Ευρώτας (ποταμός)
Συντεταγμένες: 36°48′15″N 22°41′45″E / 36.80417°N 22.69583°E
| Ευρώτας | |
|---|---|
 | |
 Ο ποταμός Ευρώτας στον χάρτη | |
| Πηγές | Μαντίνεια Αρκαδίας |
| Εκβολές | Λακωνικός κόλπος |
| Χώρες Λεκάνης | Ελλάδα |
 Ελλάδα | Ελλάδα |
| Μήκος | 82 χλμ. |
| Υψόμετρο Πηγών | 430 μ. |
| Υψόμετρο Εκβολών | 0 μ. |
| Παραπόταμοι | Οινούντας |
| wikidata () | |
Ο Ευρώτας είναι ποταμός της Πελοποννήσου στην Κοιλάδα του Ευρώτα. Πηγάζει από το αρκαδικό οροπέδιο, νότια της Μαντινείας. Συγκεκριμένα οι πηγές του βρίσκονται στην περιοχή Λογαρά του χωριού Σκορτσινός το οποίο είναι και το τελευταίο Αρκαδικό χωριό. Μετά από μία διαδρομή 82 χλμ., στην κοιλάδα που ορίζουν ο Πάρνωνας και ο Ταΰγετος, κατά τη διάρκεια της οποίας δέχεται τα νερά από αρκετούς παραποτάμους, εκβάλλει στον μυχό του Λακωνικού Κόλπου, σχηματίζοντας δέλτα. Από τα νερά του υδρεύονται οικισμοί και αρδεύεται ένα μεγάλο μέρος της καλλιεργήσιμης έκτασης στη Λακωνία.
Αριθμητικά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Ευρώτας έχει μήκος που προσεγγίζει τα 82 χιλιόμετρα. Η επιφάνεια της λεκάνης απορροής του καλύπτει έκταση 1.605 χμ², το ύψος της μέσης ετήσιας βροχόπτωσης είναι 900 mm, ο μέσος ετήσιος όγκος υετού ανέρχεται σε 1.444x106 μ³, το δε μέσο συνολικό ετήσιο δυναμικό των υδάτων του ποταμού εκτιμάται σε 360x106 μ³..[1]
Παραπόταμοι του Ευρώτα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Από τις δύο οροσειρές που περιβάλλουν τον Ευρώτα κατεβαίνουν αρκετοί παραπόταμοι, άλλοτε ορμητικοί, σημαντικότεροι των οποίων είναι ο Γερακάρης και το Αρδελολάγκαδο (από τον Ταΰγετο) και ο Οινούς, το Μεγάλο Ρέμα και το Μαριόρεμα (από τον Πάρνωνα). Σπουδαιότερος είναι ο Οινούς ή Κελεφίνα,[2] που πηγάζει από το χωριό Αράχοβα του Πάρνωνα. Οι εν λόγω παραπόταμοι μεταφέρουν μεγάλες ποσότητες ιλύος και πέτρες με συνέπεια ο Ευρώτας να χαρακτηρίζεται ιδιαίτερα προσχωματικός. Οι δε εκβολές του επεικτείνονται συνέχεια προς τη θάλασσα με συνέπεια να διαφοροποιείται κατ' έτος η γραμμή του αιγιαλού και το πλάτος της παραλίας στον μυχό του Λακωνικού Κόλπου.
Οικοσύστημα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στις όχθες του, αλλά και σε νησίδες στην κοίτη του, φύονται πολλά υδρόβια φυτά και καλαμιές. Στα νερά του ζουν επίσης πολλά χέλια και στις όχθες του βατράχια και διάφορα είδη πουλιών. Με τα χρόνια έχει λιγότερο νερό, ενώ το καλοκαίρι η κοίτη του ξεραίνεται σε πολλά σημεία, αφήνοντας νερόλακκους κατά μήκος της κοίτης του, όπου συγκεντρώνεται πρασινάδα (που μοιάζει στην όψη με μούχλα) και επιζούν υδρόβια φυτά μέχρι το φθινόπωρο, οπότε και ανεβαίνει ξανά η στάθμη των νερών.
Στις εκβολές του σχηματίζει εκτεταμένο δέλτα, το οποίο είναι ένας από τους πιο σημαντικούς υγροβιότοπους της Πελοποννήσου και υπάγεται στο δίκτυο περιοχών Natura 2000. Κάποτε κάλυπτε σημαντική έκταση, τώρα όμως έχει αποξηραθεί κατά το μεγαλύτερο μέρος του και καλλιεργείται εντατικά ή δέχεται οικιστική πίεση. Παρ' όλα αυτα, το δέλτα παραμένει σημαντικός τόπος για τα διαβατικά πουλιά και είναι η τρίτη πιο σημαντική περιοχή της Ελλάδας (μετά τη Ζάκυνθο και την Κρήτη) για την ωοτοκία της θαλασσοχελώνας (caretta caretta). Επίσης, αποτελεί καλό βιότοπο για τα υδρόβια φυτά και ζώα.
Τα στρέμματα που απομένουν είναι γεμάτα με: αμμοθίνες, αλμυρόβαλτους, εποχιακές και μόνιμες λιμνοθάλασσες, καλαμιώνες, τάφρους και θαμνώνες. Ξεχωρίζουν οι επιμέρους υγρότοποι του έλους Αστερίου και της λιμνοθάλασσας Βιβάρι.
Στις ακτές της θάλασσας υπάρχουν μεγάλα λιβάδια Ποσειδωνίας και στις εκβολές του ποταμού φυτρώνουν πολλά κοινά φυτά, όπως διάφορα είδη του γένους potamogeton. Στα ανοιχτά, εμφανίζονται συχνά πρασινοχελώνες (chelonia mydas), που δεν αναπαράγονται όμως σ' αυτή την περιοχή, αλλά στην ανατολική Μεσόγειο. Επίσης συναντώνται δελφίνια και φώκαινες (phocaena phocaena). Στις αμμοθίνες και τις παραλίες ανθίζουν ο κρίνος της θάλασσας, το eryngium maritimum, το medicago marina, το linum hellenicum, το οποίο δεν συναντάται πουθενά αλλού, κ.ά..
Στα ποτάμια είναι κοινές οι βαλτοχελώνες και οι ποταμοχελώνες, τα νερόφιδα και δύο ψαράκια του γλυκού νερού: το είδος Squalius keadicus, που βρίσκεται μόνο σ' αυτή την περιοχή, και το είδος Tropidophoxinellus spartiaticus, που είναι ενδημικό στα ποτάμια της Πελοποννήσου.
Την άνοιξη και το φθινόπωρο η περιοχή γίνεται καταφύγιο για χιλιάδες υδρόβια και παρυδάτια πουλιά, για να αναπαυτούν κατά τη διάρκεια του μεταναστευτικού τους ταξιδιού. Στον υγροβιότοπο έχουν καταγραφεί 210 είδη, που περιλαμβάνουν υδρόβια αλλά και αρπακτικά πουλιά. Η περιοχή, παρά την εκτεταμένη ανθρώπινη παρέμβαση, εξακολουθεί να έχει μεγάλη σπουδαιότητα και έχει χαρακτηριστεί ως "σημαντική για τα πουλιά περιοχή της Ελλάδας" από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία.
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Ευρώτας είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την ιστορία της αρχαίας Σπάρτης, η οποία και είχε χτιστεί σε ύψωμα κοντά στη δεξιά όχθη του. Τη δεκαετία του 1990 έγιναν έργα διάνοιξης της κοίτης του κοντά στις εκβολές του και οι όχθες του ενισχύθηκαν και ανυψώθηκαν. Κάποιες φορές, πάντως, έχει υπάρξει κίνδυνος υπερχείλισης του ποταμού τον χειμώνα. Το 1999 μεγάλες καλλιεργούμενες εκτάσεις της κοιλάδας του Ευρώτα πλημμύρισαν, όπως και αρκετά χωριά στην ίδια περιοχή.
Κλίμα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Κοιλάδα του Ευρώτα έχει μεσογειακό κλίμα με ήπιους χειμώνες και εξαιρετικά θερμά καλοκαίρια. Στο εσωτερικό της κοιλάδας το καλοκαίρι σημειώνονται οι υψηλότερες μέσες μέγιστες θερμοκρασίες στην Ελλάδα και από τις μεγαλύτερες στην Ευρώπη μαζί με την Ανδαλουσία. Αυτό συμβαίνει λόγω της περίκλειστης γεωγραφικής θέσης του εσωτερικού της κοιλάδας ανάμεσα στα δύο βουνά, περίπου 30 χιλιόμετρα μακριά από τη θάλασσα. Καθώς το μελτέμι φυσάει το καλοκαίρι στην Ελλάδα προκαλούνται συνέχεις θερμοί καταβατικοί ΒΔ άνεμοι από τον Ταΰγετο και αντίστοιχοι BΑ άνεμοι από τον Πάρνωνα, οι οποίοι επηρεάζουν ιδιαίτερα το εσωτερικό της Κοιλάδας του Ευρώτα.[3]
Τον Ιούλιο του 2023 ο υδρο μετεωρολογικός σταθμός του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών στον Ευρώτα σημείωσε μέση μέγιστη θερμοκασία μήνα τους 42.3 °C.[4] Στις 3 Αυγούστου 2021 ο σταθμός του Ευρώτα σημείωσε 47.4 °C.[4][5] Kατά μέσο όρο ο συγκεκριμένος σταθμός καταγράφει 43 μέρες ετησίως με θερμοκρασίες άνω των 40.0 °C.[4] Στις 30 Ιουλίου 2021 ο υδρο μετεωρολογικός σταθμός του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών στην Κελεφίνα σημείωσε 47.1 °C.[6][7][8][9]
Τον Ιούλιο του 2023 ο σταθμός που διαχειρίζεται ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός στο Γύθειο[10] σημείωσε 46.4 °C, την υψηλότερη θερμοκρασία από μηχανικά αεριζόμενους σταθμούς οι οποίοι ανήκουν στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών.[11]
| Κλιματικά δεδομένα Ευρώτα (Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών) 224 m a.s.l. | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Μήνας | Ιαν | Φεβ | Μάρ | Απρ | Μάι | Ιούν | Ιούλ | Αύγ | Σεπ | Οκτ | Νοε | Δεκ | Έτος |
| Υψηλότερη Μέγιστη °C (°F) | 25.4 | 28.7 | 32.5 | 36.5 | 42.8 | 44.9 | 47.0 | 47.4 | 42.1 | 39.6 | 34.5 | 27.6 | 47,4 |
| Μέση Μέγιστη °C (°F) | 17.4 | 19.2 | 19.9 | 25.4 | 32.0 | 36.1 | 40.5 | 39.8 | 35.4 | 30.2 | 24.0 | 19.1 | 28,25 |
| Μέση Μηνιαία °C (°F) | 10.1 | 11.1 | 11.8 | 16.2 | 21.4 | 25.5 | 29.2 | 29.0 | 25.3 | 20.6 | 15.9 | 12.1 | 19,02 |
| Μέση Ελάχιστη °C (°F) | 2.8 | 2.9 | 3.7 | 6.9 | 10.9 | 15.0 | 17.9 | 18.1 | 15.1 | 11.1 | 7.7 | 5.1 | 9,77 |
| Χαμηλότερη Ελάχιστη °C (°F) | −6.5 | −5.1 | −2.5 | −1 | 5.8 | 9.3 | 12.7 | 15.0 | 8.0 | 5.8 | −0.5 | −2.6 | −6,5 |
| Βροχόπτωση mm (ίντσες) | 101,2 | 38,2 | 56 | 33,5 | 21,3 | 43,6 | 11,2 | 25,1 | 39,3 | 64,6 | 98,9 | 96,3 | 629,2 |
| Πηγή #1: Υδρο Μετεωρολογικός σταθμός Ευρώτα, Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (Μαρ 2020 - Φεβ 2024) [12] | |||||||||||||
| Πηγή #2: Υετός από την Σπάρτη Ε.Α.Α [13] | |||||||||||||
Οικολογικά προβλήματα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τα τελευταία χρόνια το ποτάμι έχει πληγεί από τη ρίψη σκουπιδιών και μπαζών στις όχθες του, την υπερβόσκηση, τον υπερτροφισμό από τα υπολείμματα των λιπασμάτων και τέλος, την υπέρμετρη επέκταση καλλιεργούμενων εκτάσεων σε μερικά σημεία κατά μήκος της όχθης του.
Εκπρόσωποι της αυτοδιοίκησης, από τα παρόχθια χωριά του Δήμου Ευρώτα, στην περιοχή της Σκάλας Λακωνίας κατήγγειλαν τον Ιανουάριο του 2011 με ψήφισμα ότι εκατοντάδες ψάρια που ασφυκτιούσαν στα μολυσμένα - από τα λύματα ελαιοτριβείων και άλλων ρυπογόνων μονάδων - νερά του ποταμού ξεβράζονταν νεκρά.[14]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Ευρώτας Αρχειοθετήθηκε 2002-11-07 στο Wayback Machine., πληροφορίες στον ιστότοπο του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
- ↑ Χαρακτηριστικό της Κελεφίνας είναι πως πρόκειται για ένα από τα λίγα ποτάμια στην Ελλάδα που έχει ονομασία θηλυκού γένους, με την Αράπιτσα στη Νάουσα, την Έρκυνα στη Λειβαδιά, την Ερμίτσα στο Αγρίνιο, τη Ζηλιάνα στην Πιερία, τη Νέδα στα σύνορα Ηλείας και Μεσσηνίας να συναποτελούν τα πιο γνωστά.
- ↑ http://www.meteoclub.gr/themata/egkyklopaideia/6125-sparti-h-yperdynami-ths-kalokairinhs-zesths-stin-ellada
- ↑ 4,0 4,1 4,2 «Evrotas Air Temperature». National Observatory of Athens. Ανακτήθηκε στις 12 Μαρτίου 2024.
- ↑ «47.4C Evrotas NOA». Ανακτήθηκε στις 12 Μαρτίου 2024.
- ↑ «Kelefina Air Temperature». National Observatory of Athens. Ανακτήθηκε στις 12 Μαρτίου 2024.
- ↑ «47.1C Kelefina NOA». Ανακτήθηκε στις 12 Μαρτίου 2024.
- ↑ «Impressive summer data from the Evrotas Valley». Laconia TV. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Μαρτίου 2024. Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2024.
- ↑ «Evrotas Valley: The Valley of fire with temperatures reaching 48C». Notos Press. Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2024.
- ↑ «World Meteorological Organization». Ανακτήθηκε στις 27 Νοεμβρίου 2023.
- ↑ «Gytheio record». Ανακτήθηκε στις 27 Νοεμβρίου 2023.
- ↑ «Evrotas». National Observatory of Athens. Ανακτήθηκε στις 12 Μαρτίου 2024.
- ↑ «Latest Conditions in Sparta».
- ↑ «Νεκρά ψάρια ξεβράζει ο ποταμός Ευρώτας»[νεκρός σύνδεσμος], άρθρο στον ιστότοπο της εφημερίδας «Η Καθημερινή», 21 Ιανουαρίου 2011.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα ποτάμια της Πελοποννήσου (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)- Το γεφύρι του Κόπανου στον Ευρώτα