Ο εσταυρωμένος Χριστός (Γκόγια)

Ο εσταυρωμένος Χριστός
Ο εσταυρωμένος Χριστός
Ονομασία	Ο εσταυρωμένος Χριστός
Δημιουργός	Q5432
Έτος δημιουργίας	1780
Είδος	Ελαιογραφία σε μουσαμά
Ύψος	255 εκ.
Πλάτος	154 εκ.
Πόλη	Μαδρίτη
Μουσείο	Μουσείο ντελ Πράδο
	Σχετικά πολυμέσα
	δεδομένα

Ο εσταυρωμένος Χριστός (Cristo crucificado) είναι ένας πίνακας - ελαιογραφία σε καμβά - που ζωγράφισε ο Ισπανός καλλιτέχνης Φρανθίσκο Γκόγια το 1780, ο οποίος αναπαριστά τη Σταύρωση του Ιησού. Με το έργο αυτό, το οποίο ο Γκόγια παρουσίασε στη Βασιλική Ακαδημία Καλών Τεχνών του Σαν Φρανθίσκο, ο Γκόγια αρχίζει να θεωρείται ως ακαδημαϊκός καλλιτέχνης. Σήμερα ο πίνακας ανήκει στη συλλογή του Μουσείου ντελ Πράδο.

Ανάλυση

Ο πίνακας έχει νεοκλασικό ύφος, ωστόσο, βασίζεται στην παραδοσιακή ισπανική εικονογραφία της Σταύρωσης και έχει επηρεαστεί από τον χειρισμό του συγκεκριμένου θέματος από τον Βελάσκεθ (δανείζεται και το μαύρο φόντο δίχως τοπίο) και τον Άντον Ράφαελ Μενγκς (από τον οποίο δανείζεται το προωθημένο δεξί πόδι). Ο Γκόγια ακολουθεί τους εικονογραφικούς κανόνες της ισπανικής Μπαρόκ για την απεικόνιση της Σταύρωσης όπως αυτοί καθιερώθηκαν από τον Φρανθίσκο Πατσέκο - μαύρο φόντο, τέσσερα αντί για τρία νύχια, υποστηριζόμενα πόδια, και επιγραφή (ΙΗΣΟΥΣ ΝΑΖΩΡΑΙΟΣ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΙΟΥΔΑΙΩΝ) σε τρεις γλώσσες. Ακολουθώντας αυτούς τους κανόνες ο Γκόγια αποφεύγει να δώσει έμφαση σε λατρευτικά χαρακτηριστικά όπως το δράμα και η παρουσία αίματος, ώστε η προσοχή του θεατή να εστιάζεται στο απαλό ύφος του έργου, καθώς η πρόθεσή του ήταν να ικανοποιήσει τους ακαδημαϊκούς, μεταξύ των οποίων κυριαρχούσε ο νεοκλασικισμός του Μένγκς.

Ζωγραφισμένο με χαλαρή και ζωντανή πινελιά, το κεφάλι του Ιησού είναι σηκωμένο και γυρισμένο προς τα αριστερά, κοιτώντας δραματικά προς τα πάνω, πιθανώς ως μια αναπαράσταση μιας εκστατικής κίνησης καθώς λέει Θεέ μου, Θεέ μου, ίνα τι με εγκατέλειπες; (Κατά Ματθαίον 27:46, Κατά Μάρκον 15:34), αν και η ηρεμία που παρουσιάζει στο σύνολό του ο πίνακας αποφεύγει την πρόκληση συγκίνησης.

Με αυτό το έργο ο Γκόγια επιδιώκει να δείξει στους ακαδημαϊκούς τη δουλειά του σε έναν από τους πιο δύσκολους τομείς, που απαιτούσε γνώση της ανθρώπινης ανατομίας, ζωγραφίζοντας ένα γυμνό, υπό την κάλυψη του θρησκευτικού πλαισίου μέσα στο οποίο το παρουσίασε, σε συμφωνία με την ισπανική παράδοση. Η τεχνική που χρησιμοποιείται αναλύει τη δυσκολία του απαλού χειρισμού της εικόνας σε σφουμάτο καθώς και στην πηγή του φωτός (η οποία φαίνεται να είναι το γυμνό στέρνο του Ιησού) και τη μετάβαση στις σκοτεινές περιοχές, κρύβοντας τα όρια του σχεδίου. Οι διαφανείς περιοχές, οι λάμψεις και οι διαβαθμίσεις αντιμετωπίζονται με λεπτότητα με σκιές γκρίζου και απαλού γαλάζιου, και πινελιές έντονου λευκού ώστε να έχουν μεγαλύτερη ένταση τα λαμπερά φωτεινά σημεία. Οι γραμμές της σύνθεσης ακολουθούν το κλασικό S συνδυαζόμενες με τα βίαια χαρακτηριστικά του Μπαρόκ. Το προωθημένο δεξί πόδι, το ελαφρώς λοξό ισχίο και η κλίση του κεφαλιού δίνουν στο έργο δυναμική προσέγγιση όπως επιβάλλεται από τους κλασσικούς κανόνες για να αποφευχθεί η εντύπωση της δυσκαμψίας.

Ιστορικά στοιχεία

Παρότι οι σύγχρονοι του Γκόγια θαύμαζαν τον πίνακα, η αναγνώρισή του μειώθηκε κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα, όταν οι κριτικοί προτιμούσαν να βλέπουν τον Γκόγια ως έναν ρομαντικό ζωγράφο με πενιχρή ή καθόλου Καθολική πίστη, με ελάχιστο ενδιαφέρον για την ακαδημαϊκή ή τη θρησκευτική ζωγραφική. Ωστόσο, ο μεταμοντερνισμός έχει αξιολογήσει τον Γκόγια και το έργο του ως σύνολο, σε όλες τις εκφάνσεις του, λαμβάνοντας υπ' όψιν πως Ο εσταυρωμένος Χριστός πρόκειται για ένα έργο με το οποίο ο Γκόγια επιζητούσε την επαγγελματική αναγνώριση.

Πηγές

(Ισπανικά) Ficha del Cristo Crucificado on the online catalogue of the Museo del Prado.
(Ισπανικά) LUNA, Juan J., Cristo crucificado. [online], in Catálogo de la exposición celebrada en el Museo de Zaragoza del 3 de octubre al 1 de diciembre de 1996, n.º 9: «Cristo crucificado». Cited for the web page Realidad e imagen: Goya 1746 - 1828
(Ισπανικά) «Cristo crucificado» de Goya, on Artehistoria.