Νεφέλωμα του Καρκίνου

Νεφέλωμα του Καρκίνου
	Το Νεφέλωμα Μ1 (εικόνα από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble).
Αστερισμός:	Ταύρος
Τύπος αντικειμένου:	Υπόλειμμα υπερκαινοφανούς αστέρα
Συντεταγμένες (εποχή 2000.0):	α= 05h 34,5m δ= 22°01'
Φαινόμενο μέγεθος:	8,4
Απόλυτο μέγεθος:	-3,2
Φαινόμενες διαστάσεις	6 × 4
Απόσταση από τη Γη:	6.500 έτη φωτός

Συντεταγμένες: 5^h 34^m 31.97^s, 22° 00′ 52.1″

Το Νεφέλωμα του Καρκίνου (M1, NGC 1952), ή αλλιώς Νεφέλωμα Καρκίνος, είναι νεφέλωμα του Γαλαξία μας, που ανακαλύφθηκε το 1731 από τον Άγγλο γιατρό και αστρονόμο Τζον Μπέβις (John Bevis). Αποτελεί υπόλειμμα υπερκαινοφανούς αστέρα: ένα διαστελλόμενο νεφέλωμα αερίων, τα οποία τα είχε αποβάλει η έκρηξη υπερκαινοφανούς αστέρα που συνέβη στις 4 Ιουλίου 1054, κοντά στο άστρο ζ Ταύρου, και η οποία καταγράφηκε από τους Κινέζους αστρονόμους της εποχής στα Χρονικά της Σινίκης. Παίρνει το όνομά του από το σχήμα του, που θυμίζει καβούρι (καρκίνος) όταν παρατηρείται με τηλεσκόπιο.

Χαρακτηριστικά

Το νεφέλωμα έχει σήμερα μήκος παραπάνω από έξι έτη φωτός, καθώς διαστέλλεται με ταχύτητα 1.000 km/sec και έχει εκτιμώμενη μάζα περίπου 1 ως 5 ηλιακές μάζες. Ο υπερκαινοφανής που δημιούργησε το Μ1 ήταν τόσο φωτεινός, ώστε ήταν ορατός με γυμνό μάτι ακόμη και την ημέρα επί 23 ημέρες, ενώ ήταν ορατός τη νύχτα για περίπου δυο χρόνια, ξεπερνώντας την Αφροδίτη σε λαμπρότητα, μέχρι που χάθηκε από τον νυχτερινό ουρανό την άνοιξη του 1056. Οι Κινέζοι αστρονόμοι, στα χρονικά των οποίων καταγράφηκε εκτεταμένα το κοσμικό αυτό γεγονός, αποκάλεσαν τον αστέρα αυτόν επισκέπτη αστέρα.

Το Νεφέλωμα του Καρκίνου εντοπίζεται στον αστερισμό Ταύρο και είναι το πρώτο αντικείμενο του καταλόγου του Σαρλ Μεσιέ. Απέχει από τη Γη περίπου 6.500 έτη φωτός. Για το λόγο αυτό, το κοσμικό γεγονός που το δημιούργησε συνέβη στην πραγματικότητα 6.500 χρόνια πριν γίνει ορατό, δηλαδή περίπου το 5.400 π.Χ. Στο κέντρο του νεφελώματος βρίσκεται ο πάλσαρ του Καρκίνου (γνωστός και ως PSR B0531 21), ένας αστέρας νετρονίων με διάμετρο 20 περίπου χιλιoμέτρων που ανακαλύφθηκε το 1968: ήταν η πρώτη παρατήρηση πάλσαρ σε υπόλειμμα υπερκαινοφανούς, μια θεμελιώδης ανακάλυψη για την εξήγηση του φαινομένου των πάλσαρ ως αστέρων νετρονίων. Ο πάλσαρ του Καρκίνου έχει περίοδο περιστροφής 33 χιλιοστά του δευτερολέπτου, δηλαδή περιστρέφεται 30 φορές το δευτερόλεπτο, και οι δέσμες ακτινοβολίας που εκπέμπονται αλληλεπιδρούν με τα αέρια του νεφελώματος προκαλώντας περίπλοκες μορφές ακτινοβολίας συγχρότρον και φθορισμού. Το πιο δυναμικό τμήμα του εσωτερικού του νεφελώματος είναι το σημείο όπου ένας από τους πολικούς πίδακες του πάλσαρ συναντά το περιβάλλον υλικό, σχηματίζοντας ένα κρουστικό κύμα. Το σχήμα και η θέση αυτού του κρουστικού κύματος αλλάζουν γρήγορα, με τον ισημερινό άνεμο να εμφανίζεται σαν μια σειρά θυσάνων που φωτίζονται και εξαφανίζονται ενώ μετακινούνται απομακρυνόμενοι από τον πάλσαρ, για να διαλυθούν στο κύριο τμήμα του νεφελώματος. Ο πάλσαρ του Καρκίνου είναι μια από τις γνωστότερες ουράνιες πηγές αυτής της κατηγορίας, και η εκπομπή του αποκαλύπτεται σε σχεδόν ολόκληρο το ηλεκτρομαγνητικό φάσμα, από την περιοχή των ραδιοκυμάτων έως τις ακτίνες γ υψηλών ενεργειών.

Το Νεφέλωμα Καρκίνος χρησιμοποιείται συχνά ως μονάδα μέτρησης στην αστρονομία ακτίνων Χ: είναι πολύ φωτεινό σε αυτή την περιοχή του φάσματος, και η ροή του είναι σταθερή (εξαίρεση αποτελεί ο ίδιος ο πάλσαρ). Ο πάλσαρ στέλνει ισχυρό περιοδικό σήμα, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον έλεγχο του χρονισμού των ανιχνευτών ακτίνων Χ.

Στην αστρονομία των ακτίνων X, οι όροι Crab (αγγλική λέξη που σημαίνει «καβούρι») και milliCrab χρησιμοποιούνται μερικές φορές ως μονάδες ροής. Πολύ λίγες πηγές ακτίνων Χ έχουν φωτεινότητα μεγαλύτερη του 1 Crab.

Δείτε επίσης

Αναφορές

Δεδομένα για το NGC 1952 στα NGC/IC Database (Αγγλικά), SIMBAD (Αγγλικά), NASA Extragalactic Database (Αγγλικά), SEDS (Αγγλικά) και VizieR Service (Αγγλικά)
Εικόνες του NGC 1952 στο Aladin (Αγγλικά) και στο SkyView (Αγγλικά)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα
Νεφέλωμα του Καρκίνου

π σ ε Αντικείμενα Μεσιέ
Κατάλογος	M1 M2 M3 M4 M5 M6 M7 M8 M9 M10 M11 M12 M13 M14 M15 M16 M17 M18 M19 M20 M21 M22 M23 M24 M25 M26 M27 M28 M29 M30 M31 M32 M33 M34 M35 M36 M37 M38 M39 M40 M41 M42 M43 M44 M45 M46 M47 M48 M49 M50 M51 M52 M53 M54 M55 M56 M57 M58 M59 M60 M61 M62 M63 M64 M65 M66 M67 M68 M69 M70 M71 M72 M73 M74 M75 M76 M77 M78 M79 M80 M81 M82 M83 M84 M85 M86 M87 M88 M89 M90 M91 M92 M93 M94 M95 M96 M97 M98 M99 M100 M101 M102 M103 M104 M105 M106 M107 M108 M109 M110
Δείτε επίσης	Κατάλογος νεφελωμάτων General Catalogue of Nebulae and Clusters Νέος γενικός αστρονομικός κατάλογος Index Catalogue Revised New General Catalogue Κατάλογος Herschel 400 Κατάλογος Caldwell
Κατηγορία Κοινά

π σ ε Αντικείμενα NGC (1500 - 1999)
Κατάλογοι
1500 1501 1502 1503 1504 1505 1506 1507 1508 1509 1510 1511 1512 1513 1514 1515 1516 1517 1518 1519 1520 1521 1522 1523 1524 1525 1526 1527 1528 1529 1530 1531 1532 1533 1534 1535 1536 1537 1538 1539 1540 1541 1542 1543 1544 1545 1546 1547 1548 1549 1550 1551 1552 1553 1554 1555 1556 1557 1558 1559 1560 1561 1562 1563 1564 1565 1566 1567 1568 1569 1570 1571 1572 1573 1574 1575 1576 1577 1578 1579 1580 1581 1582 1583 1584 1585 1586 1587 1588 1589 1590 1591 1592 1593 1863 1595 1596 1597 1598 1599 1600 1601 1602 1603 1604 1605 1606 1607 1608 1609 1610 1611 1612 1613 1614 1615 1616 1617 1618 1619 1620 1621 1622 1623 1624 1625 1626 1627 1628 1629 1630 1631 1632 1633 1634 1635 1636 1637 1638 1639 1640 1641 1642 1643 1644 1645 1646 1647 1648 1649 1650 1651 1652 1653 1654 1655 1656 1657 1658 1659 1660 1661 1662 1663 1664 1665 1666 1667 1668 1669 1670 1671 1672 1673 1674 1675 1676 1677 1678 1679 1680 1681 1682 1683 1684 1685 1686 1687 1688 1689 1690 1691 1692 1693 1694 1695 1696 1697 1698 1699 1700 1701 1702 1703 1704 1705 1706 1707 1708 1709 1710 1711 1712 1713 1714 1715 1716 1717 1718 1719 1720 1721 1722 1723 1724 1725 1726 1727 1728 1729 1730 1731 1732 1733 1734 1735 1736 1737 1738 1739 1740 1741 1742 1743 1744 1745 1746 1747 1748 1749 1750 1751 1752 1753 1754 1755 1756 1757 1758 1759 1760 1761 1762 1763 1764 1765 1766 1767 1768 1769 1770 1771 1772 1773 1774 1775 1776 1777 1778 1779 1780 1781 1782 1783 1784 1785 1786 1787 1788 1789 1790 1791 1792 1793 1794 1795 1796 1797 1798 1799 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899 1900 1901 1902 1903 1904 1905 1906 1907 1908 1909 1910 1911 1912 1913 1914 1915 1916 1917 1918 1919 1920 1921 1922 1923 1924 1925 1926 1927 1928 1929 1930 1931 1932 1933 1934 1935 1936 1937 1938 1939 1940 1941 1942 1943 1944 1945 1946 1947 1948 1949 1950 1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999
Κατηγορία Κοινά