Ιππίας ο Ηλείος
| Ιππίας ο Ηλείος | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Ἱππίας ὁ Ἠλεῖος (Αρχαία Ελληνικά) |
| Γέννηση | 443 π.Χ. Ήλιδα |
| Θάνατος | 399 π.Χ. Ήλιδα |
| Χώρα πολιτογράφησης | Αρχαία Αθήνα |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | αρχαία ελληνικά[1] |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | φιλόσοφος μαθηματικός αστρονόμος σοφιστής[2] |
| Περίοδος ακμής | 5ος αιώνας π.Χ.[3] |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος | Plathane[4] |
| Τέκνα | Αφαρέας |
Ο Ιππίας ο Ηλείος[5] ήταν σοφιστής των χρόνων του Σωκράτη, σύγχρονος του Πρωταγόρα (5ος π.Χ. αι.). Δίδαξε στην Αθήνα. Έργα του, «Τρωικός λόγος», «Ολυμπιονικών αναγραφή» και «Εθνών ονομασίες». Σημαντικές πληροφορίες για τον Ιππία παρέχονται από τους διαλόγους του Πλάτωνα «Ιππίας μείζων» και «Ιππίας ελάσσων». Η αυθεντικότητα του δεύτερου έργου αμφισβητείται.[6]
Ο Ιππίας ασχολήθηκε επίσης με τα μαθηματικά. Ο Πρόκλος[7] αναφέρει στα «Σχόλια στο 1ο βιβλίο των Στοιχείων του Ευκλείδη» ότι ο Ιππίας ασχολήθηκε με τη Γεωμετρία και δοξάστηκε από αυτή.[8]
Στον Ιππία αποδίδεται η λύση της διαίρεσης μιας γωνίας σε αυθαίρετο αριθμό ίσων μεταξύ τους γωνιών. Το γενικό αυτό πρόβλημα έχει τη ρίζα του σε ένα πιο συγκεκριμένο, αυτό της τριχοτόμησης μιας γωνίας. Η διχοτόμηση μιας γωνίας είχε στην αρχαιότητα γνωστή γεωμετρική λύση με γνώμονα και διαβήτη, πλην όμως η τριχοτόμηση της όχι. Ο σοφιστής Ιππίας έδειξε πως το πρόβλημα μπορεί να λυθεί με τη χρήση μιας καμπύλης γραμμής, της επονομαζόμενης τετραγωνίζουσας που φέρει το όνομα του Ιππία (και του Δεινοστράτου επίσης).[9] Μέσω της τετραγωνίζουσας, μπορεί να τετραγωνίσει κανείς και τον κύκλο. Οι σύγχρονοι του Ιππία συγκαταλέγουν τη λύση μαζί με άλλες «σοφιστείες»,[ασαφές] αφού χρησιμοποιεί ένα τέχνασμα, μέσω μιας μηχανικής κατασκευής, προκειμένου να λύσει ένα γεωμετρικό πρόβλημα (στο οποίο αρμόζει λύση με γεωμετρικά όργανα, δηλαδή γνώμονα και διαβήτη, και όχι μηχανικά τεχνάσματα). Η τετραγωνίζουσα είναι μια καμπύλη η οποία μπορεί να διαγραφεί χρησιμοποιώντας το συνδυασμό δύο ανεξάρτητων μεταξύ τους κινήσεων: της ομαλής κυκλικής και της ευθύγραμμης ομαλής.[1] Η μηχανική κατασκευή συνίσταται σε ένα γνώμονα ο οποίος μπορεί να περιστρέφεται γύρω από την κάτω γωνία ενός πίνακα. Ο περιστρεφόμενος γνώμονας αναπαριστά την κυκλική κίνηση. Στον πίνακα προστίθεται ένας άλλος, οριζόντιος γνώμονας, ο οποίος μπορεί να κινείται κατακόρυφα και που αναπαριστά την ευθύγραμμη μεταφορική κίνηση. Η τομή των δύο ευθειών διαγράφει την τετραγωνίζουσα καμπύλη στον πίνακα, μέσω της ταυτόχρονης κίνησης των δύο γνωμώνων. Μέσω της τετραγωνίζουσας, μπορεί να χωριστεί μια οποιαδήποτε γωνία, σε οσοδήποτε πεπερασμένα μέρη επιθυμεί ο χρήστης (εντός των ορίων που επιβάλλονται πρακτικά). Μπορεί επίσης να τετραγωνιστεί και ο κύκλος.
Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Μάρκος Αντώνιος, «Ο σοφιστής Ιππίας ο Ηλείος ως ‘διαλεκτικός’», Επετηρίς της Εταιρείας Ηλειακών Σπουδών. Εν Αθήναις 5 (1987-1988), 41-59.
- Σωτήρης Χ. Γκουντουβάς, "Το νόημα της κατασκευής στην πορεία εξέλιξης της Γεωμετρίας", Διπλωματική Διατριβή, ΕΚΠΑ, Αθήνα 2009
- Σταμάτης Ευάγγελος, «Το τρομπόνι του Ηλία και ο Ιππίας ο Ηλείος ως μαθηματικός». Ηλειακαί μελέται 1 (1982), 155-168.
- Bos, H. J. M. (2001). Redefining Geometrical Exactness: Descartes’ Transformation of the Early Modern Concept of Construction (G. J. Toomer (Ed.)). Spriger-Verlag, New York. (pg. 162-163)
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. xx0212341. Ανακτήθηκε στις 1 Μαρτίου 2022.
- ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. xx0212341. Ανακτήθηκε στις 18 Δεκεμβρίου 2022.
- ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. xx0212341. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουνίου 2022.
- ↑ Karl Fiehn: «Plathane» (Γερμανικά) 1956.
- ↑ «Ιππίας ο Ηλείος». Βικιπαίδεια. 2021-08-24. https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ιππίας_ο_Ηλείος&oldid=9012282.
- ↑ «IAA - Journal». web.archive.org. 5 Απριλίου 2009. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Απριλίου 2009. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2023.
- ↑ Euclid. The Thirteen Books of Euclib's Elements. CUP Archive.
- ↑ Suidas (Lexicographer) (1834). Suidae Lexicon post Ludolphum Kusterum ad codices manuscriptos recensuit Thomas Gaisford. Typographeo academico.
- ↑ Chabert, Jean-Luc (6 Δεκεμβρίου 2012). A History of Algorithms: From the Pebble to the Microchip. Springer Science & Business Media. ISBN 978-3-642-18192-4.