Ναυμαχία της Μελόρια

Η Ναυμαχία της Μελόρια διεξήχθη κοντά στο νησάκι Μελόρια στη Θάλασσα της Λιγυρίας στις 5 και 6 Αυγούστου 1284 μεταξύ των στόλων των δημοκρατιών της Γένοβας και της Πίζας, στα πλαίσια του μεταξύ τους πολέμου. Η νίκη της Γένοβας και η καταστροφή του στόλου της Πίζας σηματοδότησαν την παρακμή της Δημοκρατίας της Πίζας.^[1]

Γενοβέζικες οχυρώσεις στον Καφφά

Ανάγλυφο στον Πύργο της Πίζας που απεικονίζει το Πόρτο Πιζάνο

Υπόβαθρο

Τον 13ο αιώνα, η Δημοκρατία της Γένοβας κατέκτησε πολυάριθμους οικισμούς στην Κριμαία, όπου ίδρυσαν και την γενουατική αποικία του Καφφά. Η Συμμαχία με την αποκατεστημένη Βυζαντινή Αυτοκρατορία υπό τη δυναστεία των Παλαιολόγων αύξησε τον πλούτο και τη δύναμη της Γένοβας και ταυτόχρονα μείωσε τις εμπορικές συναλλαγές με την Βενετική Δημοκρατία και την Πίζα. Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία είχε χορηγήσει τα περισσότερα δικαιώματα ελεύθερου εμπορίου στη Γένοβα. Το 1282, η Πίζα προσπάθησε να αποκτήσει τον έλεγχο του εμπορίου και της διοίκησης στην Κορσική όταν ο Σινουτσέλο, δικαστής του Σινάρκα, εξεγέρθηκε εναντίον της Γένοβας και ζήτησε την υποστήριξη της Πίζας.^[1]^[2]

Τον Αύγουστο του 1282, μέρος του στόλου της Γένοβας μπλόκαρε το εμπόριο της Πίζας κοντά στον ποταμό Άρνο.^[2] Κατά τη διάρκεια του 1283, τόσο η Γένοβα όσο και η Πίζα έκαναν πολεμικές προετοιμασίες. Η Πίζα συγκέντρωσε στρατιώτες από την Τοσκάνη και διόρισε καπετάνιους από τις ευγενείς οικογένειές της. Η Γένοβα ναυπήγησε 120 γαλέρες, εξήντα από τις οποίες ανήκαν στη δημοκρατία και τα υπόλοιπα νοικιάστηκαν σε ιδιώτες. Αυτός ο στόλος απαιτούσε τουλάχιστον 15.000 έως 17.000 κωπηλάτες και ναυτικούς.^[2]

Στις αρχές του 1284, ο Γενουατικός στόλος προσπάθησε να κατακτήσει το Πόρτο Τόρρες και το Σάσσαρι στη Σαρδηνία. Μέρος του εμπορικού στόλου της Γένοβας νίκησε μια δύναμη της Πίζας ενώ ταξίδευε προς τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Ο στόλος των Γενουατών μπλόκαρε το Πόρτο Πιζάνο και επιτέθηκε σε πλοία της Πίζας που ταξίδευαν στη Μεσόγειο Θάλασσα. Μια Γενουατική δύναμη τριάντα πλοίων με επικεφαλής τον Μπενεντέτο Ζακαρία ταξίδεψε στο Πόρτο Τόρρες για να υποστηρίξει τις Γενουατικές δυνάμεις που πολιορκούσαν το Σάσσαρι.

Η ναυμαχία

Όταν οι Γενουάτες εμφανίστηκαν έξω από τη Μελόρια, οι Πιζάνοι βρίσκονταν στον Άρνο, στις εκβολές του οποίου βρισκόταν το Πόρτο Πιζάνο, το λιμάνι της πόλης. Ο στόλος της Πίζας αντιπροσώπευε όλη τη δύναμη της πόλης και μετέφερε μέλη κάθε οικογένειας και τους περισσότερους αξιωματικούς του κράτους. Οι Γενουάτες, επιθυμώντας να τραβήξουν τον εχθρό έξω στη μάχη και να την κάνουν αποφασιστική, παρέταξαν τον στόλο τους σε δύο γραμμές στο ίδιο επίπεδο. Σύμφωνα με τον Αγκοστίνο Τζουστινιάνι, η πρώτη αποτελούνταν από πενήντα οκτώ γαλέρες, και οκτώ πανφίλι—μια κατηγορία ελαφρών γαλερών ανατολικής προέλευσης που πήρε το όνομά της από την επαρχία της Παμφυλίας. Ο Γενουάτης ναύαρχος Ομπέρτο Ντόρια ήταν σταθμευμένος στο κέντρο και μπροστά από τη γραμμή του. Στα δεξιά ήταν οι γαλέρες της Οικογένειας Σπινόλα, μεταξύ των τεσσάρων από τις οκτώ εταιρείες στις οποίες χωριζόταν η Γένοβα: Καστέλο, Πιατσαλούνγκα, Μακανιάνα και Σαν Λορέντζο. Στα αριστερά ήταν οι γαλέρες της Οικογένειας Ντόρια και οι εταιρείες Πόρτα, Σοτσίλια, Πόρτα Νουόβα και Ιλ Μπόργκο. Η δεύτερη γραμμή των είκοσι γαλερών υπό την διοίκηση του Μπενεντέτο Ζακαρία τοποθετήθηκε τόσο πίσω από την πρώτη, που οι Πιζάνοι δεν μπορούσαν να δουν αν αποτελούνταν από πολεμικά πλοία ή από μικρά σκάφη που προορίζονταν να λειτουργούν ως βοηθητικά για τα άλλα. Ήταν αρκετά κοντά για να χτυπήσουν και να γείρουν τη μάχη όταν αρχίσει η δράση.

Οι Πιζάνοι, υπό την διοίκηση του Ποντεστά Μοροζίνι και των υπολοχαγών του Ουγκολίνο ντελα Γκεραρντέσκα και Αντρεότο Σαρατσένο, βγήκαν σε μια μόνο παράταξη. Ενώ ο Αρχιεπίσκοπος ευλογούσε τον στόλο, ο ασημένιος σταυρός του έπεσε, αλλά ο οιωνός αγνοήθηκε από την ασέβεια των Πιζάνων, οι οποίοι δήλωσαν ότι αν είχαν τον άνεμο θα μπορούσαν να νικήσουν χωρίς θεϊκή βοήθεια. Ο στόλος της Πίζας προχώρησε στη γραμμή παράλληλα για να συναντήσει την πρώτη γραμμή των Γενουατών, πολεμώντας σύμφωνα με το μεσαιωνικό έθιμο του πλαγιοκοπήματος και επιβίβασης. Τη νίκη έδωσε στη Γένοβα η επιλαρχία του Ζακαρία, η οποίη πλαγιοκόπησε τους Πιζάνους. Ο στόλος τους σχεδόν καταστράφηκε, ο Ποντεστά συνελήφθη και ο Ουγκολίνο κατάφερε να φύγει με μερικά πλοία.

Επακόλουθα

Η Πίζα δέχθηκε επίσης επίθεση από την Φλωρεντία και την Λούκα και δεν μπόρεσε ποτέ να ανακάμψει από την καταστροφή. Δύο χρόνια αργότερα, η Γένοβα πήρε Πόρτο Πιζάνο, την πρόσβαση της πόλης στη θάλασσα, και γέμισε το λιμάνι. Η Πίζα έχασε το ρόλο της ως σημαντική μεσογειακή ναυτική δύναμη και μιαπεριφερειακή δύναμη της Τοσκάνης (που επισκιάστηκε και τελικά κατακτήθηκε το 1406 από τη Φλωρεντία). Ο κόμης Ουγκολίνο πέθανε από την πείνα, μαζί με αρκετούς από τους γιους και τους εγγονούς του, ένα γεγονός που αφηγείται η 33η ωδή της Κόλασης του Δάντη. Ένας διάσημος Αιχμάλωτος της μάχης ήταν ο Ρουστιτσέλο ντα Πίζα, ο οποίος συνέγραψε την αφήγηση των ταξιδιών του Μάρκο Πόλο, το Il Milione.

Παραπομπές

↑ ^1,0 ^1,1 David Abulafia, Rosamond McKitterick (1999). The New Cambridge Medieval History: c. 1198–c. 1300. Cambridge University Press. σελ. 439. ISBN 0-521-36289-X.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 William Ledyard Rodgers (1996). Naval warfare under oars, 4th to 16th centuries. The United States Naval Institute. ISBN 0-87021-487-X.

[cemb-1] 1,0 ^1,1 David Abulafia, Rosamond McKitterick (1999). The New Cambridge Medieval History: c. 1198–c. 1300. Cambridge University Press. σελ. 439. ISBN 0-521-36289-X.

[navwa-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 William Ledyard Rodgers (1996). Naval warfare under oars, 4th to 16th centuries. The United States Naval Institute. ISBN 0-87021-487-X.

[1]

[2]