Καθαρτής
| Καθαρτής | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Το είδος Cathartes aura στο Μόρο Μπέυ της Καλιφόρνια
| ||||||||||||||
| Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||||
|
Ο καθαρτής (επιστημονική-λατινική ονομασία Cathartes) είναι γένος πουλιών που περιλαμβάνει μεσαία έως μεγάλα πτωματοφάγα και ανήκει στην ομώνυμη οικογένεια καθαρτίδες (Cathartidae), στην οποία ανήκουν και οι κόνδορες. Τα τρία σημερινά είδη καθαρτών παρουσιάζουν ευρεία γεωγραφική κατανομή στην αμερικανική ήπειρο. Αναφέρεται επίσης ένα εξαφανισμένο προϊστορικό είδος του Τεταρτογενούς, υπολείμματα του οποίου βρέθηκαν στην Κούβα.[1]
Η ονομασία Cathartes προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη καθαρτής = καθαριστής, εξαγνιστής, και αναφέρεται στον ρόλο αυτών των πτηνών στη φύση ως καθαριστών, καθώς τρώγοντας τα νεκρά ζώα πλην των οστών εξαφανίζουν το υλικό που θα σάπιζε και θα μόλυνε.
Συστηματική
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το πρώτο είδος του μέλους που περιγράφηκε επιστημονικά ονομάσθηκε από τον Κάρολο Λινναίο Vultur aura στο Systema Naturae[2] το 1758, αλλά τελικώς μετακινήθηκε στο σημερινό του γένος, το Cathartes, που δημιουργήθηκε από τον Γερμανό ζωολόγο Γιόχαν Καρλ Βίλχελμ Ίλιγκερ[3] το 1811. Τα άλλα δύο είδη, που έχουν κίτρινο μέρος της κεφαλής, περιγράφηκαν για πρώτη φορά το 1845 από τον Τζων Κάσιν ως ένα ενιαίο είδος και χωρίσθηκαν σε δύο είδη[4][5] μόλις το 1964.
Ο καθαρτής είναι το ένα από τα πέντε γένη των γυπών του Νέου Κόσμου (δηλαδή της οικογένειας καθαρτίδες). Η ταξινομική τοποθέτηση αυτών των πτηνών παραμένει ασαφής.[6] Είναι το μοναδικό γένος της οικογένειας που έχει περισσότερα από ένα είδη (δεν είναι μονοτυπικό). Οι γύπες του Νέου και του Παλαιού Κόσμου έχουν παρόμοια εμφάνιση και παρόμοιο οικολογικό ρόλο, αλλά εξελίχθηκαν από διαφορετκούς προγόνους σε μακρινά μεταξύ τους μέρη της Γης. Οι σχέσεις ανάμεσα στις δύο ομάδες είναι αντικείμενο συζητήσεων μεταξύ των ειδικών, με κάποιους παλαιότερους επιστήμονες να υποστηρίζουν ότι οι γύπες του Νέου Κόσμου είναι συγγενέστεροι με τους πελαργούς.[7]
Είδη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σήμερα το γένος Cathartes θεωρείται από όλους τους ορνιθολόγους ότι περιλαμβάνει τρία σύγχρονα είδη[8][1], τα εξής:
- Cathartes aura (Λινναίος, 10η έκδοση του Systema Naturae, 1758), με κοινή ονομασία «όρνιο-γαλοπούλα» (turkey vulture) και με γεωγραφική κατανομή από τον νότιο Καναδά έως το Ακρωτήριο Χορν. Αυτό το είδος έχει τα εξής 5 υποείδη:
- C. a. aura
- C. a. jota, Molina, GI 1782
- C. a. meridionalis, Swann, 1921
- C. a. ruficollis, Spix, 1824
- C. a. septentrionalis, Wied-Neuwied, 1839
- Cathartes burrovianus, Cassin, 1845, με γεωγραφική κατανομή από το νοτιοδυτικό Μεξικό μέχρι τη νότια Βραζιλία και τη βόρεια Αργεντινή
- Cathartes melambrotus, Wetmore, 1964, με γεωγραφική κατανομή τη Λεκάνη του Αμαζονίου.
Και τα τρία είδη θεωρείται ότι δεν απειλούνται με εξαφάνιση. Επιπλέον, ένα εξαφανισμένο σήμερα προϊστορικό είδος από την Ολόκαινο εποχή, υπολείμματα του οποίου βρέθηκαν στην Κούβα. Πρόκειται για το λεγόμενο «όρνιο του Έμσλι» (επιστημονική ονομασία Cathartes emsliei) και η εξαφάνισή του πιθανώς ακολούθησε την εξαφάνιση της μεγαπανίδας, με τα πτώματα της οποίας θα τρεφόταν, σε συνδυασμό με απώλεια των ενδιαιτημάτων σαβάνας τα οποία θα προτιμούσε.[9]
Περιγραφή και ενδιαίτημα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τα είδη των καθαρτών έχουν όλα γυμνά κεφάλια με έντονα χρωματισμένο δέρμα, σκούρο κίτρινο και ρόδινο στα C. burrovianus και C melambrotus, αλλά κόκκινο στο είδος Cathartes aura. Και τα τρία είδη έχουν πολύ ανεπτυγμένη την αίσθηση της οσφρήσεως, κάτι σπάνιο στα πτηνά, μια ιδιότητα που τα βοηθεί να εντοπίζουν πτώματα κάτω από τον θόλο του δάσους. Οι γύπες του γένους καθαρτής ζουν πράγματι κυρίως μέσα σε δάση της αμερικανικής ηπείρου.
Οικολογία και συμπεριφορά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ενώ όλα τα είδη του καθαρτή είναι κυρίως πτωματοφάγα, το Cathartes burrovianus είναι γνωστό ότι κυνηγά και ζωντανά θηράματα σε περιβάλλοντα υγροτόπων.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 Suárez, William; Olson, Storrs L. (2020-09-21). «A new fossil vulture (Cathartidae: Cathartes) from Quaternary asphalt and cave deposits in Cuba». Bulletin of the British Ornithologists' Club 140 (3): 335-343. doi:. ISSN 0007-1595.
- ↑ Linnaeus, Carolus (1758). Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I. Editio decima, reformata (στα Λατινικά). Holmiae (Laurentii Salvii). σελ. 86.
- ↑ Illiger, Johann (1811). Prodromus systematis mammalium et avium. Berolini: Sumptibus C. Salfeld. σελ. 236.
- ↑ Cassin, John. Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia 2 (8): 212. «Near Veracruz, Mexico».
- ↑ Wetmore, Alexander (1964). «A revision of the American vultures of the genus Cathartes». Smithsonian Miscellaneous Collections 146 (6): 15.
- ↑ Remsen, J.V. Jr., C.D. Cadena, A. Jaramillo, M. Nores, J.F. Pacheco, M.B. Robbins, T.S. Schulenberg, F.G. Stiles, D.F. Stotz και K.J. Zimmer (2007): A classification of the bird species of South America Αρχειοθετήθηκε March 2, 2009, στο Wayback Machine. South American Classification Committee]
- ↑ Sibley, Charles G. και Burt L. Monroe (1990): Distribution and Taxonomy of the Birds of the World, Yale University Press, ISBN 0-300-04969-2
- ↑ Το γένος Cathartes στο ITIS, ανακτήθηκε στις 15 Μαΐου 2011.
- ↑ Suárez, William; Olson, Storrs L. (Σεπτέμβριος 2020). «A new fossil vulture (Cathartidae: Cathartes) from Quaternary asphalt and cave deposits in Cuba». Bulletin of the British Ornithologists' Club 140 (3): 335-343. doi:. ISSN 0007-1595.
