Ο μαθητευόμενος μάγος (ποίημα)
 Εικονογράφηση του 1882 | |
| Συγγραφέας | Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε |
|---|---|
| Τίτλος | Der Zauberlehrling |
| Γλώσσα | Γερμανικά |
| Ημερομηνία δημοσίευσης | 1797 |
| Μορφή | ποίημα μπαλάντα |
| Εμπνευσμένο από | Φιλοψευδής |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Ο μαθητευόμενος μάγος (γερμανικά: Der Zauberlehrling ) είναι μπαλάντα του Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε, ένα από τα πιο δημοφιλή έργα του. Γράφτηκε στις αρχές Ιουλίου 1797 και δημοσιεύτηκε στο λογοτεχνικό περιοδικό Αλμανάκ των Μουσών του Φρίντριχ Σίλερ το 1798. Το έργο γράφτηκε στα πλαίσια φιλικού διαγωνισμού μπαλάντας με τον Σίλερ.[1]
Αναφέρεται στον μαθητευόμενο ενός μάγου που ενεργεί με υπερβολική αυτοπεποίθηση και υποτιμά τις συνέπειες των πράξεών του, κάτι που οδηγεί σε χάος. Στο τέλος, ο έμπειρος μάγος σταματά την καταστροφή που προκλήθηκε και τονίζει τη σημασία της γνώσης και της εμπειρίας.[2]
Περιεχόμενο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το ποίημα ξεκινά καθώς ένας ηλικιωμένος μάγος-αλχημιστής φεύγει από το εργαστήριό του, αφήνοντας τον μαθητευόμενό του να καθαρίσει. Κουρασμένος να φέρνει νερό με τον κουβά, ο μαθητευόμενος δοκιμάζει τον ρόλο του αφέντη του και μετατρέπει μια σκούπα σε υπηρέτη για να του κάνει τη δουλειά, χρησιμοποιώντας μαγικά ξόρκια στα οποία δεν είναι πλήρως εκπαιδευμένος. Σύντομα το πάτωμα γεμίζει νερά και ο μαθητευόμενος συνειδητοποιεί ότι δεν μπορεί να σταματήσει τη σκούπα γιατί ξέχασε τη μαγική λέξη που απαιτείται για να το κάνει.
Στην απελπισία του, σπάζει τη σκούπα στα δύο με ένα τσεκούρι, αλλά τα πράγματα γίνονται χειρότερα: κάθε κομμάτι γίνεται μια νέα σκούπα που πιάνει ένα κουβά και συνεχίζει να φέρνει νερό, τώρα με διπλάσια ταχύτητα. Με αυτόν τον αυξημένο ρυθμό, ολόκληρο το σπίτι αρχίζει γρήγορα να πλημμυρίζει. Όταν όλα φαίνονται χαμένα, ο γέρος μάγος επιστρέφει και μεταμορφώνει τη σπασμένη σκούπα στην αρχική της κατάσταση. Το ποίημα ολοκληρώνεται με τη δήλωση του μάγου ότι μόνο ένας έμπειρος δάσκαλος πρέπει να επικαλείται τα πνεύματα.[3]
Πηγή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η ιστορία αναφέρεται σε ένα επεισόδιο της σάτιρας Φιλοψευδής του Λουκιανού που γράφτηκε περίπου το 150 μ.Χ.. Ο Γκαίτε τη γνώριζε από τη μετάφραση του Κρίστοφ Μάρτιν Βίλαντ, η οποία είχε δημοσιευθεί το 1788. [4]
Ερμηνεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το ηθικό δίδαγμα της μπαλάντας είναι ξεκάθαρο: είναι καλύτερα να μην ξεκινάς κάτι που δεν ξέρεις πώς να τελειώσεις. Η έκφραση μαθητευόμενος μάγος έχει γίνει παροιμιώδης και υποδηλώνει ένα ανεύθυνο άτομο που εφαρμόζει μεθόδους ή τεχνικές που δεν κατέχει πλήρως, με κίνδυνο να προκαλέσει ανεπανόρθωτη ζημιά.
Η μπαλάντα έχει ερμηνευθεί με διάφορους τρόπους: ως κριτική στον ερασιτεχνισμό, στην τεχνολογική πρόοδο και τον σύγχρονο καπιταλισμό. Δεν υπάρχει συγκεκριμένη γραπτή αναφορά του συγγραφέα για καμία από αυτές τις ερμηνείες. Κατά τη διάρκεια της ζωής του Γκαίτε συνδέθηκε με κριτική για τις συνέπειες της Γαλλικής Επανάστασης ιδιαίτερα στην περίοδο της Τρομοκρατίας.[5]
Ο Καρλ Μαρξ στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο (1848) χρησιμοποίησε τη μεταφορά του «Μαθητευόμενου μάγου» που δεν μπορεί να κυριαρχήσει στα πνεύματα που έχει καλέσει, αναφερόμενος στην αστική τάξη που, όπως αναφέρει, είχε δημιουργήσει ένα σύστημα παραγωγής τόσο μαζικό που δεν ήταν πλέον σε θέση να το ελέγξει.
Διασκευές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το 1897 ο Γάλλος συνθέτης Πωλ Ντυκά διασκεύασε τη μπαλάντα στο ομώνυμο συμφωνικό ποίημα. Αρκετά έργα ακολούθησαν, το πιο διάσημο από τα οποία είναι ένα επεισόδιο της σπονδυλωτής ταινίας κινουμένων σχεδίων του Ουώλτ Ντίσνεϋ Φαντασία (1940) όπου ο Μίκυ Μάους υποδύεται τον μαθητευόμενο. Η ιστορία ακολουθεί πιστά το πρωτότυπο του Γκαίτε, εκτός από το ότι ο μάγος είναι αυστηρός και θυμώνει με τον μαθητευόμενό του αφού τον σώζει. Η ιστορία αναφέρεται και στη συνέχεια του 1999 Φαντασία 2000.[6]
Μετάφραση στα ελληνικά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Ο μαθητευόμενος μάγος, μτφ. Θρασύβουλος Σταύρου (Νέα Εστία 1959 Β')
- Ο μαθητευόμενος μάγος, μτφ. Κώστας Πούλος, εκδόσεις Παπαδόπουλος, 2003, εικονογραφημένο παιδικό βιβλίο [7]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ . «studysmarter/deutsch/lyrische-texte/der-zauberlehrling/».
- ↑ . «mein-lernen.at/deutsch/literatur/ballade-der-zauberlehrling-goethe-interpretation/».
- ↑ . «balladen.net/goethe/der-zauberlehrling/».
- ↑ . «el.wikisource.org/Φιλοψευδής ή Απιστών (μετάφραση)».
- ↑ . «inhaltsangabe.de/goethe/der-zauberlehrling/».
- ↑ . «imdb.com/Φαντασία/Original title: Fantasia/1940».
- ↑ . «lemoni.gr/Μαθητευόμενος μάγος».