Ζακ Ντεριντά

Ζακ Ντεριντά
Ο Ζακ Ντεριντά από τον Πάμπλο Σέκα
Γέννηση	15 Ιουλίου 1930 Ελ Μπιαρ, Γαλλική Αλγερία (σήμερα Αλγερία)
Θάνατος	9 Οκτωβρίου 2004 (74 ετών) Παρίσι, Γαλλία
Περίοδος	20ος αιώνας
Περιοχή	Δυτική Φιλοσοφία
Σχολή	Αποδόμηση
Κύρια Ενδιαφέροντα	Φιλοσοφία της γλώσσας Λογοτεχνική θεωρία Ηθική Οντολογία
Αξιοσημείωτες Ιδέες	Αποδόμηση Διαφωρά Φαλλο(λο)γοκεντρισμός
Επιδράσεις	Σίγκμουντ Φρόυντ, Μισέλ Φουκώ, Κίρκεγκωρ, Κάρλ Μάρξ, Φρίντριχ Νίτσε, Μάρτιν Χάιντεγκερ
Σχετικά πολυμέσα

Ο Ζακ Ντεριντά (γαλλ. Jacques Derrida, 15 Ιουλίου 1930 – 8 Οκτωβρίου 2004) ήταν Γάλλος φιλόσοφος γεννημένος στην Αλγερία, γνωστός και ως θεμελιωτής της αποδόμησης. Το ευρύ και λεπτομερές έργο του είχε βαθιά επίδραση στο πεδίο της λογοτεχνικής θεωρίας και στην φιλοσοφία (καθώς αυτό το έργο στάθηκε κρίσιμο για τον διαχωρισμό ανάμεσα σε ηπειρωτική (continental philosophy) και αγγλοσαξωνική (anglosaxon philosophy) φιλοσοφία. Το έργο του επηρέασε πολλά επιστημονικά πεδία που δεν σχετίζονταν ευθέως με την φιλοσοφία όπως το πεδίο των επιστημών του δικαίου και της αρχιτεκτονικής. Ανάμεσα στα πιο γνωστά του έργα συγκαταλέγονται το Περί Γραμματολογίας, Τα φαντάσματα του Μάρξ, Η φωνή και το φαινόμενο.

Αποδόμηση

Ο Ντερριντά απέφυγε μέχρι τέλους να δώσει έναν ορισμό στην αποδόμηση ακριβώς γιατί η αποδόμηση ήταν μια στρατηγική και όχι μια μέθοδος. Ως προς αυτή του την επίμονη στάση εξηγεί τον δικό του τρόπο να σκέπτεται την αποδόμηση στην πολύ γνωστή επιστολή του προς τον Ιάπωνα μεταφραστή που προσπαθεί να βρει μια αντίστοιχη λέξη στην Ιαπωνική γλώσσα κατά την μετάφραση του έργου του Ντερριντά. (Επιστολή προς Ιάπωνα φίλο). Η αποδόμηση χαρακτηριζόταν από μια δυναμική ανατροπής ηγεμονικών κατασκευών του λόγου. Αλλά ως τέτοια στρατηγική δεν μπορούσε ποτέ να καθορίζεται με ορισμό. Στην επιστολή προς Ιάπωνα φίλο ο Ντερριντά γράφει ότι η αποδόμηση είναι μια λέξη που θα έπρεπε τελικά να εξαφανιστεί. Μια δυναμική του λόγου καθιστά κάθε διατύπωση έρμαιο της δικής της αποδόμησης. Αλλά είναι η ευθύνη κάθε σκεπτόμενου ανθρώπου να επιλέξει και να οργανώσει την δολιοφθορά απέναντι σε εκείνο το πεδίο της ηγεμονίας που αξίζει να χτυπηθεί στην εκάστοτε συνθήκη. Η αποδόμηση δεν είναι απλή ορθολογική κριτική των ηγεμονικών σχημάτων του λόγου. Περιλαμβάνει στον τρόπο που οργανώνεται την απόφαση για δράση μέσα σε ένα πλαίσιο που αποφασίζεται μέσα στην εκάστοτε χρήση της. Η στρατηγική της αποδόμησης σχετίζεται δηλαδή με μια τέχνη που βασίζεται στην ίδια την αδυναμία του λόγου να παράγει ακριβή σχήματα: χρησιμοποιεί αυτή την συστηματική ανακρίβεια του λόγου για δράσεις δολιοφθοράς που στοχεύουν ενάντια σε ηγεμονικές απειλητικές κατασκευές.

Εργογραφία

• Κριοί - Διάλογος ατέρμων: μεταξύ δύο απείρων, το ποίημα, μετάφραση Χρυσούλα Αγκυναροπούλου, επίμετρο Γιώργος Βέλτσος, Ίνδικτος 2008
• «E. Husserl. Ἡ φαινομενολογία καὶ τὸ πέρας τῆς Μεταφυσικῆς », μτφρ. Ρωξάνη Δ. Αργυροπούλου, Ἐποχές [τεύχη 26-35], 34 (1966), σσ. 181-200
• Περί γραμματολογίας, μτφρ. Κωστῆς Παπαγιώργης, Γνώση, 1990, ISBN 960-235-374-0
• «Ἡ δομή, τὸ σημεῖο καὶ τὸ παιχνίδι » , Εὐθύνη 105 (1989), σσ. 28-30
• «Τὸ φάντασμα τοῦ Μάρξ», Ἡ ἐποχή, 19/2/1995, σ. 23
• Τὸ τέλος τοῦ βιβλίου καὶ τὸ ξεκίνημα τῆς γραφῆς, στο Derrida, Jacques, Foucault, Michel, Benveniste, Émile, Barthes, Roland, Peirce, Charles Sanders, Κείμενα σημειολογίας, μτφρ. Κωστῆς Παπαγιώργης, Νεφέλη, 1981, σελ.137-171
• «Λίγη σοβαρότητα κύριοι! Ὁ Ζὰκ Ντεριντὰ ἀπαντᾶ…», Καθημερινή, 26/11/1997, σ. 12
• «Ἀπροϋπόθετο ἢ κυριαρχία: τὸ πανεπιστήμιο στὰ σύνορα τῆς Εὐρώπης », μτφρ. Βαγγέλης Μπιτσώρης, Νέα Ἑστία, 146, 1715 (1999), σσ. 185-209
• Έμβολα. Τὰ ὕφη τοῦ Νίτσε, μτφρ. Γιῶργος Φαράκλας, Βιβλιοπωλεῖον τῆς “Ἑστίας”, 2002
• «Λεβινὰς Ἐμμανουέλ, “Ἀντίο” » , μτφρ. Βαγγέλης Μπιτσώρης, Ἀντί 595 (1996), σσ. 56-59
• «Γιὰ τὸν Λουὶ Ἀλτουσέρ. Ἐπικήδειος λόγος», μτφρ. Ἀριστείδης Μπαλτᾶς, Ὁ Πολίτης 124 (1993), σσ. 40-41
• Υπερηχογραφήματα της τηλεόρασης, μτφρ. Μ. Ἀκτύπη. Ἐκκρεμὲς, 1998
• «Ὁ πειρασμὸς τοῦ φιλοσόφου», μτφρ. Θανάσης Γιαλκέτσης, Κυριακάτικη Ἐλευθεροτυπία, 13/05/2001, σ. 23
• Adieu. Ἐπικήδειος γιὰ τὸν Emmanuel Levinas, μτφρ. Βαγγέλης Μπιτσώρης. Ἄγρα, 1996
• «“Μιλώντας γιὰ τὸν Μὰρξ εἶμαι εὐτυχὴς ποὺ δὲν εἶμαι πιὰ τόσο μόνος”», επιμ. Θανάσης Γιαλκέτσης, Κυριακάτικη Ἐλευθεροτυπία, 30/06/1996, σσ. 52-53
• Μαρτυρία καὶ μετάφραση, μτφρ. Βαγγέλης Μπιτσώρης, Γαλλικὸ Ἰνστιτοῦτο Ἀθηνῶν, 1996
• «Δεν υπάρχουν δίκαιοι πόλεμοι», Τὰ Νέα-Πρόσωπα - 21ος αἰώνας, 29/05/1999, σσ. 8-11
• Πολιτικὴ και φιλία. Ὁ Ζὰκ Ντεριντὰ γιὰ τὸν Λουὶ Ἀλτουσέρ, μτφρ. Ἀριστείδης Μπαλτᾶς, Ἐκκρεμὲς, 1996,
• Η έννοια του αρχείου, μτφρ. Κωστῆς Παπαγιώργης, Εκκρεμὲς,1996
• Συνομιλίες, μτφρ. Δ. Γκινοσάτης, Μ. Ἀκτύπη, Πλέθρον, 1995
• Τρέλα και φιλοσοφία, μτφρ. Κωστής Παπαγιώργης, Ολκός, 1994
• Αθήνα. Στη σκιά της Ακρόπολης. Φωτογραφίες Jean-François Bonhomme, δίγλωσση έκδοση, μτφρ. Βαγγέλης Μπιτσώρης, Ολκός, 1996
• «Ο κόσμος μας χρειάζεται επανάσταση», Τὸ Βῆμα τῆς Κυριακῆς. Νέες ἐποχές, 09/12/2001, σσ. 70-71
• Φαντάσματα του Μαρξ
• Η τελευταία λέξη του ρατσισμού
• Η γραφή και η διαφορά
• Η λευκή μυθολογία
• Μαθαίνοντας να ζεις εν τέλει
• Η φωνή και το φαινόμενο
• Θέσεις
• Αντιστάσεις της ψυχανάλυσης, μτφρ. Ε. Κωνσταντίνου, Β. Ναστούλη, Πλέθρον, 1999
• Ψυχικές δυνάμεις της ψυχανάλυσης

Επιπλέον βιβλιογραφία

• Καλοκύρης, Γεράσιμος: «Το ανεπίκριτo φάρμακον: Η ανάγνωση του Φαίδρου από τον Ζακ Nτεριντά στο Πλάτωνος φαρμακεία» στο τεύχος Δεκεμβρίου 2019 της φιλοσοφικής επιθεώρησης Δευκαλίων, εκ. Εκκρεμές.
• Κακολύρης, Γεράσιμος: «Η ερμηνευτική και η αποδομητική ανάγνωση: Ο Χάιντεγκερ και ο Ντερριντά ως αναγνώστες του Νίτσε». Υπόμνημα στη Φιλοσοφία 5 (2006), 71-100.
• Cruz, Juan, «Ἕνας ξένος στη χώρα τῆς φιλοσοφίας. Ὁ Ζὰκ Ντεριντὰ ὀνομάστηκε ὑποτιμητικὰ πάπας τοῦ μεταμοντέρνου, μὰ θὰ ἦταν πιὸ σωστὸ νὰ θεωρεῖται κλασικός», Ἡ Καθημερινή. Τέχνες καὶ γράμματα, 17/10/2004, σ. 3
• Καλοκύρης Γεράσιμος, «Ο Ντεριντά, ο Ρουσσώ και η ιστορία της μεταφυσικής», Ίνδικτος, τ/χ 19 (2005), σελ.89-110
• Ζακ Ντεριντά, Διαβάζω, τ/χ.397, (Ιούνιος 1999),σελ. 100-142
• Συλλογικό, Η πολιτική και ηθική σκέψη του Jacques Derrida, εκδ. Πλέθρον (2015)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• στα μονοπάτια της σκέψης - Ζακ Ντεριντά [1]