρα, ζήτησε την επιβολή τιμωρίας στους αρχηγούς του ΕΑΜ, ενώ ζήτησε να μη τιμωρηθούν τα απλά μέλη. [65]

Υστεροφημία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η οργάνωση είχε 36 πεσόντες, εκ των οποίων οι 20 επί της Κατοχής και οι υπόλοιποι 16 κατά τη διάρκεια των Δεκεμβριανών.[66] Στην Αθήνα, στην γωνία Γλάδστωνος και Πατησίων όπου στεγάζονταν τα γραφεία της ΕΣΠΟ, υπάρχει μνημείο καθώς και ανδριάντας του Περρίκου που δημιουργήθηκαν επί δημαρχίας Μιλτιάδη Έβερτ.[67] Σήμερα, στη Καλλιθέα στεγάζεται το μουσείο της οργάνωσης.[68]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 40,43.
  2. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 47-8.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 50.
  4. ↑ Φλάισερ 1995, σελ. 15-6.
  5. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 51.
  6. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 51-2.
  7. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 52.
  8. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 53.
  9. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 90-3.
  10. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 98.
  11. ↑ 11,0 11,1 Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 55.
  12. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 56.
  13. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 58.
  14. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 58-9,61.
  15. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 60-2.
  16. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 96-7.
  17. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 87-9.
  18. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 101.
  19. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 99-100.
  20. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 108.
  21. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 108-9.
  22. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 109.
  23. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 111-2.
  24. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 110-14.
  25. ↑ Φλάισερ 1995, σελ. 17.
  26. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 115-20.
  27. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 124· Φλάισερ 1995, σελ. 17.
  28. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 126-27.
  29. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 126.
  30. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 127-28.
  31. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 128-29.
  32. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 128.
  33. ↑ Χαραλαμπίδης 2023, σελ. 83 σημ. 127.
  34. ↑ 34,0 34,1 34,2 Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 130.
  35. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 131-32.
  36. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 137.
  37. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 144· Φλάισερ 1995, σελ. 17.
  38. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 146-47.
  39. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 146-49.
  40. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 150.
  41. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 152.
  42. ↑ Φλάισερ 1995, σελ. 20.
  43. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 158,161.
  44. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 166,168.
  45. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 171-72.
  46. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 185.
  47. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 189.
  48. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 197.
  49. ↑ Οντέτ Βαρών-Βασάρ, Η ενηλικίωση μιας γενιάς. Νέοι και νέες στην Κατοχή και στην Αντίσταση, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2008, σελ. 141-142.
  50. ↑ Βαρών-Βασάρ (2008). σελ. 144.
  51. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 200-1.
  52. ↑ 52,0 52,1 Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 245.
  53. ↑ Συλλογικό, Καλλιθέα. Όψεις της ιστορίας του δήμου και της πόλης, Εκδόσεις Αλέξανδρος - Δήμος Καλλιθέας, Αθήνα, χ.χ., σελ. 177.
  54. ↑ Χανδρινός 2012, σελ. 87-8.
  55. ↑ Χαραλαμπίδης,Μενέλαος (2011, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ)), Η εμπειρία της κατοχής και της αντίστασης στην Αθήνα: το εαμικό αντιστασιακό κίνημα στις ανατολικές συνοικίες της Αθήνας: Καισαριανή, Βύρωνας σελίδα 344
  56. ↑ Χαραλαμπίδης 2012, σελ. 233.
  57. ↑ 57,0 57,1 Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 246.
  58. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 244.
  59. ↑ 59,0 59,1 59,2 Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 242.
  60. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 254.
  61. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 256-57.
  62. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 257.
  63. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 259.
  64. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 278.
  65. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 280-2.
  66. ↑ Χατζηβασιλείου 2005, σελ. 279· Καλύβας & Μαραντζίδης 2016, σελ. 52.
  67. ↑ εφ. Δημοκρατία 2012.
  68. ↑ Σύνταξη ΙΝ 2014.

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ιστορικές μελέτες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Καλύβας, Στάθης N.· Μαραντζίδης, Νίκος (2016). Εμφύλια πάθη. 23 2 ερωτήσεις και απαντήσεις για τον Εμφύλιο. Αθήνα: Μεταίχμιο. ISBN 978-618-03-0906-5. 
  • Φλάισερ, Χάγκεν (1995). Στέμμα και σβάστικα. Η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης, 1941-1944. Β. Αθήνα: Παπαζήση. ISBN 960-02-1079-9. 
  • Χανδρινός, Ιάσονας (2012). Το τιμωρό χέρι του λαού: Η δράση του ΕΛΑΣ και της ΟΠΛΑ στην κατεχόμενη πρωτεύουσα 1942-1944 (Β' έκδοση). Αθήνα: Θεμέλιο. ISBN 978-960-310-356-1. 
  • Χαραλαμπίδης, Μενέλαος (2012). Η εμπειρία της κατοχής και της αντίστασης στην Αθήνα (Δ' έκδοση). Αθήνα: Αλεξάνδρεια. ISBN 978-960-22156-2-3. 
  • Χαραλαμπίδης, Μενέλαος (2023). Οι δωσίλογοι:Ένοπλη, πολιτική και οικονομική συνεργασία στα χρόνια της κατοχής (Β' έκδοση). Αθήνα: Αλεξάνδρεια. ISBN 978-618-223-034-3. 
  • Χατζηβασιλείου, Ευάνθης (2005). ΠΕΑΝ (1941-1945) Πανελλήνιος Ένωσις Αγωνιζόμενων Νέων (Β' έκδοση). Αθήνα: Σύλλογος προς διάδωσιν Ωφέλιμων Βιβλίων. ISBN 960-8351-05-7. 

Δημοσιογραφικές πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Πανελλήνιος_Ένωσις_Αγωνιζομένων_Νέων&oldid=10676861"