Ετεροπατριαρχία

Η ετεροπατριαρχία (ετυμολογικά από το ετερο(φυλοφιλία) και το πατριαρχία) είναι ένα κοινωνικοπολιτικό σύστημα, στο οποίο οι άνδρες και η ετεροφυλοφιλία έχουν υπεροχή απέναντι στις γυναίκες και στους άλλους σεξουαλικούς προσανατολισμούς. Είναι ένας όρος, που υπογραμμίζει ότι η διακριτική μεταχείριση, που ασκείται τόσο στις γυναίκες όσο και στους εκπροσώπους των ΛΟΑΤ, έχει την ίδια σεξιστική κοινωνική αρχή. Οι ετεροφυλόφιλοι άνδρες όχι μόνο έχουν υπεροχή έναντι των υπόλοιπων φύλων και των σεξουαλικών μειονοτήτων, αλλά επίσης ενθαρρύνονται και ανταμείβονται μέσα σε μια ετεροπατριαρχική κοινωνία.

Από μια φεμινιστική άποψη, ο όρος πατριαρχία αναφέρεται στον πατέρα ως τον κάτοχο της εξουσίας μέσα στην οικογενειακή ιεραρχία και επομένως οι γυναίκες υποτάσσονται στην δύναμη των ανδρών. Με την εμφάνιση αυτής της τετριμμένης θεωρίας στις δεκαετίες του 1980 και του 1990 και την αμφισβήτηση του δυαδικού φύλου, η κυριαρχία δεν περιγράφεται μόνο με βάση το φύλο (η υπεροχή των ανδρών απέναντι στην γυναίκα ή το αρσενικό έναντι του θηλυκού) αλλά και με βάση τη σεξουαλικότητα (η ετερονομικότητα ή η ετεροφυλοφιλία πάνω από άλλους σεξουαλικούς προσανατολισμούς και άλλες ταυτότητες). Ο όρος ετεροπατριαρχία εξελίχθηκε από τον προηγούμενο και λιγότερο συγκεκριμένο όρο "πατριαρχία", προκειμένου να τονίσει τον σχηματισμό μιας κοινωνίας που κυριαρχείται από τον άνθρωπο με βάση τις πολιτισμικές διεργασίες του σεξισμού / ετεροσεξισμού.

Η ετεροπατριαρχία είναι ένα σύστημα κοινωνικής κυριαρχίας, στο οποίο οι ετεροφυλόφιλοι άνδρες είναι προνομιούχοι και συνήθως επιβραβεύονται για την προβολή των ανδρικών χαρακτηριστικών τους. Αντιστρόφως οι γυναίκες ή τα άτομα που εμφανίζουν θηλυκά χαρακτηριστικά λαμβάνουν λιγότερα κοινωνικά προνόμια. Ιστορικώς αυτό έχει εκδηλωθεί μέσω οικονομικών μειονεκτημάτων όπως η άνιση αμοιβή ή η αδυναμία των γυναικών να κατέχουν έκταση γης.

Η ετεροπατριαρχία είναι μια πτυχή της δημοφιλούς φεμινιστικής ανάλυσης, που χρησιμοποιείται για να εξηγήσει την σύγχρονη κοινωνική δομή, με την τελευταία να βασίζεται σε ένα ιεραρχικό σύστημα αλληλοσυνδεόμενων στοιχείων δύναμης και καταπίεσης. Είναι κοινώς κατανοητό ότι σε αυτό το πλαίσιο οι άνδρες συνήθως καταλαμβάνουν τις υψηλότερες θέσεις εξουσίας και οι γυναίκες βιώνουν το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνικής καταπίεσης. Αυτή η δομή ενισχύεται από τα πρότυπα των φύλων, τα οποία αποδίδουν χαρακτηριστικά θηλυκότητας και αρρενωπότητας στους άνδρες και στις γυναίκες.

Ένα από τα δομικά στοιχεία αυτού του συστήματος είναι η ομαλοποίηση της πυρηνικής οικογένειας ως τυπικής οικογενειακής μονάδας, ένα μοντέλο που υπαγορεύει την αναγκαιότητα δυο ετεροφυλόφιλων γονέων με τη δυνατότητα να προσφέρουν απογόνους. Μέσα σε αυτήν την οικογενειακή δομή, οι άνδρες και όχι οι γυναίκες κατέχουν την εξουσία με το να ασχολούνται με τον έλεγχο του πλούτου / των πόρων. Αυτή η πρακτική υποστηρίζεται από θεσμούς όπως η θρησκεία - που κατονομάζει τους άνδρες ως αφέντες - το εργασιακό περιβάλλον - που αποκλείει τις γυναίκες από τις υψηλόβαθμες θέσεις - και η εκπαίδευση, που καθοδηγεί τα αγόρια προς τις δύσκολες επιστήμες και τα κορίτσια προς τις λιγότερο δύσκολες επιστήμες.

Η διάκριση της ετεροπατριαρχίας από την καθαρή πατριαρχία οδηγεί στο να τονίσει την απαραίτητη χρήση του σεξισμού και του αποκλεισμού των μη ετεροφυλόφιλων πληθυσμών ώστε να δημιουργηθεί μια κουλτούρα στην οποία οι στρέιτ άνδρες είναι οι πιο αξιόλογοι πολίτες.

Θεωρείται ότι η ετεροπατριαρχία κατέστη η κυρίαρχη ιδεολογία στην Αρχαία Ελλάδα σε περιόδους πολέμου, όταν η δύναμη αποτιμήθηκε. Καθώς η δύναμη αποκτούσε μεγαλύτερη δημοτικότητα, τα θηλυκά χαρακτηριστικά καταδικάζονταν και προωθούσαν την ιδέα ότι οι γυναίκες ήταν κατώτερα όντα, με συνηθέστερους ρόλους αυτούς της μητέρας ή της εταίρας.

Αυτή η ιδεολογία είχε προωθηθεί μέσω του αποικισμού και της εξάπλωσης της ευρωκεντρικής κουλτούρας, της επίτευξης ηγεμονίας σε όλο τον κόσμο και της εξάλειψης άλλων συστημάτων φύλου καθώς και άλλων τρόπων κατανόησης της κοινωνίας, των φύλων ή του ερωτισμού.

Η queer θεωρία έχει σημαντική συνεισφορά στην αμφισβήτηση και την ανατροπή της ετεροπατριαρχικής νοοτροπίας.