Ζαν Μποντέλ

Ζαν Μποντέλ
Μινιατούρα με αναπαράσταση του Ζαν Μποντέλ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Jean Bodel (Γαλλικά)
Γέννηση	1165 (περίπου) Αράς
Θάνατος	1210 (περίπου) Beaurain
Αιτία θανάτου	λέπρα
Χώρα πολιτογράφησης	Γαλλία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Γαλλικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	ποιητής συγγραφέας τροβαδούρος
Αξιοσημείωτο έργο	Le Jeu de saint Nicolas Les congés Τραγούδι των Σαξόνων De Haimet et de Barat De covoteus et de l'envieus Le vilain de Bailluel Le vilain de Farbu Brunain la vache au prêtre Des deus chevaus Li sohaiz desvez Pastourelles

Ο Ζαν Μποντέλ (γαλλικά: Jean Bodel ή Jehan Bodel, περ. 1165 – περ. 1210), ήταν Γάλλος τρουβέρος που έγραψε στα παλαιά γαλλικά μια σειρά από επικά άσματα, ένα θεατρικό θαύμα, ποιμενικά με θέματα από τη βουκολική ζωή και λαϊκές διασκεδαστικές ιστορίες. Κατάγονταν από την Πικαρδία και έζησε στο Αράς.

Βιογραφικά στοιχεία

Δεν είναι γνωστά πολλά για τη ζωή του Ζαν Μποντέλ: όλες οι πληροφορίες έχουν συναχθεί από τα έργα του. Ήταν πιθανότατα μέρος της λογοτεχνικής αδελφότητας Συντεχνία των σαλτιμπάγκων και αστών του Αράς, που συγκέντρωνε γελωτοποιούς και ποιητές και έπαιξε σημαντικό ρόλο στη λογοτεχνική ανάπτυξη της πλούσιας υφαντικής πόλης Αράς τον Μεσαίωνα. Γνωρίζουμε επίσης ότι ο Μποντέλ σκόπευε να συμμετάσχει στην Δ΄ Σταυροφορία αλλά το 1202 προσβλήθηκε από λέπρα που τον εμπόδισε να φύγει. Ωστόσο, η ασθένεια δεν τον απομάκρυνε από την ποιητική του δραστηριότητα και το 1205 έγραψε ένα ποίημα που απευθυνόταν στους φίλους και την πόλη του όταν αναχώρησε από την πόλη για νοσηλεία σε άσυλο λεπρών. Ο Μποντέλ εγκαινίασε έτσι ένα λογοτεχνικό είδος που επηρέασε πολλούς, μεταξύ των οποίων ο Αντάμ ντε λα Αλ και ο Ρυτμπέφ.

Στα μοιρολόγια που συνέλεξε η αδελφότητα, ο θάνατος του Μποντέλ καταγράφεται τους πρώτους μήνες του 1210.

Συγγραφικό έργο

Ο Μποντέλ είναι σημαντικός συγγραφέας της γαλλικής λογοτεχνίας του Μεσαίωνα. Στα έργα του συγκαταλέγεται το επικό άσμα Το τραγούδι των Σαξόνων που αφηγείται τον πόλεμο του Καρλομάγνου ενάντια στους Σάξονες (Σαξονικοί πόλεμοι 772-804) και τον αρχηγό τους Βιντουκίντ, τον οποίο ο Μποντέλ αποκαλεί Γκιτεκλέν. Στον πρόλογο, ήταν ο πρώτος που ταξινόμησε τα θρυλικά λογοτεχνικά θέματα σε κύκλους που είναι γνωστοί στη μεσαιωνική λογοτεχνία ως τα «Τρία Θέματα»:

• το θέμα της Ρώμης με ιστορίες της κλασικής αρχαιότητας
• το θέμα της Βρετανίας με ιστορίες για τον βασιλιά Αρθούρο
• το θέμα της Γαλλίας που αναφέρεται στον Καρλομάγνο και τους ιππότες του.

Έγραψε επίσης ένα θεατρικό Θαύμα, Η παράσταση του Αγίου Νικολάου (Le Jeu de saint Nicolas), το οποίο παίχτηκε για πρώτη φορά στο Αράς στις 5 Δεκεμβρίου 1200. Το έργο είναι το πρώτο δραματικό κείμενο στη γαλλική λογοτεχνία του Μεσαίωνα που παραδόθηκε με το όνομα του συγγραφέα. Διαδραματίζεται κατά τη διάρκεια μιας επικής μάχης μεταξύ Χριστιανών Σταυροφόρων και Μουσουλμάνων στην Αφρική και αφηγείται την ιστορία ενός Χριστιανού που δραπετεύει από τη μάχη και συλλαμβάνεται από τις μουσουλμανικές δυνάμεις να προσεύχεται σε μια εικόνα του Αγίου Νικολάου. Ο Μουσουλμάνος ηγέτης αποφασίζει να δοκιμάσει τον άγιο ξεκλειδώνοντας τις πόρτες στο θησαυροφυλάκιό του και αφήνοντας την εικόνα ως φύλακα, ορίζοντας ότι αν κλαπεί οτιδήποτε, ο Χριστιανός θα έχανε τη ζωή του. Τρεις κλέφτες κλέβουν τον θησαυρό, αλλά ο Άγιος Νικόλαος - ο ποιητής εισάγει κωμικές σκηνές σε ταβέρνα που δίνουν τοπικό χρώμα παρουσιάζοντας ανθρώπους και ήθη του Αράς, ακόμη και την αργκό γλώσσα των κλεφτών - τους αναγκάζει να επιστρέψουν τον κλεμμένο θησαυρό. Ως αποτέλεσμα, ο Μουσουλμάνος ηγεμόνας και ολόκληρος ο στρατός του ασπάζονται τον Χριστιανισμό.

Έγραψε επίσης ποιμενικά (παστουρέλ), ευχάριστα κωμικά ποιήματα που διαδραματίζονται σε αγροτικό περιβάλλον συνήθως με θέμα τον έρωτα ενός ιππότη και μιας βοσκοπούλας, και διασκεδαστικές έμμετρες ιστορίες (fabliaux) - στα θέματα των οποίων βασίστηκαν αργότερα ο Βοκάκιος και ο Λαφονταίν - ως χιουμοριστική εκτροπή από την αυλική λογοτεχνία που προοριζόταν για το ίδιο αριστοκρατικό κοινό.

Το 1202, ο Μποντέλ ετοιμάζονταν να συμμετάσχει στην Δ' Σταυροφορία αλλά πριν από την αναχώρησή του προσβλήθηκε από λέπρα. Το τελευταίο έργο του ήταν το πιο προσωπικό και συγκινητικό, ένα αποχαιρετιστήριο ποίημα με τίτλο Αποχαιρετισμοί, στο οποίο αποχαιρετά τη γενέτειρα και τους φίλους του. Αυτή η προσωπική ποίηση έτυχε μεγάλης αποδοχής και χρησιμοποιήθηκε ως πρότυπο σε έργα άλλων καλλιτεχνών - όπως ο Αντάμ ντε λα Αλ και ο Ρυτμπέφ - αν και όχι πάντα με παρόμοιο τραγικό υπόβαθρο.