Μετάβαση στο περιεχόμενο

Ερρίκος Β΄ της Αγγλίας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ερρίκος Β΄
Περίοδος25 Οκτωβρίου 1154 - 6 Ιουλίου 1189
Στέψη19 Δεκεμβρίου 1154
ΠροκάτοχοςΣτέφανος της Αγγλίας
ΔιάδοχοςΡιχάρδος ο Λεοντόκαρδος
Γέννηση5 Μαρτίου 1133 (1133-03-05)
Λε Μαν, Γαλλία
Θάνατος6 Ιουλίου 1189 (56 ετών)
Σινόν, Γαλλία
ΣύζυγοςΕλεονώρα της Ακουιτανίας
ΕπίγονοιΓουλιέλμος Θ΄, κόμης του Πουατιέ
Ερρίκος ο Νεότερος
Ματθίλδη της Αγγλίας
Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος
Γοδεφρείδος Β΄ της Βρετάνης
Ελεονώρα της Αγγλίας
Ιωάννα της Αγγλίας
Ιωάννης της Αγγλίας
Γουλιέλμος, κόμης του Σόλσμπερι
ΟίκοςΟίκος του Ανζού
ΠατέραςΓοδεφρείδος Ε΄ του Ανζού
ΜητέραΑυτοκράτειρα Ματθίλδη
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )
Ερρίκος Β΄ της Αγγλίας απεικονιζόμενος στην Ιστορία της Αγγλίας του Κάσελ (1902).

Ο Ερρίκος Β΄ (αγγλ. Henry II of England, 5 Μαρτίου 1133 - 6 Ιουλίου 1189) από τον Οίκο του Ανζού ήταν βασιλιάς της Αγγλίας, Κόμης του Ανζού, Δούκας της Νορμανδίας, Δούκας της Ακουιτανίας, Κόμης της Νάντης και Λόρδος της Ιρλανδίας (1154 - 1189). Σποραδικά είχε υπό τον έλεγχό του την Ουαλία, τη Σκωτία και τη Βρετάνη. Ήταν ο πρώτος βασιλιάς της Αγγλίας από την Ανδεγαυική δυναστεία των Πλανταγενετών που βασίλεψε στην Αγγλία τρεις αιώνες με 13 βασιλείς.

Πρώτα χρόνια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κληρονόμος του Ανζού και του Αγγλικού θρόνου

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ερρίκος ήταν μεγαλύτερος γιος του Γοδεφρείδου Πλανταγενέτη (γιου του Φούλκωνος της Ιερουσαλήμ) και της Ματθίλδης (κόρης του Ερρίκου Α΄ της Αγγλίας).[1] Η γαλλική κομητεία του Ανζού δημιουργήθηκε τον 10ο αιώνα και οι κυβερνήτες της που ονομάστηκαν Ανδεγαυοί προσπάθησαν να κυριαρχήσουν σε ολόκληρη τη Γαλλία μέσω γάμων και πολιτικών συμμαχιών. Η δύναμη του γαλλικού στέμματος στην κομητεία εξασθένησε σημαντικά τον 11ο αιώνα και έγινε σχεδόν ανεξάρτητη.[2]

Παντρεύτηκε σε ηλικία 19 ετών την 32χρονη Ελεονώρα της Ακουιτανίας, πρώην σύζυγο του Λουδοβίκου Ζ΄ της Γαλλίας, και απέκτησαν οκτώ παιδιά. Μετά τον θάνατο του μεγαλύτερου Γουλιέλμου σε βρεφική ηλικία, διάδοχος ορίστηκε ο δεύτερος γιος, Ερρίκος ο Νεότερος, που δεν πήρε τον θρόνο επειδή πέθανε πριν από τον πατέρα του. Ο τρίτος γιος Ριχάρδος ανέλαβε τις κτήσεις της μητέρας του στην Ακουιτανία, ο Γοδεφρείδος τη Βρετάνη και ο μικρότερος γιος του Ιωάννης προσπάθησε να διεκδικήσει τις κτήσεις των αδελφών του. Ο Ερρίκος Β΄ είχε και πολλούς άλλους εξώγαμους γιους, που θα δημιουργήσουν πολλά προβλήματα στους γιους του Ριχάρδο και Ιωάννη όταν ανέβουν στον θρόνο, ένας από αυτούς ο Γοδεφρείδος, Επίσκοπος του Λίνκολν. Σύντομα ήρθε σε σύγκρουση με τη σύζυγο του, Ελεονώρα, που ξεσήκωσε τους γιους τους κατά του πατέρα τους (1173).

Εξωτερική εμφάνιση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ερρίκος περιγράφεται από τους ιστορικούς σαν όμορφος, κοντός, γεροδεμένος με κόκκινα μαλλιά, συχνά ντυμένος ως τον σβέρκο, ήταν πολύ δυναμικός και δραστήριος.[3][4] Το πιο χαρακτηριστικό του γνώρισμα ήταν το σπινθηροβόλο του βλέμμα που δημιουργούσε τρόμο, είχε συχνά ξεσπάσματα οργής στα οποία ήταν αγέλαστος και αμίλητος.[5] Μιλούσε πολλές γλώσσες όπως αγγλικά, γαλλικά και λατινικά.[6] Κύριες ασχολίες του ήταν στη νεότητα του το κυνήγι και οι πολεμικές τέχνες, σε μεγαλύτερη ηλικία έστρεψε το ενδιαφέρον του περισσότερο σε διοικητικά θέματα και στη δικαιοσύνη.[7] Ο στόχος του ήταν να δημιουργήσει ένα μεγάλο βασίλειο με όλα τα εδάφη του παππού του Ερρίκου Α΄, ήταν πολύ φιλόδοξος υπό την επίδραση της μητέρας του Ματθίλδης που γνώριζε λεπτομερώς τους τίτλους και τα δικαιώματα του.[8] Ο Ερρίκος ήταν ο πρώτος βασιλιάς της Αγγλίας που φορούσε μόνιμα ένα δακτυλίδι με σφραγισμένο ένα λιοντάρι ή μια λεοπάρδαλη, το σχέδιο αυτό θα γίνει αργότερα το έμβλημα των βασιλέων της Αγγλίας.[9]

Η άνοδος του Ερρίκου στον Αγγλικό θρόνο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Διεκδίκηση του Αγγλικού θρόνου ως ανήλικος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η μητέρα του, Ματθίλδη, είχε παντρευτεί στον πρώτο της γάμο τον αυτοκράτορα Ερρίκο Ε΄ και ήταν μέλος του πανίσχυρου Οίκου της Νορμανδίας.[10] Μετά τον θάνατο του πατέρα της (1135) ήλπιζε να κληρονομήσει το αγγλικό στέμμα, αλλά κατέλαβε τον θρόνο ο ξάδελφος της, Στέφανος, με αποτέλεσμα να ξεσπάσει εμφύλιος πόλεμος που ονομάστηκε Αναρχία.[11] Ο πατέρας του Γοδεφρείδος επιτέθηκε στη Νορμανδία αλλά άφησε την ηγεσία της επιχείρησης στην Αγγλία στη σύζυγο του Ματθίλδη και τον ετεροθαλή αδελφό της Ροβέρτο, Κόμη του Γκλώστερ.[12][13] Τα πρώτα χρόνια έζησε με τη μητέρα του, σε ηλικία 7 ετών πήγε στον πατέρα του στο Ανζού όπου εκπαιδεύτηκε από τον Πέτρο της Σαιντ έναν σημαντικό επιστήμονα εκείνης την εποχής.[14] Ο Γοδεφρείδος Πλανταγενέτης έστειλε τον Ερρίκο στο Μπρίστολ (1142) το κέντρο της ανδεγαυικής αντίστασης στην Αγγλία μαζί με τον Ροβέρτο του Γκλώστερ την εποχή που δεχόταν σκληρές κριτικές για αδράνεια στους αγώνες της συζύγου του.[15] Το σπίτι του Ροβέρτου ήταν γνωστό για την αγάπη στη μόρφωση, εκπαιδεύτηκε από τον δάσκαλο Ματθαίο σύμφωνα με τους κανόνες του Αγίου Αυγουστίνου που ακολούθησε σε όλη τη ζωή του, έζησε έναν χρόνο με τον Ρογήρο του Γούστερ,[16] έναν από τους γιους του Ροβέρτου.[17][18] Επέστρεψε στο Ανζού 10 ετών όπου συμπλήρωσε τις σπουδές του από άλλον έναν διάσημο ακαδημαϊκό, τον Γουλιέλμο του Κονς.[19][20]

Σε ηλικία 14 ετών (1147) με έναν μικρό αριθμό μισθοφόρων ο Ερρίκος έκανε την πρώτη επίθεση στην Αγγλία παρά τον πανικό που δημιουργήθηκε στην αρχή η αποστολή δεν είχε επιτυχία και επέστρεψε στη Νορμανδία.[21] Δεν είχε υποστήριξη ούτε από τη μητέρα του η οποία δεν την είχε εγκρίνει.[22] Ο Ερρίκος πήγε στον βασιλιά Στέφανο ο οποίος επιζητούσε τότε λήξη του εμφύλιου πολέμου και του φέρθηκε πολύ γενναιόδωρα, του χορήγησε μισθούς και του υποσχέθηκε σύνταξη.[23] Ο Ερρίκος αποφάσισε νέα πολεμική επιχείρηση (1149) σε συμμαχία με τον μεγάλο θείο του, Δαυίδ Α΄ της Σκωτίας, και τον Ρανούλφο, Κόμη του Τσέστερ[24], δυο πανίσχυρους ηγεμόνες που είχαν τον έλεγχο σε ολόκληρη τη βόρεια Βρετανία.[25] Το σχέδιο τους ήταν η επίθεση στην Υόρκη, το σχέδιο απέτυχε αφού ο Στέφανος βάδισε τότε γρήγορα βόρεια προς την Υόρκη και ανάγκασε τον Ερρίκο να επιστρέψει στη Νορμανδία.[26]

Διάδοχος του Ανζού

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στα τέλη της δεκαετίας του 1140 ο εμφύλιος πόλεμος βάδιζε στο τέλος, οι περισσότεροι βαρόνοι έκαναν ατομικές συμφωνίες για να εξασφαλίσουν τα κέρδη τους με τη βοήθεια της αγγλικής εκκλησίας που αναζητούσε τη σύναψη ειρήνης.[27] Ο Λουδοβίκος Ζ΄ της Γαλλίας επιστρέφοντας από τη Β΄ Σταυροφορία (1149) ενοχλήθηκε έντονα από την αυξημένη δύναμη του Γοδεφρείδου σε συνδυασμό ότι ο γιος του Ερρίκος διεκδικούσε το αγγλικό Στέμμα.[28] Ο Γοδεφρείδος έστεψε τον Ερρίκο Δούκα της Νορμανδίας (1150) αλλά ο Λουδοβίκος αρνήθηκε να τον δεχτεί, αναγνώρισε δούκα τον γιο του Στεφάνου, Ευστάθιο Δ΄ της Βουλώνης, και κινήθηκε με στρατό εναντίον του Ερρίκου.[29] Ο Γοδεφρείδος τον συμβούλευσε να κλείσει ειρήνη με τον Λουδοβίκο κάτι που έγινε τον Αύγουστο του 1151 μέσω του Βερνάρδου του Κλαιρβώ, ο Ερρίκος θα έδινε όρκο υποτέλειας στον Λουδοβίκο και θα τον αναγνώρισε σαν ανώτερο κυρίαρχο του, σε αντάλλαγμα ο Λουδοβίκος θα τον αναγνώριζε ως δούκα.[30]

Ο πατέρας του Γοδεφρείδος πέθανε τον Σεπτέμβριο του 1151. Ο Ερρίκος έπρεπε πριν αναχωρήσει για την Αγγλία να εξασφαλίσει τη διαδοχή στο Ανζού. Ο Ερρίκος σχεδίαζε να παντρευτεί την Ελεονώρα της Ακουιτανίας σύζυγο του Λουδοβίκου Ζ΄ της Γαλλίας για να κληρονομήσει την Ακουιτανία. Η Ελεονώρα ήταν όμορφη με μεγάλη ζωντάνια αλλά δεν είχε απέκτησε γιους με τον Γάλλο βασιλιά και τη χώρισε. Παντρεύτηκε τον Ερρίκο Πλανταγενέτη οκτώ βδομάδες αργότερα στις 18 Μαΐου.[30] Ο Λουδοβίκος προσβλήθηκε άσχημα, τα εδάφη του Ερρίκου στη Γαλλία ήταν περισσότερα από τα δικά του.[31] Ο Λουδοβίκος δήλωσε ότι την Ακουιτανία θα κληρονομήσουν οι κόρες του με την Ελεονώρα, Μαρία και Αλίκη, και αποφάσισε να αντιμετωπίσει τον Ερρίκο στρατιωτικά. Στη συμμαχία μαζί με τον Λουδοβίκο συμμετείχαν ο Στέφανος, ο Ευστάθιος, ο Ερρίκος Α΄ της Καμπανίας, ο Ροβέρτος, Κόμης του Περς, και ο δεύτερος αδελφός του Ερρίκου, Γοδεφρείδος της Νάντης, που αμφισβήτησε την κληρονομιά του Ερρίκου.[32] Ο πατέρας τους Γοδεφρείδος δεν είχε κάνει σαφές ποιος από τους γιους του θα τον διαδεχτεί, πηγές λένε ότι κληροδότησε στον Ερρίκο τη Νορμανδία και το Ανζού αλλά κληροδότησε το Πουατού στον Γοδεφρείδο.[33]

Πρώτες εκστρατείες στην Αγγλία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ερρίκος επιτέθηκε στη Νορμανδία και ο Λουδοβίκος στην Ακουιτανία. Ο Στέφανος πολιόρκησε το Κάστρο του Ουώλλινγκφορντ[34] ένα σημαντικό στρατηγικό σημείο στην κοιλάδα του Τάμεση σε μια προσπάθεια του να τερματίσει τον πόλεμο στη Γαλλία.[35] Ο Ερρίκος πήγε αμέσως στην Ακουιτανία έτοιμος να πολεμήσει ανοιχτά τον Λουδοβίκο ο οποίος στη συνέχεια αρρώστησε και αποχώρησε, ο Ερρίκος πίεσε τότε τον αδελφό του Γοδεφρείδο να υπογράψει ειρήνη και να δεχτεί τους όρους του.[36] Ο Ερρίκος επέστρεψε στην Αγγλία στις αρχές του 1153 για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις του Στέφανου με έναν μικρό στρατό μισθοφόρων, βρήκε υποστήριξη στα βόρεια και ανατολικά της Αγγλίας από τους Ρανούλφο του Τσέστερ και Χιου Μπάιγκοντ, Κόμη του Νόρφοκ.[37][38][39] Μια αντιπροσωπεία κληρικών συναντήθηκε με τον Ερρίκο λίγο πριν το Πάσχα όπου του υποσχέθηκαν ότι θα υποστηρίξουν τον Στέφανο σαν βασιλιά αλλά θα αναζητήσουν ειρήνη, ο Ερρίκος τους υποσχέθηκε ότι θα τους επιτρέψει να παρακολουθήσουν τη διαδικασία του δικαστηρίου.[40]

Για να διώξει τον στρατό του Στεφάνου μακριά από το Ουώλλινγκφορντ, ο Ερρίκος πολιόρκησε ένα κάστρο του Στεφάνου στο Μάλμσμπουρυ και ο βασιλιάς βάδισε δυτικά να το υπερασπιστεί.[41] Στις προβλέψεις για βαρύ χειμώνα αποφάσισαν προσωρινά ανακωχή και ο Ερρίκος μπόρεσε να επιστρέψει βόρεια όπου ο ισχυρός Ροβέρτος του Μπώμοντ, Κόμης του Λέστερ[42], δήλωσε ότι θα τον υποστηρίξει.[43] Ο Ερρίκος επέστρεψε νότια για να αντιμετωπίσει τος πολιορκητές του Ουώλλινγκφορντ, είναι βέβαιο ότι βρισκόταν το μεγαλύτερο τμήμα της Βρετανίας υπό την κατοχή του αλλά προτίμησε να ενεργήσει νόμιμα με γάμους και βασιλικούς εποικισμούς σύμφωνα με τα πρότυπα της εποχής.[44]

Διάδοχος του Αγγλικού θρόνου

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τάφος του Ερρίκου Β΄ και της Ελεονώρας της Ακουιτανίας στο Αββαείο του Φοντεβρώ.

Το επόμενο καλοκαίρι ο Στέφανος συγκέντρωσε στρατό για την πολιορκία του Ουώλλινγκφορντ σε μια τελευταία προσπάθεια να πάρει υπό τον έλεγχο του το κάστρο.[45] Η πτώση του κάστρου φαινόταν βέβαιη και ο Ερρίκος βάδισε νότια με έναν μικρό στρατό για να το υπερασπιστεί.[46] Ο Στέφανος επέστρεψε και οι δυο στρατοί βρέθηκαν αντιμέτωποι τον Ιούλιο αλλά οι βαρόνοι προσπάθησαν να αποφύγουν την ανοιχτή σύγκρουση. Η εκκλησία προσπαθούσε με όλα τα μέσα να κλείσει ειρήνη.[47] Τα γεγονότα τελικά εξελίχτηκαν ευνοϊκά για τον Ερρίκο, ο γιος και διάδοχος του Στεφάνου, Ευστάθιος, αρρώστησε και πέθανε αιφνίδια και ο μικρότερος γιος του, Γουλιέλμος, ήταν απρόθυμος να κληρονομήσει τον θρόνο.[48]

Τον Νοέμβριο ο Ερρίκος και ο Στέφανος υπέγραψαν τη Συνθήκη του Ουίντσεστερ στον Καθεδρικό Ναό του Ουίντσεστερ σύμφωνα με την οποία ο Στέφανος αναγνώριζε τον Ερρίκο σαν θετό γιο και διάδοχο του αλλά θα μπορούσε να διατηρήσει όλα τα βασιλικά προνόμια ως τον θάνατο του. Ο γιος του Στεφάνου Γουλιέλμος θα έδινε όρκο υποτέλειας στον Ερρίκο με αντάλλαγμα την προστασία της περιουσίας και των εδαφών του, τα κάστρα θα μπορούσαν να κρατηθούν από τον Ερρίκο με εγγυήσεις και ο Στέφανος θα μπορούσε να έχει πρόσβαση σε αυτά.[49] Ο Ερρίκος και ο Στέφανος επικύρωσαν τη συμφωνία με ένα φιλί.[50] Η στάση του Γουλιέλμου γιου του Στεφάνου ήταν αμφίβολη πολλοί έλεγαν ότι εξοργίστηκε και σχεδίαζε να δολοφονήσει τον Ερρίκο. Ο Στέφανος αρρώστησε από στομαχική διαταραχή και πέθανε στις 25 Οκτωβρίου 1154, ενώ ο Ερρίκος έγινε βασιλιάς της Αγγλίας πολύ σύντομα.[51]

Βασιλιάς της Αγγλίας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αναδιοργάνωση του βασιλείου

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αποβιβάστηκε στην Αγγλία στις 8 Δεκεμβρίου 1154 δέχτηκε όρκους υποταγής από τους βαρόνους και στέφτηκε βασιλιάς μαζί με τη σύζυγο του, Ελεονώρα της Ακουιτανίας, στις 19 Δεκεμβρίου 1154.[52] Υπήρξαν διεκδικητές του θρόνου που αμφισβήτησαν τον Ερρίκο όπως ο γιος του Στεφάνου, Γουλιέλμος Α΄ του Μπλουά, οι δύο μικρότεροι αδελφοί του Ερρίκου, Γοδεφρείδος και Γουλιέλμος, αλλά το ευτύχημα για τον ίδιο ήταν ότι όλοι πέθαναν πρόωρα τα επόμενα χρόνια.[53] Η κατάσταση του βασιλείου που είχε καταστραφεί από τον εμφύλιο πόλεμο ήταν πολύ δύσκολη, πολλά αυθαίρετα κάστρα είχαν οικοδομηθεί από τους τοπικούς άρχοντες, τα βασιλικά έσοδα και ο έλεγχος του βασιλιά στο νομισματοκοπείο ήταν περιορισμένη.[54]

Ο Ερρίκος Β΄ δήλωσε φυσικός διάδοχος του Ερρίκου Α΄ και άρχισε να οικοδομεί ξανά το βασίλειο.[55] Προσπάθησε να ρίξει όλο το χάος στα 19 χρόνια του Στέφανου και τον σφετερισμό του θρόνου, σε αντίθεση με τη μητέρα του ο Ερρίκος άκουγε τις συμβουλές των άλλων.[56] Τα πρώτα 8 χρόνια αντιμετώπισε μεγάλες δυσκολίες επειδή τα 6,5 ήταν υποχρεωμένος να ζει στη Γαλλία.[57] Η πρόοδος της κατεδάφισης των αυθαίρετων συνεχίστηκε, αναμόρφωσε τη δικαιοσύνη και την οικονομία και έδωσε μεγάλη σημασία στην κατασκευή και την ανακαίνιση των βασιλικών κτιρίων.[58] Ο βασιλιάς της Σκωτίας και οι τοπικοί κυβερνήτες της Ουαλίας εκμεταλλεύτηκαν το πλεονέκτημα από το χάος του εμφυλίου για να καταλάβουν Αγγλικά εδάφη, προτεραιότητα από την αρχή του Ερρίκου ήταν να αποκαταστήσει την Αγγλία στα παλιά της σύνορα.[59] Το 1157 πίεσε τον νεαρό Μάλκολμ Δ΄ της Σκωτίας να επιστρέψει τα εδάφη κάτι που πέτυχε οχυρώνοντας ολόκληρη τη βόρεια Αγγλία.[60] Στην Ουαλία τα βρήκε πολύ δύσκολα, αναγκάστηκε να κάνει δυο εκστρατείες στη βόρεια και στη νότια Ουαλία (1157, 1158) για να μπορέσει να επιβάλει στους δυο Ουαλούς πρίγκιπες, Οουαίην Γκουύνεντ και Ρυς απ Γκρύφφυντ να του επιστρέψουν τα εδάφη που είχαν σφετεριστεί.[61]

Σύναψη ειρήνης με τον Γάλλο βασιλιά

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Ερρίκος Β΄ της Αγγλίας και τα παιδιά του σε ένα γενεαλογικό δέντρο του 13ου αιώνα.

Ο Ερρίκος είχε μια πολύ προβληματική σχέση με τον Γάλλο βασιλιά Λουδοβίκο Ζ΄, ξεκίνησε με τον πόλεμο στη Νορμανδία και κορυφώθηκε μετά από τον γάμο του με την πρώην σύζυγο του Ελεονώρα. Ο Λουδοβίκος προσπάθησε να εκμεταλλευτεί το πλεονέκτημα του από τις Σταυροφορίες για τη συκοφάντηση του αντιπάλου του.[62] Ο Ερρίκος ήταν σε πλεονεκτικότερη θέση από τον Λουδοβίκο που η εξουσία του στο Ανζού ήταν περιορισμένη.[63] Η κατάσταση οδήγησε πολλούς τοπικούς άρχοντες της Γαλλίας να συμμαχήσουν με τον Ερρίκο εναντίον του Λουδοβίκου. Ο πρώτος ήταν ο Τιερρύ της Αλσατίας, αλλά τον εμπόδιζε η ρήτρα να μην πολεμήσει ποτέ εναντίον του υψηλού κυρίαρχου του Λουδοβίκου.[64] Ο Θεοβάλδος Ε΄ του Μπλουά ήταν άλλος ένας σύμμαχος του Ερρίκου εναντίον του Λουδοβίκου.[65] Η κατάσταση που επικρατούσε μεταξύ τους σύμφωνα με τον ιστορικό Ζαν Ντυνμπαμπέν θύμιζε έντονα την Ευρώπη την εποχή του Ψυχρού Πολέμου τον 20ο αιώνα.[66]

Με την επιστροφή του στη Γαλλία ο Ερρίκος έπρεπε να εξασφαλίσει τα εδάφη του από εξεγέρσεις, γι΄αυτό από το 1154 άρχισε να αναζητά ειρήνη με τον Λουδοβίκο.[67] Επέστρεψε το Βερνόν και το Νεφ-Μαρσέ στον Λουδοβίκο αλλά δημιούργησε νέες εντάσεις αφού αρνήθηκε να δώσει στον Γάλλο βασιλιά όρκο υποτέλειας για τα εδάφη του στη Γαλλία.[68] Σε προσπάθεια να βελτιωθούν περισσότερο οι σχέσεις τους ο Ερρίκος συνάντησε τον Λουδοβίκο στο Παρίσι (1158) και συμφώνησαν τον γάμο μεταξύ του μεγαλύτερου γιου του Ερρίκου, Ερρίκου του Νεότερου, με την κόρη του Λουδοβίκου, Μαργαρίτα.[69] Ο γάμος επικυρώθηκε με την παραχώρηση της περιοχής του Βεξέν στη Μαργαρίτα υπό τη μορφή προίκας, αυτό έφερε προσωρινά την ειρήνη ανάμεσα στα δυο βασίλεια.

Κυριαρχία της Βρετάνης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ερρίκος έστρεψε την προσοχή του στο δουκάτο της Βρετάνης, που τα εδάφη του παραδοσιακά ήταν ανεξάρτητα από την υπόλοιπη Γαλλία με ξεχωριστή γλώσσα και έθιμα, οι δούκες όμως είχαν μικρή εξουσία απέναντι στους ευγενείς.[70] Το 1148 ο Κόναν Γ΄ της Βρετάνης πέθανε και ξέσπασε εμφύλιος πόλεμος. Ο Ερρίκος Β΄ απαίτησε την ψηλή κυριότητα της Βρετάνης με τη δικαιολογία ότι ήταν πιστή στον παππού του, Ερρίκο Α΄, ενώ είχε προορισμό να το δώσει υπό τη διοίκηση των γιων του.[71][72] Στην αρχή το κυβέρνησε με απεσταλμένους του αλλά στη συνέχεια υποστήριξε τον Κόναν Δ΄ της Βρετάνης που είχε ισχυρούς δεσμούς με την Αγγλία.[73] Ο θείος του Κόναν, Οέλ[74], ήταν κόμης της Νάντης αλλά εκθρονίστηκε (1156) από τον μικρότερο γιο του Ερρίκου, Γοδεφρείδο, πιθανώς με την υποστήριξη του Ερρίκου.[75] Ο Γοδεφρείδος πέθανε πρόωρα (1158) και ο Κόναν προσπάθησε να πάρει την κομητεία, αλλά ο Ερρίκος επενέβη και την προσάρτησε στο αγγλικό βασίλειο, ενώ ο Λουδοβίκος δεν έκανε καμιά προσπάθεια να ανατρέψει την εξουσία του Ερρίκου στη Βρετάνη.[76]

Διεκδίκηση της Τουλούζης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Δεύτερο μεγάλο μετάλλιο του Ερρίκου Β΄.

Επόμενος στόχος του Ερρίκου ήταν η κατάληψη της Τουλούζης, τμήματος του Δουκάτου της Ακουιτανίας που σταδιακά είχε αρχίσει να ανεξαρτητοποιείται με τον Ραϋμόνδο Ε΄. Με τη συμπαράσταση της Ελεονώρας, ο Ερρίκος συμμάχησε με τον εχθρό του Ραϋμόνδου Ε΄, Ραϋμόνδο Βερεγγάριο της Βαρκελώνης (1159) και απείλησε να ανατρέψει με στρατό τον Ραϋμόνδο.[77] Ο Λουδοβίκος πάντρεψε την αδελφή του, Κωνσταντία, με τoν Ραϋμόνδο Ε΄ και συμμάχησε μαζί του σε μια προσπάθεια να φέρει υπό τον έλεγχο του τα σύνορα στη νότια Γαλλία.[78] Ο Ερρίκος επιτέθηκε στην Τουλούζη με μοναδικό στόχο να βρει τον Λουδοβίκο, δεν είχε στόχο να συγκρουστεί απ' ευθείας μαζί του λεηλάτησε μονάχα τη γύρω περιοχή και τα κάστρα.[79] Η περιοχή της Τουλούζης ήταν μια ισχυρή εστία πολέμου ανάμεσα στους Άγγλους και τους Γάλλους για 40 χρόνια όπως περιγράφει ο χρονικογράφος Γουλιέλμος του Νιούμπεργκ.[80][81]

Αμέσως μετά το επεισόδιο της Τουλούζης, ο Λουδοβίκος έκανε προσπάθειες να αποκαταστήσει τις σχέσεις του με τον Ερρίκο με ειρήνη, επιβεβαίωσε ξανά τον αρραβώνα του Ερρίκου του Νεότερου με τη Μαργαρίτα και την προσάρτηση του Βεξέν, ο Ερρίκος ο Νεότερος θα έδινε όρκο υποτέλειας στον Λουδοβίκο (1160).[82] Αμέσως όμως μετά την υπογραφή της ειρήνης πέθανε η δεύτερη σύζυγος του Λουδοβίκου, Κωνσταντία της Καστίλης, και ο Γάλλος βασιλιάς παντρεύτηκε σε τρίτο γάμο την Αδέλα της Καμπανίας, αδελφή του Θεοβάλδου Ε΄ του Μπλουά.[83] Ο Λουδοβίκος αρραβώνιασε και τις δυο κόρες του, Μαρία και Αλίκη, με τον αδελφό του Θεοβάλδου, Ερρίκο τον Φιλελεύθερο, και τον ίδιο τον Θεοβάλδο αντίστοιχα.[84] Ο Θεοβάλδος εγκατέλειψε κατόπιν τη συμμαχία του με τον Ερρίκο. Ο Ερρίκος οργισμένος απαίτησε από τον πάπα να παντρέψει τον γιο του με τη Μαργαρίτα, αν και ήταν μόλις 5 και 3 ετών. Στη συνέχεια κατέλαβε το Βεξέν, αυτό εξόργισε τον Λουδοβίκο με αποτέλεσμα τη διακοπή της ειρήνης του 1160.[85]

Στρατιωτικές συγκρούσεις ξεκίνησαν, ο Θεοβάλδος μετακινήθηκε στα σύνορα με την Τουρραίνη και ο Ερρίκος επιτέθηκε στο Κάστρο Σωμόν του Μπλουά καταλαμβάνοντας το κάστρο ύστερα από σύντομη πολιορκία. Στις αρχές του 1161 ο πόλεμος απειλούσε ολόκληρη την περιοχή αλλά κλείστηκε ξανά ειρήνη με την επέμβαση του Πάπα Αλεξάνδρου Γ΄.[86] Η περιοχή παρόλα αυτά θα είναι για πολλά χρόνια ακόμα σημείο διαφωνίας ανάμεσα στους δυο βασιλείς.[87]

Γενικά χαρακτηριστικά της βασιλείας του Ερρίκου Β΄

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Διακυβέρνηση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι βασιλείς Ερρίκος Β΄ και Ελεονώρα της Ακουιτανίας, μικρογραφία 14ου αιώνα.

Ο Ερρίκος είχε υπό τον έλεγχο του το μεγαλύτερο μέρος της Γαλλίας σε μεγαλύτερο βαθμό από οποιονδήποτε μονάρχη από την εποχή των Καρολιδών, σε συνδυασμό με τα εδάφη στα βρετανικά νησιά κατείχε μια τεράστια αυτοκρατορία που έμεινε γνωστή ως Ανδεγαυική.[88] Η αυτοκρατορία είχε έλλειψη από κεντρική διοίκηση αφού αποτελείτο από ένα μεγάλο δίκτυο περιοχών με διαφορετική γλώσσα και διαφορετικά έθιμα.[89] Ο Ερρίκος ταξίδευε συνέχεια σε κάθε σημείο της αυτοκρατορίας, ο ιστορικός Τζον Τζόλλιφ τον περιγράφει σαν "κυβερνήτη όλων των δρόμων".[90] Πραγματοποίησε μεταρρυθμίσεις σε όλες τις περιοχές μέσω των απεσταλμένων του, την περίοδο της απουσίας του την εξουσία ασκούσαν διορισμένοι γραμματείς ή δικαστές μέσω εντολών της κεντρικής κυβέρνησης, ήταν συχνά περικυκλωμένοι από πολίτες που ζητούσαν αποφάσεις ή χάρες.[91][92] Το βασιλικό συμβούλιο του Ερρίκου έχει την εξουσία να παίρνει όλες τις αποφάσεις αλλά πολλές φορές δεν είχαν εφαρμογή από τους βαρόνους και τους κληρικούς.[93] Είναι ασαφές πόση ελευθερία είχαν όσοι διαφωνούσαν με τις αποφάσεις του βασιλιά όπως και εάν έπαιρνε ο ίδιος ο Ερρίκος σοβαρά υπ' όψιν του τις αποφάσεις του συμβουλίου.[94] Σαν πανίσχυρος ηγεμόνας μπορούσε να δώσει την εξουσία σε δικούς του ανθρώπους στην εκκλησία κάτι πολύ σημαντικό τον 12ο αιώνα στα θρησκευτικά θέματα, επίσης μπορούσε να προωθήσει εύκολα τους δικούς του ανθρώπους σε θέση επισκόπου ή αρχιεπισκόπου και μπορούσε να τιμωρήσει σκληρά βαρόνους ή κληρικούς.[95][96]

Βασιλική αυλή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ερρίκος στηρίχτηκε αρχικά σε ευγενείς του πατέρα του από τη Νορμανδία, ενισχύθηκαν με την τοπική αριστοκρατία του Στεφάνου με τους οποίους έκλεισε ειρήνη (1153).[97] Στα ίχνη του παππού του προώθησε ανθρώπους που δεν είχαν πλούτη ή τίτλους σε θέσεις εξουσίας, από το 1180 η τάξη ενισχύθηκε με πολλά νόθα μέλη της οικογένειας του Ερρίκου.[98] Ο Ερρίκος στηρίχτηκε περισσότερο σε νέους ανθρώπους ιδιαίτερα στη Νορμανδία σαν συμβούλους, ελάχιστοι από τους πλούσιους παλιούς γαιοκτήμονες επωφελήθηκαν από τον βασιλιά, συχνά επενέβη στην αριστοκρατία της περιοχής μέσω γάμων χρησιμοποιώντας την ιδιότητα του άλλοτε σαν δούκας της Νορμανδίας άλλοτε σαν Άγγλος βασιλιάς.[99] Στις υπόλοιπες περιοχές της Γαλλίας οι επεμβάσεις του ήταν μικρότερες, η διακυβέρνηση του Ανζού γινόταν με έναν συνδυασμό από υπαλλήλους κατά μήκος του Λίγηρα αλλά οι άνθρωποι του Ερρίκου ήταν λιγότεροι.[100] Στην Ακουιτανία η εξουσία του δούκα περιορίστηκε σημαντικά στα μέσα της δεκαετίας του 1170 από τοπικούς ευγενείς.[101] Τα πλούτη του Ερρίκου του επέτρεψαν να έχει τη μεγαλύτερη βασιλική αυλή της Ευρώπης στην εποχή του με μια μεγάλη σειρά από ιππότες, ευγενείς, υπηρέτες, κληρικούς, άλογα και κυνηγητικά σκυλιά.[102] Στην αυλή βρισκόταν ο εσωτερικός κύκλος του βασιλιά και οι έμπιστοι φίλοι του ενώ ο κύκλος της οικογένειας του κάλυπτε το κενό ανάμεσα στους αυλικούς και τον ίδιο.[103] Μπορούσε να συνδυάσει το κυνήγι, το ποτό και τις λογοτεχνικές συζητήσεις αλλά το πάθος του για το κυνήγι έκανε περισσότερο διάσημη την αυλή του, διατηρούσε μια μεγάλη σειρά από εξοχικές κυνηγητικές κατοικίες σε όλες τις περιοχές σαν σύμβολο της εξουσίας του.[104][105] Απαγόρευσε τη διεξαγωγή πρωταθλημάτων λόγω κινδύνου ατυχήματος από τους ένοπλους ιππότες.[106]

Οικογενειακές σχέσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Ερρίκος Β΄ της Αγγλίας και η σύζυγος του Ελεονώρα της Ακουιτανίας σε μικρογραφία του 12ου αιώνα.

Η Ανδεγαυική αυτοκρατορία περιγράφεται από τον ιστορικό Τζον Γκίλλιγχαμ σαν οικογενειακή επιχείρηση.[107] Η μητέρα του, Ματθίλδη, μετείχε ενεργά στην ανατροφή του. Μετά την άνοδο του Ερρίκου στον θρόνο η Ματθίλδη εξακολουθούσε να επηρεάζει έντονα τον γιο της μέχρι τον θάνατο της.[108] Η σχέση του με την Ελεονώρα ήταν πολύπλοκη, την εμπιστευόταν για πολλά χρόνια και της έδωσε τη διακυβέρνηση της Ακουιτανίας βρέθηκαν σε σύγκρουση με αποτέλεσμα η Ελεονώρα να προκαλέσει τους γιους της στη μεγάλη εξέγερση (1173 - 1174) εναντίον του πατέρα τους.[109] Τα αίτια ήταν η έντονη παρέμβαση του Ερρίκου στην Ακουιτανία, η αναγνώριση του Ραϋμόνδου της Τουλούζης και οι μακροχρόνιες σχέσεις του με ερωμένες.[110]

Ο Ερρίκος απέκτησε 8 παιδιά με την Ελεονώρα, 3 κόρες και 5 γιους, από τους γιους οι δύο μόνο επέζησαν μετά από αυτόν και έγιναν βασιλείς. Είχε και πολλούς νόθους γιους, όπως τον Γοδεφρείδο (αργότερα αρχιεπίσκοπο της Υόρκης) και τον Γουλιέλμο (αργότερα αρχιεπίσκοπο του Σώλσμπερυ).[111] Στην οικογένεια του Ερρίκου υπήρχαν έντονες εμφύλιες αψιμαχίες περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη βασιλική οικογένεια της εποχής του, υπάρχουν πολλές ερμηνείες γι' αυτό άλλοι το βασίζουν στην κακή ανατροφή των παιδιών του άλλοι στον χαρακτήρα του ίδιου του Ερρίκου και των γιων του.[112][113] Ο Ερρίκος παρόλα αυτά έκανε από μόνος του έντονες προσπάθειες να εμποδίσει τις συγκρούσεις μέσα στην οικογένεια του και πολλοί ιστορικοί όπως ο Μάθιου Στρίκλαντ συμφωνούν ότι αν ο Ερρίκος πέθαινε νέος δεν θα υπήρχαν τέτοια προβλήματα.[114]

Δικαιοσύνη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η βασιλεία του Ερρίκου έφερε σημαντικές νομικές αλλαγές στην Αγγλία και στη Νορμανδία.[115] Στα μέσα του 12ου αιώνα η Αγγλία είχε διαφορετικά εκκλησιαστικά και νομικά δικαστήρια με καλυπτόμενες αρμοδιότητες υπό την αλληλεπίδραση διαφορετικών νομικών παραδόσεων. Ο Ερρίκος έδωσε ιδιαίτερη σημασία στην απονομή της δικαιοσύνης ιδιαίτερα στα τέλη της βασιλείας του με τη συγγραφή του Γκλάνβιλ που ήταν ένα πρώιμο νομικό εγχειρίδιο.[116] Ιστορικοί θεωρούν ότι χρησιμοποιούσε τη δικαιοσύνη ως μέσο για να εδραιώσει τις αλλαγές που ήθελε να κάνει στη διοίκηση και όχι σαν αυτοσκοπό όπως έδειχνε.[117] Την εποχή της "Αναρχίας" δημιουργήθηκαν πολλά προβλήματα, πολλοί ιδιοκτήτες είχαν χάσει τα σπίτια τους άλλοι τα είχαν στερηθεί από τους τοπικούς βαρόνους και άλλοι τα είχαν πουλήσει σε νέους ιδιοκτήτες.[118] Ο Ερρίκος στηρίχθηκε στα παραδοσιακά δικαστήρια ενώ όσο μπορούσε προσπαθούσε και ο ίδιος να έχει προσωπική γνώμη για τα περιστατικά, η διαδικασία συχνά δεν οδηγούσε σε λύσεις και οι ιδιοκτήτες σπάνια μπορούσαν να βρουν τον βασιλιά όταν τον αναζητούσαν επειδή έλλειπε συνέχεια σε ταξίδια.[119] Ο Ερρίκος συνήθως βελτίωνε τις διαδικασίες όπου έκρινε ότι λειτουργούσαν λανθασμένα αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις ιδιαίτερα στη Νορμανδία σπάνια θα τύχαινε να έχει ο βασιλιάς προσωπική άποψη.[120] Διατήρησε ένα δημόσιο δικαστήριο στο Καέν που άκουγε όλες τις υποθέσεις για τα βασιλικά έσοδα ενώ ένας αριθμός δικαστών ταξίδευε σε όλη τη χώρα.[121] Το διάστημα 1159 - 1163 ο βασιλιάς πέρασε τον περισσότερο χρόνο του στη Νορμανδία για να πραγματοποιήσει μεταρρυθμίσεις στα νομικά και εκκλησιαστικά δικαστήρια που εφαρμόστηκαν και στην Αγγλία. [122]

Επιστρέφοντας στην Αγγλία (1163) ο Ερρίκος αναμόρφωσε τα δικαστήρια, χτύπησε την εγκληματικότητα με κατάσχεση της περιουσίας των κλεφτών και των φυγάδων ενώ βασιλικά δικαστήρια εγκαταστάθηκαν και στον βορά.[123] Από το 1166 το αστικό δικαστήριο του Ουέστμινστερ το οποίο είχε ασχοληθεί μέχρι τότε μόνο με τα βασιλικά έσοδα άρχισε να αναλαμβάνει ευρύτερες αστικές υποθέσεις για λογαριασμό του βασιλιά.[124] Η Βασιλική Εποπτεία δημιουργήθηκε (1176) με στόχο την επίσκεψη βασιλικών υπαλλήλων σε όλες τις Αγγλικές κομητείες ώστε σε σύντομο χρονικό διάστημα να δικάζουν αστικές και ποινικές υποθέσεις.[125] Οι ένορκοι χρησιμοποιούνταν και από τους προηγούμενους βασιλείς αλλά πήραν εκτεταμένες αρμοδιότητες από τον Ερρίκο, σε μικρά κακουργιοδικείο μπορούσαν να θέσουν ερωτήσεις σχετικά με την ανάκριση των κατηγορουμένων και σε μεγαλύτερα κακουργιοδικεία συμμετείχαν στη λήψη της τελικής απόφασης για την αθωότητα ή την ενοχή του κατηγορουμένου.[126] Με το Κακουργιοδικείο του Χέρεντον (1166) η βασιλική δικαιοσύνη επεκτάθηκε και με τις μορφές νέων κακουργιοδικείων τα οποία σχετίζονταν με θέματα όπως η την κατάσχεση εδαφών, τα κληρονομικά δικαιώματα και τα δικαιώματα των χήρων.[127] Για να πετύχει αυτές τις μεταρρυθμίσεις ο Ερρίκος αναγκάστηκε να αλλάξει τα παραδοσιακά δικαιώματα των βαρόνων αναμορφώνοντας τις φεουδαρχικές αρχές αλλά με τον χρόνο η κίνηση αυτή έφερε ενίσχυση της βασιλικής εξουσίας στην Αγγλία.[128]

Εκκλησία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Αββαείο του Ρέντινγκ ένας από τους αγαπημένους τόπους θρησκευτικής λατρείας για τον Ερρίκο Β΄.

Οι σχέσεις του Ερρίκου με την εκκλησία παρουσίαζαν πολλές διακυμάνσεις τόσο τοπικά όσο χρονικά, έκανε όμως πολλές προσπάθειες να εφαρμόσει μια κοινή εκκλησιαστική πολιτική, η πολιτική του Ερρίκου προσανατολίστηκε περισσότερο να επαναφέρει την εκκλησία στον πλήρη έλεγχο του βασιλιά.[129] Τον 12ο αιώνα ο κλήρος στην Αγγλία έκανε πολλές προσπάθειες να απεξαρτηθεί από τη βασιλική εξουσία προσεγγίζοντας τον πάπα, η τακτική αυτή των κληρικών προκάλεσε πολλές αντιδράσεις στους βασιλείς αφού ο Στέφανος αναγκάστηκε να εξορίσει τον Θεοβάλδο του Μπεκ, Αρχιεπίσκοπο του Κάντερμπερυ.[130] Σε αντίθεση με την Αγγλία στη Νορμανδία οι σχέσεις του Ερρίκου με την εκκλησία ήταν πολύ καλές με ελάχιστες προστριβές.[131] Στη Βρετάνη οι σχέσεις του Ερρίκου με την εκκλησία ήταν το ίδιο καλές, οι μοναδικές επεμβάσεις του Ερρίκου σε αυτή έγιναν μονάχα σε θέματα που αφορούσαν τις συγκρούσεις του με τον Λουδοβίκο της Γαλλίας.[132] Στην Ακουιτανία η επίδραση του Αγγλικού στέμματος στον τοπικό κλήρο ήταν μικρή και οι προσπάθειες του Ερρίκου να επέμβει δημιούργησαν εντάσεις, στην παπική εκλογή (1159) ο Ερρίκος υποστήριξε τον Πάπα Αλέξανδρο Γ΄ απέναντι στον αντίπαλο του Αντίπαπα Βίκτωρα Δ΄.

Ο Ερρίκος δεν ήταν γνωστός για τη μεγάλη του ευσέβεια σύμφωνα με τα δεδομένα των βασιλέων της εποχής.[133] Στην Αγγλία έκανε συνεχείς επεμβάσεις στα μοναστήρια για να ευνοήσει κληρικούς που είχαν στενές σχέσεις με την οικογένεια του.[134] Οι πεποιθήσεις του Ερρίκου στα θρησκευτικά θέματα είχαν έντονη επίδραση από τη μητέρα του, τα περισσότερα εκκλησιαστικά διατάγματα τα πρώτα χρόνια της βασιλείας του είχαν την υπογραφή της Ματθίλδης, ο Ερρίκος ίδρυσε μια μεγάλη σειρά από μοναστήρια στην Αγγλία και στη Γαλλία.[135] Μετά τη δολοφονία του Θωμά Μπέκετ για να βελτιώσει την εκκλησιαστική του εικόνα και να εξιλεωθεί απέναντι στους εξοργισμένους θρησκευόμενους υπηκόους του στράφηκε περισσότερο στην εκκλησία ίδρυσε πολλά μοναστήρια ιδιαίτερα στη Γαλλία ταξιδεύοντας ο ίδιος.[136] Τα ταξίδια στη θάλασσα εκείνη την εποχή ήταν πολύ δύσκολα, γι' αυτό ο Ερρίκος έκανε πλήρη εξομολόγηση πριν από κάθε ταξίδι και χρησιμοποιούσε οιωνούς για να του καθορίσουν την καλύτερη ώρα για αναχώρηση.[137]

Οικονομική πολιτική

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ασημένιο νόμισμα του Ερρίκου Β΄.

Ο Ερρίκος επανέφερε τα παλιά οικονομικά μέτρα του παππού του Ερρίκο Α΄, προχώρησε περισσότερο αλλάζοντας το νόμισμα επειδή είχε μεγαλύτερη ανάγκη να συγκεντρώσει χρήματα λόγω της αύξησης του εμπορίου και του πληθωρισμού.[138] Οι πηγές εσόδων των Άγγλων βασιλέων τον 12ο αιώνα βασίζονταν κυρίως στα έσοδα από τα βασιλικά κτήματα, στα πρόστιμα και στους φόρους, ο Ερρίκος όταν βρέθηκε σε δύσκολη κατάσταση έκανε περαιτέρω αυξήσεις στη φορολογία.[139] Δημιούργησε νέες πηγές εσόδων μέσω των τοκογλύφων αρχικά στη Ρουέν και στη συνέχεια σε περιοχές που βρίσκονται υπό φλαμανδική και ιουδαϊκή κυριαρχία.[140] Τα χρήματα ήταν απαραίτητα στους Άγγλους βασιλείς τον 12ο αιώνα για τη δημιουργία μισθοφορικού στρατού, για την ανέγερση πέτρινων φρουρίων και για την άμυνα της χώρας.[141]

Ο Ερρίκος κληρονόμησε μια δύσκολη κατάσταση στην Αγγλία το 1154, δημιούργησε ένα νέο οικονομικό σύστημα γύρω από το κεντρικό βασιλικό θησαυροφυλάκιο με έσοδα από τα επιμέρους θησαυροφυλάκια των βασιλικών κάστρων και από μια βασιλική ομάδα που συνέλεγε έσοδα κάνοντας περιοδείες σε ολόκληρο το βασίλειο.[142] Οι μακρόχρονοι εμφύλιοι πόλεμοι είχαν σαν αποτέλεσμα να πέσουν σημαντικά τα βασιλικά έσοδα ακόμα και 46% (1129 - 1130 και 1155 - 1156).[143] Ο Ερρίκος Β΄ έκοψε ένα νέο νόμισμα στην προσπάθεια του να εξασφαλίσει την οικονομική σταθερότητα (1153), παρόμοια συστήματα χρησιμοποιούσε στην Ανδεγαυία, στο Ανζού και την Ακουιτανία.[144] Με τη βοήθεια του ικανού Ρίτσαρντ ΦιτζΝίαλ αναμόρφωσε το νόμισμα (1158) βάζοντας το όνομα του και μείωσε σημαντικά τον αριθμό των νομισματοκοπείων.[145] Η τακτική αυτή αύξησε σημαντικά τα βασιλικά έσοδα τη δεκαετία του 1160.[146] Η αναμόρφωση του νομίσματος έγινε πιο έντονη μετά το 1180 όταν βασιλικοί υπάλληλοι ήταν αποκλειστικά υπεύθυνοι για την κοπή του και τα κέρδη πήγαιναν κατ' ευθείαν στο θησαυροφυλάκιο, τότε άρχισε η παραγωγή του νέου νομίσματος με τον κοντό σταυρό και ο αριθμός των νομισματοκοπείων μειώθηκε σε 10 σε ολόκληρο το βασίλειο.[147] Το αποτέλεσμα ήταν το μέσο ετήσιο βασιλικό εισόδημα ενώ μέχρι το 1166 έφτανε τις 18.000 λίρες στη συνέχεια αυξήθηκε κατακόρυφα στις 22.000, με σημαντική βελτίωση στους δείκτες του πληθωρισμού και του εμπορίου.[148][149]

Μέση περίοδος της βασιλείας του Ερρίκου Β' (1162 - 1175)

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πόλεμοι με τον Λουδοβίκο Ζ΄ της Γαλλίας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι εντάσεις μεταξύ του Ερρίκου και του Λουδοβίκου Ζ΄ συνεχίστηκαν όλη τη δεκαετία του 1160 αφού ο Γάλλος βασιλιάς ανησυχούσε έντονα για τη μεγάλη δύναμη του Ερρίκου στην Ευρώπη.[76] Ο Λουδοβίκος έκανε νέες συμμαχίες στην κεντρική Γαλλία με τον Κόμη της Καμπανίας και με τον Όντο Β΄ της Βουργουνδίας, 3 χρόνια αργότερα ο νέος κόμης της Φλάνδρας Φίλιππος της Αλσατίας συμμάχησε και αυτός με τον Γάλλο βασιλιά.[150] Η τρίτη σύζυγος του Λουδοβίκου, Αδέλα, γέννησε γιο, τον Φίλιππο Αύγουστο (1165), εξασφαλίζοντας στο γαλλικό Στέμμα διάδοχο. Αυτό έκανε τον Λουδοβίκο ιδιαίτερα χαρούμενο και οι σχέσεις του με τον Ερρίκο έγιναν περισσότερο έντονες.[151] Ο Ερρίκος στο μεταξύ άλλαξε την πολιτική του στη Βρετάνη αναζητώντας μεγαλύτερο έλεγχο στο δουκάτο, το 1164 κυρίευσε εδάφη στα σύνορα της Βρετάνης και της Νορμανδίας ενώ το 1166 επιτέθηκε στη Βρετάνη για να τιμωρήσει τους βαρόνους.[152] Ο Κόναν Δ΄ της Βρετάνης πιέστηκε από τον Ερρίκο να παραιτηθεί υπέρ της κόρης του, Κωνσταντίας, που είχε αρραβωνιαστεί τον γιο Γοδεφρείδο, αυτό πήγαινε εναντίον των νόμων αφού ο Κόναν είχε γιους που θα μπορούσαν να κληρονομήσουν το δουκάτο.[153] Ο Ερρίκος προσπάθησε να κυριεύσει την Ωβέρν, κάτι που έφερε την οργή του Γάλλου βασιλιά, στη συνέχεια άσκησε σκληρές πιέσεις στον Ραϊμόνδο της Τουλούζης στέλνοντας τον αρχιεπίσκοπο του Μπορντώ εναντίον του Ραϊμόνδου και ενθαρρύνοντας τον Αλφόνσο Β΄ της Αραγωνίας να του επιτεθεί.[154] Ο Ραϊμόνδος αντίθετα αποφάσισε να συμφιλιωθεί μαζί του, γι' αυτό χώρισε την αδελφή του Λουδοβίκου (1165) και του ζήτησε συμμαχία.[155] Η ένταση οδήγησε σε ανοιχτό πόλεμο (1167) με αφορμή μια ασήμαντη διαφωνία σχετικά με το πως θα συλλέγονται τα χρήματα τα οποία προορίζονται για Σταυροφορία, ο Λουδοβίκος συμμάχησε με τη Σκωτία, την Ουαλία, τη Βρετάνη και επιτέθηκε στη Νορμανδία.[156] Ο Ερρίκος απάντησε με επίθεση στο Σωμόν-συρ-Έπτ όπου ο Λουδοβίκος είχε το οπλοστάσιο του αναγκάζοντας τον να εγκαταλείψει τους συμμάχους του και να κλείσει ειρήνη.[157] Ο Ερρίκος επιτέθηκε εναντίον των εξεγερμένων βαρόνων στη Βρετάνη όπου η δυσαρέσκεια τους για την κυρίευση του δουκάτου ήταν ακόμα ψηλή.[158]

Διανομή του βασιλείου στους γιους του

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Καθώς προχωρούσαν τα χρόνια ο Ερρίκος ήθελε να επιλύσει τα προβλήματα της διαδοχής του μοιράζοντας την αυτοκρατορία του στους γιους του, ο μεγαλύτερος γιος του Ερρίκος ο Νεότερος δέχτηκε την Αγγλία και τη Νορμανδία, ο Ριχάρδος την Ακουιτανία και ο Γοδεφρείδος τη Βρετάνη.[159] Απαραίτητη προϋπόθεση γι' αυτό ήταν η συμφωνία του με τον βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκο με τον οποίο έκλεισε ειρήνη το 1169 στο Μοντμιράιγ,[160] Οι γιοι του Ερρίκου έδωσαν φόρο υποτέλειας στον Λουδοβίκο για τις μελλοντικές κτήσεις τους στη Γαλλία και ο Ριχάρδος αρραβωνιάστηκε την κόρη του Λουδοβίκου, Αλίκη.[161] Η Συνθήκη του Μοντμιράιγ κατοχύρωσε τη θέση του Λουδοβίκου σε τέτοιο βαθμό που ακόμα και αν οι βαρόνοι επαναστατήσουν θα ήταν υποχρεωμένοι οι γιοι του Ερρίκου να τους βοηθήσουν, ο Λουδοβίκος μετά από αυτό το πλεονέκτημα έπαιξε σημαντικό ρόλο στη δημιουργία εντάσεων ανάμεσα στους γιους του Ερρίκου.[162] Οι επεμβάσεις του Ερρίκου στον νότο άρχισαν να γίνονται όλο και μεγαλύτερες και συμφώνησε (1173) συμμαχία με τον Ουμβέρτο Γ΄ της Σαβοΐας, σύμφωνα με την οποία αρραβωνιάστηκε ο μικρότερος γιος του Ερρίκου, Ιωάννης, και η κόρη του Ουμβέρτου, Αλίκη. Η κόρη του Ερρίκου, Ελεονώρα, παντρεύτηκε (1170) τον Αλφόνσο Η΄ της Καστίλης (1170), προσθέτοντας άλλον έναν σύμμαχο στον νότο. Τον Φεβρουάριο του 1173 ο Ραϊμόνδος έδωσε φόρο υποτέλειας για την Τουλούζη στον Ερρίκο και στους διαδόχους του.[154]

Σκληρή σύγκρουση με τον Θωμά Μπέκετ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο βασιλιάς Ερρίκος Β΄ και ο αρχιεπίσκοπος Τόμας Μπέκετ (1162) - μικρογραφία 14ου αιώνα.

Ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα της δεκαετίας του 1160 ήταν ο διορισμός του Τόμας Μπέκετ ως αρχιεπισκόπου του Κάντερμπερυ μετά τον θάνατο του Θεοβάλδου του Μπέκ (1161) ο Ερρίκος το είδε σαν ευκαιρία να κυριαρχήσει στην εκκλησία.[163] Ο Μπέκετ ήταν παλιός σύμμαχος του και ο Ερρίκος πίστευε ότι θα του παραμείνει πιστός.[164] Η σύζυγος του, Ελεονώρα, και η μητέρα του, Ματθίλδη, ήταν αντίθετες σε αυτό αλλά ο Ερρίκος ήταν αμετακίνητος στην ορθότητα των απόψεων του. Σύντομα όμως απογοητεύτηκε αφού ο Μπέκετ από την αρχή έδειξε ότι θα ακολουθήσει πολιτική σύμφωνα με τα συμφέροντα της εκκλησίας και όχι του βασιλιά.[165][166] Ο Ερρίκος και ο Μπέκετ ήρθαν σύντομα σε σύγκρουση με πρώτο σημείο τριβής τα εκκλησιαστικά εδάφη τα οποία θεωρούσε ο Μπέκετ δικά του και την απαλλαγή από τη φορολογία του Ερρίκου.[167] Άλλο σημείο σύγκρουσης ήταν η ποινική μεταχείριση των κληρικών, ο Ερρίκος ήθελε να δικάζονται βάση του βασιλικού δικαίου και ο Μπέκετ ήθελε να μεταφέρει τις ευθύνες αυτές στο εκκλησιαστικό δίκαιο. Μετά από σκληρές πιέσεις ο Ερρίκος ανάγκασε τον Μπέκετ να υπογράψει τη Συνθήκη του Χάρελντον (1164) η οποία θεωρήθηκε σκληρή απέναντι στα συμφέροντα της εκκλησίας και τελικά δεν εφαρμόστηκε.[168] Η σύγκρουση μεταξύ του Ερρίκου και του Μπέκετ έγινε όλο και περισσότερο προσωπική, ο Ερρίκος ήταν πείσμων στις απόψεις του και ο Μπέκετ εξαιρετικά φιλόδοξος χωρίς καμιά υποχώρηση από τις δυο πλευρές, αναζητούσαν και οι δυο τη στήριξη του πάπα Αλέξανδρου Γ΄.[169] Ο Μπέκετ όταν είδε ότι ο Ερρίκος ήταν αμετάπειστος κατέφυγε στη Γαλλία για λόγους ασφάλειας αλλά ο Ερρίκος οργίστηκε επειδή πήγε στην αυλή του μεγάλου του εχθρού Λουδοβίκου Ζ΄.[170] Ο Ερρίκος παρενοχλούσε τους συνεργάτες του Μπέκετ και ο Μπέκετ με τη σειρά του αφόρισε όλους τους συμβούλους που υποστήριζαν τον Άγγλο βασιλιά.[171] Ο Πάπας αρχικά υποστήριξε τον Μπέκετ αλλά στη συνέχεια λόγω της βοήθειας που αναζητούσε από τον Ερρίκο στον αγώνα του εναντίον του Φρειδερίκου Βαρβαρόσσα άλλαξε τακτική, η νορμανδική εκκλησία υποστήριξε τον Ερρίκο.[172]

Δολοφονία του αρχιεπισκόπου Τόμας Μπέκετ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η δολοφονία του Τόμας Μπέκετ, μικρογραφία 13ου αιώνα.

Το 1169 ο Ερρίκος Β΄ αποφάσισε να στέψει τον μεγαλύτερο γιο του Ερρίκο τον Νεότερο συμβασιλέα αυτό απαιτούσε τη σύμφωνη γνώμη του αρχιεπισκόπου του Κάντερμπερυ, ο Ερρίκος Β΄ αποφάσισε να προχωρήσει σε διαπραγματεύσεις με τον Μπέκετ αλλά οι συνομιλίες απέτυχαν και η στέψη έγινε από τον Αρχιεπίσκοπο της Υόρκης. Ο Πάπας ζήτησε από τον Μπέκετ να προχωρήσει σε διαπραγμάτευση με τον Ερρίκο οι οποίες τελικά έφεραν αποτελέσματα, η συμφωνία κλείστηκε τον Δεκέμβριο του 1170 και ο Μπέκετ επέστρεψε στην Αγγλία στις αρχές του ίδιου χρόνου. Παρόλο που οι εντάσεις φαινόταν ότι σταματούσαν έγιναν ακόμα μεγαλύτερες όταν ο Μπέκετ αφόρισε τρεις οπαδούς του Ερρίκου Β΄. Ο Βασιλιάς οργισμένος είπε: "Τι κηφήνες και προδότες έχω στην οικογένεια μου όταν επιτρέπουν να έχουν τέτοια αντιμετώπιση οι λόρδοι μου από έναν υπάλληλο τόσο χαμηλής καταγωγής!" [173]

Τέσσερις ιππότες του Βασιλιά μπήκαν μέσα στον ναό του Κάντερμπερυ με διαταγή να συλλάβουν τον Τόμας Μπέκετ. Ο αρχιεπίσκοπος αρνήθηκε τη σύλληψη του και οι 4 ιππότες τον σκότωσαν με απανωτά χτυπήματα στις 29 Δεκεμβρίου 1170.[174] Η πράξη δολοφονίας ενός επισκόπου σε ένα ιερό θεωρείτο ως κορυφαίο κακούργημα. Ο Μπέκετ ήταν άσημος την περίοδο που ζούσε αλλά η πράξη της δολοφονίας του τον έκανε άγιο και χριστιανό μάρτυρα.[175] Ο Ερρίκος επικεντρώθηκε σε συνεννόηση με την Ιρλανδία δηλώνοντας ότι δεν είναι σε θέση να συλλάβει τους δολοφόνους του Μπέκετ.[176] Γνωρίζοντας σκληρή διεθνή κατακραυγή ο Ερρίκος Β΄ δέχτηκε τον Μάιο του 1172 μετά από συνεννόηση με τον Πάπα να συμμετέχει σε σταυροφορία και να καταργήσει τη Συνθήκη του Χάρελντον.[177]. Η συμμετοχή του σε Σταυροφορία όμως δεν έγινε ποτέ.[178]

Επέμβαση στην Ιρλανδία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στα μέσα του 12ου αιώνα τη διοίκηση στην Ιρλανδία ασκούσαν γηγενείς βασιλείς με πολύ πολύ περιορισμένες εξουσίες, οι περισσότεροι Ευρωπαίοι έβλεπαν την Ιρλανδία ως βάρβαρη και οπισθοδρομική.[179] Αμέσως μετά τη στέψη του έστειλε απεσταλμένους στον Πάπα Αδριανό Δ΄ για να του ζητήσει την άδεια να καταλάβει την Ιρλανδία και να την κάνει αυτόνομο βασίλειο υπό τον μικρότερο αδελφό του, Γουλιέλμο Ι΄ του Πουατιέ. Ο Γουλιέλμος όμως πέθανε πρόωρα και ο Ερρίκος εγκατέλειψε προσωρινά τις προσπάθειες αλλά η υπόθεση της Ιρλανδίας επανήλθε το 1166. Τη δεκαετία του 1160 ο βασιλιάς Νταίρμοτ εκθρονίστηκε στο βασίλειο του Λένστερ από τον μεγάλο βασιλιά της Ιρλανδίας, Ρόρι Ο'Κόννορ του Ταίρντλμπα. Ο Νταίρμοτ ζήτησε την υποστήριξη του Ερρίκου Β΄ (1167) και ο Άγγλος βασιλιάς δέχθηκε με μισθοφόρους υπό την ηγεσία του Ρίτσαρντ ντε Κλαιρ.[180] Με τη νέα βοήθεια ο Νταίρμοτ επανέκτησε τη βασιλεία του Λένστερ, αλλά πέθανε αμέσως μετά (1171) και ο Ντε Κλαιρ ζήτησε τότε να γίνει ο ίδιος βασιλιάς στη θέση του. Η κατάσταση στην Ιρλανδία ήταν έντονη και οι Αγγλονορμανδοί σαφώς πολύ λιγότεροι.[181] Ο Ερρίκος βρήκε την ευκαιρία να κάνει προσωπική επέμβαση στην Ιρλανδία, εξέπλευσε από το Πέμπροουκ και έφτασε στο νησί τον Οκτώβριο του 1171.[182] Η απόφαση αυτή του Ερρίκου οφειλόταν σε πολλούς παράγοντες όπως η απόφαση του πάπα Αλεξάνδρου να αναλάβει την ιρλανδική εκκλησία υπό την προστασία του και ο φόβος μην τυχόν οι τοπικοί βασιλείς αυξήσουν την εξουσία τους σε τέτοιο βαθμό ώστε να είναι ανεξάρτητοι από το αγγλικό Στέμμα.[183] Η επέμβαση του Ερρίκου στην Ιρλανδία ήταν τελικά επιτυχής σε ολόκληρο το νησί τόσο οι τοπικοί άρχοντες όσο και οι Άγγλο-Νορμανδοί τον δέχτηκαν βασιλιά τους.[184]

Ο Ερρίκος έχτισε μια μεγάλη σειρά από κάστρα κατά την επίσκεψη του στην Ιρλανδία (1171) με τις πιο σύγχρονες τεχνολογίες της εποχής του.[185] Οι στόχοι του ήταν μόνιμη πολιτική λύση, γι' αυτό υπέγραψε στη Συνθήκη του Ουίνδσορ (1175) σύμφωνα με την οποία τοποθετήθηκε βασιλιάς της Ιρλανδίας ο Ρόρι Ο' Κόννορ, ο οποίος θα έδινε όρκο υποτέλειας στον ίδιο.[186] Η επιλογή ήταν επιτυχής αφού ο Ο'Κόννορ κατάφερε επαρκώς να ασκήσει την εξουσία του σε ολόκληρο το νησί, ο Ερρίκος έκανε απ' ευθείας επέμβαση με τοπικούς φεουδάρχες μέσω συνεδρίου που πραγματοποιήθηκε στην Οξφόρδη (1177).[187] Αυτό ήταν η αρχή μιας συνεχούς επέμβασης της Αγγλίας στα Ιρλανδικά θέματα που θα διαρκέσει 800 χρόνια. Η Σύνοδος του Κάσελ (1172) κήρυξε τον Καθολικισμό επίσημη θρησκεία της Ιρλανδίας. Το 1174 μια επαναστατική κίνηση στη Σκωτία υπό τον Γουλιέλμο τον Λέοντα προωθήθηκε βόρεια και μια Φλαμανδική αρμάδα ξεκίνησε από την Αγγλία. Η δυσάρεστη θέση που βρέθηκε ο Ερρίκος φάνηκε σαν θεϊκός οιωνός και ο Τόμας Μπέκετ τον κάλεσε να εξομολογηθεί. Τελικά κατόρθωσε να καταπνίξει το σκωτσέζικο κίνημα, ο Γουλιέλμος συνελήφθη κατά τη διάρκεια της μάχης και οι στρατιώτες του έμειναν ακυβέρνητοι. Ο Ερρίκος Β΄ ήταν απόλυτος κυρίαρχος της Σκωτίας.

Η πρώτη μεγάλη εξέγερση των γιων του (1173 - 1174)

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα γεγονότα της Νορμανδίας το καλοκαίρι του 1173.

Το 1173 ξεκίνησε η μεγάλη εξέγερση των γιων του Ερρίκου Β΄ μαζί με επαναστατημένους βαρόνους στη Γαλλία, τη Σκωτία και τη Φλάνδρα, αρχή έγινε από τον μεγαλύτερο γιο Ερρίκο τον Νεότερο ο οποίος αν και είχε στεφθεί συμβασιλέας δεν είχε ποτέ πραγματική εξουσία, έπασχε από έλλειψη χρημάτων και ήταν προσωπικός φίλος και μαθητής του Τόμας Μπέκετ.[188] Ο άλλος του γιος Γοδεφρείδος είχε παρόμοιες δυσκολίες στη Βρετάνη, ο Κόναν, Δούκας της Βρετάνης, είχε πεθάνει (1171) και ο ίδιος παρέμενε ακόμα ανύπαντρος με την Κωνσταντία με τη θέση του ανασφαλή.[189] Ο Ριχάρδος συμμετείχε στην εξέγερση με την προτροπή της μητέρας του, Ελεονώρας.[190] Δυσαρεστημένοι με τον Ερρίκο ευγενείς ενώθηκαν με τους γιους του στην εξέγερση.[191] Η αφορμή να ξεσπάσει ο εμφύλιος ήταν η απόφαση του Ερρίκου Β΄ να αφαιρέσει τρία κάστρα από τον μεγαλύτερο γιο του Ερρίκο τον Νεότερο και να τα δώσει στον μικρότερο Ιωάννη, η μητέρα τους, Ελεονώρα, που υποκίνησε την εξέγερση συνελήφθη από τις δυνάμεις του Ερρίκου τον Νοέμβριο.[192] Ο βασιλιάς της Γαλλίας υποστήριξε αμέσως τον Ερρίκο τον Νεότερο ο οποίος έστειλε γράμματα στον πάπα για να διαμαρτυρηθεί για τη συμπεριφορά του πατέρα του, προσπάθησε να αναζητήσει συμμάχους μεταξύ των οποίων τον βασιλιά της Σκωτίας, τους κόμητες της Φλάνδρας, της Βουλώνης και του Μπλουά στους οποίους υποσχέθηκε εδάφη σε περίπτωση που κέρδιζε.[193] Ξέσπασαν εκτεταμένες εξεγέρσεις βαρόνων όπως στην Αγγλία, στη Βρετάνη, στο Μαιν στο Πουατού, στο Ανγκουλέμ και στη Νορμανδία που το δουκάτο παρέμενε ακυβέρνητο. Ο Ερρίκος είχε παρά τη μειονεκτική του θέση και πολλά πλεονεκτήματα, όπως τα ισχυρά κάστρα που διατηρούσε σε στρατηγικά σημεία σε όλο το βασίλειο και η δημοτικότητα του στις λαϊκές μάζες.[194]

Το Μάιο του 1173 ο Λουδοβίκος διερεύνησε την άμυνα του Βεξέν το οποίο ήταν στη βασική διαδρομή για την κατάληψη της πρωτεύουσας Ρουέν, οι στρατοί επιτέθηκαν από τη Φλάνδρα και το Μπλουά προσπαθώντας να δημιουργήσουν κλοιό ενώ επαναστάτες από τη Βρετάνη επιτέθηκαν από τα δυτικά.[195] Ο Ερρίκος ταξίδευσε μυστικά στην Αγγλία για να συγκεντρώσει ενισχύσεις και στην επιστροφή συνέτριψε τον στρατό του Λουδοβίκου σφάζοντας πολλούς άντρες και αναγκάζοντας τον Γάλλο βασιλιά να αποσυρθεί μακριά από τα σύνορα.[196] Ένας άλλος στρατός στάλθηκε από τον Ερρίκο για να καταδιώξει και να συλλάβει τους επαναστάτες από τη Βρετάνη.[197] Μετά από τη νίκη του ο Ερρίκος επιχείρησε να διαπραγματευτεί με τους γιους του αλλά χωρίς επιτυχία, στην Αγγλία ο Ερρίκος επίσης νίκησε τους επαναστάτες και τους Φλαμανδούς οι οποίοι ήρθαν να τους ενισχύσουν στη μάχη του Φόρναμ στην ανατολική Αγγλία.[198] Ο Ερρίκος εκμεταλλεύτηκε το πλεονέκτημα για να συντρίψει τις αντιστάσεις στην Τουρραίνη η οποία βρισκόταν σε στρατηγικό σημείο στον δρόμο για την κεντρική αυτοκρατορία, τον Ιανουάριο του 1174 οι δυνάμεις του Λουδοβίκου και του Ερρίκου του νέου επιτέθηκαν πάλι στη Νορμανδία με νέα αποτυχία.[199] Στις αρχές του 1174 οι γιοι του προσπάθησαν να εκμεταλλευτούν την απουσία του Ερρίκου στην Αγγλία για να επιτεθούν ξανά στη Νορμανδία, ο Γουλιέλμος της Σκωτίας επιτέθηκε στη νότια Αγγλία προκειμένου να κρατήσει τον βασιλιά εκεί υποστηριζόμενος από βόρειους Άγγλους ευγενείς.[200] Ο Ερρίκος Β΄ δεν έπεσε στην παγίδα και συγκέντρωσε δυνάμεις ξανά για τη Νορμανδία, η επιχείρηση του Γουλιέλμου απέτυχε χάρη στις προσπάθειες του νόθου γιου του Ερρίκου Γοδεφρείδου.[201] Μετά την αποτυχία του Γουλιέλμου ο Φίλιππος κόμης της Φλάνδρας δήλωσε τις προθέσεις του να επιτεθεί στην Αγγλία, ο Ερρίκος αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Αγγλία τότε ο Λουδοβίκος και ο Ερρίκος ο Νεότερος βάδισαν για την κατάληψη της Ρουέν.[202] Ο Ερρίκος επισκέφτηκε τον τάφο του Μπέκετ στην Αγγλία δήλωσε δημόσια ότι η επανάσταση των γιων του ήταν θεία τιμωρία για τη συμπεριφορά του στον αρχιεπίσκοπο και ζήτησε δημόσια συγχώρεση, αυτό στάθηκε αιτία να στραφεί ο λαός ξανά υπέρ του βασιλιά. Ο Γουλιέλμος συνετρίβη μαζί με αυτόν κάθε αντίσταση στο αγγλικό έδαφος και αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στη Νορμανδία, οι δυνάμεις του Ερρίκου έφτασαν στη Ρουέν πριν κάνει την τελική επίθεση ο Λουδοβίκος, τον έδιωξε μακριά από την περιοχή και ο Λουδοβίκος ζήτησε ειρήνη η οποία έφερε τέλος στη σύγκρουση.[203]

Τα τελευταία χρόνια της βασιλείας του Ερρίκου Β'

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Προσπάθειες ανασυγκρότησης του βασιλείου μετά τον εμφύλιο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Ερρίκος Β΄ της Αγγλίας και ο Φίλιππος Β΄ της Γαλλίας παίρνουν τον σταυρό για την Γ΄ Σταυροφορία, μικρογραφία 14ου αιώνα.

Μετά το τέλος του εμφύλιου ξεκίνησαν ειρηνικές διαπραγματεύσεις και ο Ερρίκος Β΄ και ο Ερρίκος ο Νεότερος συμφώνησαν να μην τιμωρηθούν όσοι τους ακολούθησαν. Ο Ερρίκος ο Νεότερος συμφώνησε να περάσουν τα αμφισβητούμενα κάστρα στον Ιωάννη αλλά σε αντάλλαγμα θα έπαιρνε ο ίδιος δυο κάστρα του πατέρα του στη Νορμανδία και 15.000 φράγκα, ο Ριχάρδος και ο Γοδεφρείδος θα έπαιρναν αντίστοιχα τα μισά από τα έσοδα στην Ακουιτανία και στη Βρετάνη.[204] Η Ελεονώρα της Ακουιτανίας παρέμεινε φυλακισμένη μέχρι τη δεκαετία του 1180.[205] Οι βαρόνοι που βοήθησαν την επανάσταση παρέμειναν αιχμάλωτοι αλλά σύντομα επέστρεψαν στα εδάφη τους, τα κάστρα τους στην Αγγλία και στην Ακουιτανία καταστράφηκαν.[206] Ο Ερρίκος Β΄ δεν φάνηκε το ίδιο γενναιόδωρος στον Γουλιέλμο Α΄ της Σκωτίας, ελευθερώθηκε με τη Συνθήκη του Φαλαίζ τον Δεκέμβριο του 1174, συμφώνησε να δώσει όρκο υποτέλειας στον Άγγλο βασιλιά και να του παραδώσει 5 σημαντικά κάστρα της Σκωτίας.[207] Ο Φίλιππος της Φλάνδρας δήλωσε την υποτέλεια του στον Ερρίκο και σε αντάλλαγμα του χορηγήθηκε οικονομική αποζημίωση.

Ο Ερρίκος ύστερα από τη συνθήκη φάνηκε τόσο ισχυρός όσο ποτέ, έγινε σύμμαχος πολλών Ευρωπαίων βασιλέων οι οποίοι τον χρησιμοποίησαν ακόμα και σαν κριτή για να λύσουν τις διαφορές τους.[208] Ασχολήθηκε έντονα με την αποκατάσταση των ζημιών λόγω του εμφυλίου. Μετά την αποκατάσταση της εξουσίας του στην Αγγλία στράφηκε στη Νορμανδία, προσπάθησε να εκμεταλλευτεί την ιστορία του Μπέκετ λέγοντας ότι η νίκη του στους γιους του (1174) και η επικράτηση του στον Γουλιέλμο έγινε λόγω της μετάνοιας και της λατρείας του στον δολοφονημένο αρχιεπίσκοπο.[209] Η ειρήνη του 1174 δεν σταμάτησε τις εντάσεις ανάμεσα στον Ερρίκο και στον Λουδοβίκο, οι δυο βασιλείς διεκδικούσαν τον έλεγχο του Μπερρύ.[210] Ο Ερρίκος δεν είχε δικαιώματα στο Μπερρύ αλλά ανακοίνωσε ότι είχε συμφωνήσει να το δώσει στην αρραβωνιαστικιά του γιου του Ριχάρδου, Αλίκη της Γαλλίας (1150-1197) (1169), κάτι που δεν δέχτηκε ο Λουδοβίκος και ο Ερρίκος κήρυξε τον πόλεμο εναντίον του. Ο πάπας επενέβη να λύσει τη διαφορά και έβαλε τους δυο βασιλείς να υπογράψουν από κοινού σταυροφορία τον Σεπτέμβριο του 1177.[211] Η Οβέρν και τα τμήματα του Μπερρύ που ήταν υπό αμφισβήτηση συμφώνησαν να κρίνει την τύχη τους η διαιτησία που αποφάσισε υπέρ του Ερρίκου. Ο Ερρίκος τελικά ενσωμάτωσε στο βασίλειο του και τμήματα του δουκάτου του Μαρς, αυτό ανησύχησε έντονα τον Λουδοβίκο επειδή φοβήθηκε ότι η μεγάλη του δύναμη θα απειλήσει το βασίλειο του.[212]

Νέες συγκρούσεις και θάνατος των δυο γιών του

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο ηθοποιός Πήτερ Ο' Τουλ στην ταινία Το λιοντάρι του χειμώνα (1968) ως Ερρίκος Β΄.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1170 οι διαμάχες γύρω από τη διαδοχή έφεραν νέες επαναστάσεις, ο Ριχάρδος αναγνωρίστηκε από τον Ερρίκο σαν δούκας της Ακουιτανίας (1179).[213] Ο Γοδεφρείδος έγινε με τον γάμο του με την Κωνσταντία δούκας της Βρετάνης (1181).[214] Ο μικρότερος γιος Ιωάννης ταξίδευε πάντα μαζί με τον πατέρα του και έβλεπαν όλοι ότι ήταν ο αγαπημένος γιος του Ερρίκου που του δώριζε συνέχεια όλο και περισσότερα εδάφη με αποκορύφωμα το 1177 που τον έκανε ανώτατο άρχοντα της Ιρλανδίας.[215] Ο Ερρίκος ο Νεότερος αντίθετα δυσαρεστήθηκε έντονα επειδή δεν είχε στα χέρια του εξουσία.[216] Το 1182 ο Ερρίκος ο Νεότερος είχε νέες μεγαλύτερες απαιτήσεις, ήθελε δικό του ολόκληρο το δουκάτο της Νορμανδίας για να ζήσει επαρκώς ο ίδιος και η οικογένεια του.[217] Ο Ερρίκος Β΄ συμφώνησε να αυξήσει το επίδομα του γιου του αλλά αυτό δεν τον ικανοποίησε. Ο βασιλιάς προχώρησε ακόμα περισσότερο ζητώντας από τους επόμενους γιους του Ριχάρδο και Γοδεφρείδο να δώσουν φόρο στον Ερρίκο για τα κτήματα τους αλλά αυτό δυσαρέστησε τον Ριχάρδο που δεν ήθελε καμιά επέμβαση στην Ακουιτανία, ο Ερρίκος ο Νεότερος εξοργισμένος αρνήθηκε να το δεχτεί.[218] Ο Ερρίκος ο Νεότερος συμμάχησε με τους δυσαρεστημένους βαρόνους της Ακουιτανίας εναντίον του Ριχάρδου και ετοίμασε στρατό να κυριεύσει το Πουατού, ο εμφύλιος τελικά έληξε με τον πρόωρο θάνατο του Ερρίκου του Νεότερου.[219][220]

Ο θάνατος του Ερρίκου ανάγκασε τον βασιλιά Ερρίκο Β΄ να κάνει αναδιανομή στην κληρονομιά του, ο Ριχάρδος θα ήταν διάδοχος του Αγγλικού θρόνου αλλά χωρίς εξουσία μέχρι τον θάνατο του πατέρα του, ο Γοδεφρείδος θα γινόταν δούκας της Βρετάνης και ο μικρότερος γιος του βασιλιά θα γινόταν δούκας της Ακουιτανίας στη θέση του Ριχάρδου.[215] Η αντίδραση του Ριχάρδου ήταν έντονη αρνήθηκε να παραδώσει την Ακουιτανία στον Ιωάννη τότε ο βασιλιάς οργισμένος διέταξε τους μικρότερους γιους του Γοδεφρείδο και Ιωάννη να εκστρατεύσουν στην Ακουιτανία εναντίον του Ριχάρδου. Συμφιλιώθηκαν στα τέλη του 1184 μετά τις απειλές του Ερρίκου Β΄ στον Ριχάρδο ότι θα κηρύξει διάδοχο του τον Γοδεφρείδο.[221] Ο Ριχάρδος παρέδωσε τότε τα κάστρα της Ακουιτανίας στον πατέρα του. Ο Ιωάννης ανέλαβε ανεπιτυχή εκστρατεία στην Ιρλανδία (1185) η οποία είχε κατακτηθεί πρόσφατα από τους Άγγλο - Νορμανδούς και υπήρχε μεγάλο μίσος ανάμεσα στους γηγενείς και τους κατακτητές.[222] Ο Ιωάννης απέτυχε να δημιουργήσει συμμαχίες με τους Άγγλο - Νορμανδούς της Ιρλανδίας και επέστρεψε στην Αγγλία στα τέλη της ίδιας χρονιάς. Ο Ερρίκος Β΄ ετοιμάστηκε να στείλει ξανά τον Ιωάννη στην Ιρλανδία (1186) αλλά τότε πέθανε πρόωρα και ο τρίτος γιος του Γοδεφρείδος σε ένα τουρνουά στο Παρίσι αφήνοντας δυο μικρά παιδιά, το γεγονός ανάγκασε τον βασιλιά να κάνει νέα αναδιανομή της κληρονομιάς στους άλλους δυο γιους του.[223]

Συγκρούσεις με τον Φίλιππο της Γαλλίας και τον γιο του Ριχάρδο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι σχέσεις ανάμεσα στον Ερρίκο Β΄ και τους δυο γιους του ήταν έντονες, ο βασιλιάς ενδιαφερόταν πολύ για τον μικρότερο γιο του Ιωάννη και αδιαφορούσε με το Ριχάρδο.[224] Οι εντάσεις έγιναν μεγαλύτερες με την άνοδο στον Γαλλικό θρόνο του Φιλίππου Β΄ (1180) ο οποίος ισχυροποίησε τις συγκρούσεις στην Αγγλική βασιλική οικογένεια.[225] Ο Ερρίκος και ο Φίλιππος Β΄ είχαν καλές σχέσεις, ο Φίλιππος είχε μεγάλη αδυναμία στον γιο του Ερρίκου Β΄, Γοδεφρείδο, με ελπίδες ότι θα κληρονομήσει το Αγγλικό στέμμα.[226] Μετά τον πρόωρο θάνατο του Γοδεφρείδου άλλαξαν σημαντικά τα πράγματα (1186).[227] Ο Φίλιππος ζήτησε από τον Ερρίκο να αποσύρει τον Ριχάρδο από την Τουλούζη όπου ασκούσε πίεση στον θείο του Φιλίππου Ραϊμόνδο, απείλησε να επιτεθεί στη Νορμανδία αν δεν γίνει.[228] Ο Φίλιππος άνοιξε ξανά το ζήτημα του Βεξέν που ήταν προίκα της ετεροθαλούς αδελφής του, Μαργαρίτας, ζητούσε να ολοκληρωθεί ο γάμος μεταξύ του Ριχάρδου και της Αλίκης, αλλιώς να του επιστρέψει την περιουσία της Μαργαρίτας.[229] Ο Φίλιππος επιτέθηκε στο Μπερρύ και ο Ερρίκος με έναν μεγάλο στρατό ετοιμάστηκε να τον αντιμετωπίσει αλλά με επέμβαση του πάπα κλείστηκε προσωρινά ειρήνη, ο Φίλιππος παρόλα αυτά κατάφερε να στρέψει τον γιο του Ερρίκου Β΄, Ριχάρδο, ξανά εναντίον του πατέρα του με πολλές υποσχέσεις ότι θα τον έχει σύμμαχο στη νέα του προσπάθεια.[230] Ο Φίλιππος εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία από την κρίση στην ανατολή, το 1187 ο Σαλαντίν κατέλαβε την Ιερουσαλήμ και ολόκληρη η Ευρώπη ήταν σε συναγερμό για Σταυροφορία.[231] Η Σταυροφορία ενθουσίασε έντονα τον Φίλιππο - Αύγουστο, τον Ερρίκο Β΄ και τον γιο του Ριχάρδο. Οι φόροι αυξήθηκαν κατακόρυφα για να συγκεντρωθούν χρήματα αλλά ο Ριχάρδος που ενδιαφερόταν περισσότερο απ' όλους έπρεπε να περιμένει τις αποφάσεις του πατέρα του, εν τω μεταξύ ο Ριχάρδος συνέτριψε τους εχθρούς του στην Ακουιτανία και ετοιμαζόταν να επιτεθεί στον κόμη της Τουλούζης. Ο Ριχάρδος λόγω του πάθους του να συμμετέχει στη Σταυροφορία ενοχλήθηκε έντονα από την καθυστέρηση του πατέρα του να πάρει αποφάσεις.[232]

Θάνατος του Ερρίκου Β΄

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σαρκοφάγος του Ερρίκου Β΄ στο αββαείο του Φοντεβρώ.

Ο Φίλιππος ζήτησε από τον Ερρίκο Β΄ να παντρέψει τον Ριχάρδο με την Αλίκη και να τον αναγνωρίσει ως διάδοχο του επίσημα. Ο Ερρίκος καθυστέρησε να πάρει την τελική απόφαση με αποτέλεσμα ο Ριχάρδος να δηλώσει υποτέλεια στον Φίλιππο εναντίων του πατέρα του.[233] Ο πάπας έκανε παρέμβαση άλλη μια φορά για ειρήνη, αλλά ο Ερρίκος Β΄ υπέφερε από αιμορραγία πεπτικού έλκους, η οποία τελικά θα τον οδηγήσει στον θάνατο.[234] Οι φήμες ότι ο Ερρίκος ήθελε να παντρέψει τον μικρότερο γιο του Ιωάννη με τον Αλίκη και να τον κηρύξει διάδοχο του θρόνου ήταν έντονες. Αυτό τον οδήγησε σε ανοιχτό πόλεμο με τον Ριχάρδο, οποίος συμμάχησε με τον Λουδοβίκο, και του έκανε αιφνίδια επίθεση.[235] Ο Ερρίκος βάδιζε στο Αλανσόν με σκοπό να καταφύγει στη Νορμανδία αλλά ξαφνικά αποφάσισε να επιστρέψει στο Ανζού αν και οι σύμβουλοι του ήταν αντίθετοι με την απόφαση. Ο καιρός ήταν πολύ ζεστός και η αρρώστια του Ερρίκου επιδεινώθηκε, ο Άγγλος βασιλιάς ήθελε να πεθάνει ήσυχα στη γενέτειρα του, απέφυγε τις εχθρικές δυνάμεις και κατέρρευσε στο κάστρο του Σινόν. Ο Ριχάρδος και ο Φίλιππος έκαναν θριαμβευτική πορεία, συναντήθηκαν στο Μπαλλάν όπου ο Ερρίκος σε πολύ άσχημη κατάσταση συμφώνησε να παντρευτεί ο Ριχάρδος την Αλίκη, να γίνει διάδοχος του και να πληρώσει φόρο υποτέλειας στον Φίλιππο.[236] Στην επιστροφή του για το Σινόν ο Ερρίκος πληροφορήθηκε ότι ο μικρότερος γιος του Ιωάννης αποστάτησε υπέρ του Ριχάρδου, η είδηση αυτή τον οδήγησε σε ακαριαία κατάρρευση.

Πέθανε στις 6 Ιουλίου 1189 λίγο πριν τον θάνατο του είπε: "οι νόμιμοι γιοι μου είναι οι αληθινοί μπάσταρδοι", η επιθυμία του ήταν να ταφεί στο Αββαείο του Γκραντμόντ στο Λιμουζέν αλλά λόγω του ζεστού καιρού η σορός του μεταφέρθηκε στο Αββαείο του Φοντεβρώ.[237]

Οικογένεια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με τη σύζυγο του Ελεονώρα των Πουατιέ, κόρη του Γουλιέλμου Ι΄ της Ακουιτανίας, απέκτησαν 8 παιδιά:

Από τη σχέση του με την Υκεναί (;) είχε τέκνο:

Από τη σχέση του με την Ιντά ντε Τονύ είχε τέκνο:

Πρόγονοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πρόγονοι του Ερρίκου Β΄ της Αγγλίας
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Φούλκων Δ΄ του Ανζού
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Φούλκων της Ιερουσαλήμ
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Βερτράδη του Μονφόρ
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Γοδεφρείδος Ε΄ του Ανζού
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ηλίας Α΄ του Μαιν
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ερμενγάρδη του Μαιν
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ματθίλδη του Σατω-ντυ-Λουάρ
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ερρίκος Β΄ της Αγγλίας
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Γουλιέλμος Α΄ της Αγγλίας
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ερρίκος Α΄ της Αγγλίας
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ματθίλδη της Φλάνδρας
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ματθίλδη της Νορμανδίας
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Μάλκολμ Γ΄ της Σκωτίας
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ματθίλδη της Σκωτίας
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Αγία Μαργαρίτα της Σκωτίας
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ King (2010), p.37.
  2. ↑ Hallam and Everard, pp.66–67.
  3. ↑ Warren (2000), pp.78–79; Vincent (2007a), pp.1–2; Carpenter, p.192.
  4. ↑ Warren (2000), pp.78, 630.
  5. ↑ Warren (2000), p.79; Vincent (2007a), p.2; Vincent (2007b), p.312.
  6. ↑ Kastovsky, p. 247; Vincent (2007b), p.326.
  7. ↑ White (2000), pp.3–4, 214.
  8. ↑ Martinson, p.6.
  9. ↑ Vincent (2007b), p.324.
  10. ↑ Power (2007), p.93.
  11. ↑ Chibnall, pp.75–83.
  12. ↑ «Robert, 1st Earl of Gloucester» (στα αγγλικά). Wikipedia. 2022-01-24. https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Robert,_1st_Earl_of_Gloucester&oldid=1067619692. 
  13. ↑ Bradbury, pp.49–52.
  14. ↑ Warren (2000), pp.38–39; Chibnall, p.144.
  15. ↑ King (2010), p.185.
  16. ↑ «Roger of Worcester» (στα αγγλικά). Wikipedia. 2021-12-11. https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Roger_of_Worcester&oldid=1059775480. 
  17. ↑ King (2010), p.185; Warren (2000), p.38.
  18. ↑ King (2010), pp.185, 274.
  19. ↑ «William of Conches» (στα αγγλικά). Wikipedia. 2022-01-03. https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=William_of_Conches&oldid=1063436197. 
  20. ↑ Warren (2000), pp.30, 39.
  21. ↑ Warren (2000), p.33.
  22. ↑ Warren (2000), pp.32–34.
  23. ↑ King (2010), p.243; Barlow (1999), p.180.
  24. ↑ «Ranulf de Gernon, 4th Earl of Chester» (στα αγγλικά). Wikipedia. 2021-10-25. https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Ranulf_de_Gernon,_4th_Earl_of_Chester&oldid=1051798951. 
  25. ↑ King (2010), p.253.
  26. ↑ Davis, p.107; King (2010), p.255.
  27. ↑ Stringer, p.68; Davis pp.111–112.
  28. ↑ Hallam and Everard, pp.158–159; Warren (2000), p.42.
  29. ↑ Hallam and Everard, p.159; Warren (2000), p.42.
  30. ↑ 30,0 30,1 Warren (2000), p.42.
  31. ↑ Warren (2000), p.44; Hallam and Everard, p.160.
  32. ↑ Warren (2000), p.45.
  33. ↑ Warren (2000), p.46.
  34. ↑ «Wallingford Castle» (στα αγγλικά). Wikipedia. 2021-12-02. https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Wallingford_Castle&oldid=1058296051. 
  35. ↑ Warren (2000), p.48; Gillingham (1984), p.17.
  36. ↑ Gillingham (1984), p.17.
  37. ↑ «Hugh Bigod, 1st Earl of Norfolk» (στα αγγλικά). Wikipedia. 2022-02-22. https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Hugh_Bigod,_1st_Earl_of_Norfolk&oldid=1073452002. 
  38. ↑ Warren (2000), p.49; Gillingham (1984), p.18.
  39. ↑ Bradbury, pp.178–179; King (2007), p.24; Warren (2000), p.49.
  40. ↑ King (2007), p.26.
  41. ↑ Bradbury, p.180; Warren (2000), p.50.
  42. ↑ «Robert de Beaumont, 2nd Earl of Leicester» (στα αγγλικά). Wikipedia. 2021-12-12. https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Robert_de_Beaumont,_2nd_Earl_of_Leicester&oldid=1059916078. 
  43. ↑ Bradbury, p.180.
  44. ↑ King (2007), p.28.
  45. ↑ Bradbury, p.182; Warren (2000), p.50.
  46. ↑ Bradbury, p.183.
  47. ↑ Bradbury, p.183; King (2010), p.277; Crouch (2002), p.276.
  48. ↑ King (2010), pp.278–279; Crouch (2002), p.276.
  49. ↑ King (2010), pp.280–283; Bradbury pp.189–190; Barlow (1999), pp.187–188.
  50. ↑ King (2010), p.281.
  51. ↑ King (2010), p.300.
  52. ↑ White (2000), p.5.
  53. ↑ White (2000), pp.6–7.
  54. ↑ White (1998), p.43; Blackburn, p.199.
  55. ↑ White (2000), p.2.
  56. ↑ King (2007), pp.42–43.
  57. ↑ White (2000), p.8.
  58. ↑ White (2000), p.7; King (2007), p.40.
  59. ↑ Warren (2000), p.161.
  60. ↑ White (2000), p.7; Carpenter, p.211.
  61. ↑ White (2000), p.7; Huscroft, p.140; Carpenter, p.214.
  62. ↑ Dunbabin, p.51; Power (2007), pp.124–125.
  63. ↑ Hallam and Everard, pp.160–161.
  64. ↑ Dunbabin, p.52.
  65. ↑ Warren (2000), pp.88–90.
  66. ↑ Dunbabin, pp.47, 49.
  67. ↑ White (2000), p.9.
  68. ↑ Gillingham (2007a), p.64; Dunbabin, p.53.
  69. ↑ Dunbabin, p.53.
  70. ↑ Hallam and Everard, p.65.
  71. ↑ Hallam and Everard, pp.65–66.
  72. ↑ Everard (2000), p.35.
  73. ↑ Everard (2000), pp.32, 34.
  74. ↑ «Hoel III, Count of Nantes» (στα αγγλικά). Wikipedia. 2021-08-14. https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Hoel_III,_Count_of_Nantes&oldid=1038716874. 
  75. ↑ Everard (2000), p.38.
  76. ↑ 76,0 76,1 Hallam and Everard, p.161.
  77. ↑ Warren (2000), p.85.
  78. ↑ Dunbabin, p.50; Waren (2000), pp.85–86.
  79. ↑ Warren (2000), p.87.
  80. ↑ «William of Newburgh» (στα αγγλικά). Wikipedia. 2021-07-14. https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=William_of_Newburgh&oldid=1033645185. 
  81. ↑ Dunbabin, p.56; Gillingham (1984), p.27.
  82. ↑ White (2000), p.9; Gillingham (2007a), p.77; Dunbabin, pp.55–56; Warren (2000), p.88.
  83. ↑ Warren (2000), p.88.
  84. ↑ Warren (2000), p.90.
  85. ↑ Gillingham (1984), p.28.
  86. ↑ White (2000), p.10.
  87. ↑ Dunbabin, p.56.
  88. ↑ Vincent (2007b), pp.304–205; Hallam and Everard, pp.221–22.
  89. ↑ Gillingham (1984), pp.58–59.
  90. ↑ Jolliffe, p.140, cited by Gillingham (1984), p.53.
  91. ↑ Gillingham (1984), p.47.
  92. ↑ Vincent (2007b), p.310.
  93. ↑ Warren (2000), p.303.
  94. ↑ Brand, pp.229–230.
  95. ↑ Vincent (2007b), pp.294, 319.
  96. ↑ Huscroft, pp.70, 170; Mason, p.128.
  97. ↑ King (2007), pp.43–44.
  98. ↑ Peltzer, p.1203; Jones, p.28.
  99. ↑ Power (2007), pp.98, 116–117.
  100. ↑ Gillingham (1984), p.35; Aurell, p.38.
  101. ↑ Gillingham (1984), pp.35, 38.
  102. ↑ Gillingham (1984), p.48; Vincent (2007b), pp.278, 284–285, 309, 330; Turner (2011), p.159.
  103. ↑ Warren (2000), p.310; Davies, p.31
  104. ↑ Vincent (2007b), p.313; Warren (2000), p.141.
  105. ↑ Vincent (2007b), pp.319–321.
  106. ↑ Vincent (2007b), p.323.
  107. ↑ Gillingham (1984), p.31.
  108. ↑ Turner (2011), pp.150–151, 184–185.
  109. ↑ Warren (2000), p.119; Turner (2011), p.142; Carpenter, p.223.
  110. ↑ Carpenter, p.223; Turner (2011), pp.217–219.
  111. ↑ Vincent (2007b), pp.331–332; Warren (2000), p.119.
  112. ↑ Bachrach (1984), pp.111–122, 130; Weiler, pp.17–18.
  113. ↑ Warren (2000), p.119; Strickland, pp.187–188.
  114. ↑ Strickland, pp.205, 213–214.
  115. ↑ Brand, p.215.
  116. ↑ Brand, p.215; Warren (2000), p.319, 333.
  117. ↑ Brand, p.235; Warren (2000), p.317.
  118. ↑ White (2000), pp.162–163.
  119. ↑ White (2000), pp.170–171, 174.
  120. ↑ Power (2007), p.103.
  121. ↑ Power (2007), p.104.
  122. ↑ White (2000), pp.18, 215.
  123. ↑ White (2000), p.190.
  124. ↑ White (2000), pp.198–199.
  125. ↑ Brand, pp.216, 232.
  126. ↑ Brand, pp.219, 234.
  127. ↑ Brand, pp.220–221, 227, 234.
  128. ↑ Biancalana, pp.434–438.
  129. ↑ Duggan (1962), p.1.
  130. ↑ Alexander, pp.2–3.
  131. ↑ Peltzer, pp.1212, 1227.
  132. ↑ Everard (2000), p.63.
  133. ↑ Martinson, pp.1, 3.
  134. ↑ Martinson, pp.iii, 261.
  135. ↑ Martinson, p.262.
  136. ↑ Martinson, p.3.
  137. ↑ Vincent (2007b), pp.306–307.
  138. ↑ Barratt, p.243; Allen, p.257; White (2000), pp.130, 159.
  139. ↑ Carpenter, pp.154–155.
  140. ↑ Musset, pp.10–11, cited Bates (1994, p.32; Carpenter, p.201.
  141. ↑ Turner (2011), pp.136–137.
  142. ↑ White (2000), p.131; Gillingham (1984), p.49; Vincent (2007b), p.299.
  143. ↑ White (2000), p.130.
  144. ↑ Gillingham (1984), p.49.
  145. ↑ Allen, pp.260–261; Warren (2000), p.268.
  146. ↑ White (2000), p.159.
  147. ↑ Allen, pp.269–271.
  148. ↑ Barratt, p.249.
  149. ↑ Barratt, p.243; Allen, p.257.
  150. ↑ Dunbabin, p.52; Hallam and Everard, p.161.
  151. ↑ Warren (2000), p.104.
  152. ↑ Everard (2000), p.42.
  153. ↑ Everard (2000), pp.43–44.
  154. ↑ 154,0 154,1 Gillingham (1984), p.27.
  155. ↑ Warren (2000), p.105.
  156. ↑ Dunbabin, p.59.
  157. ↑ Dunbabin, p.59; Warren (2000), p.106.
  158. ↑ Everard (2000), pp.45–46.
  159. ↑ Hallam and Everard, p.223.
  160. ↑ Warren, p.497.
  161. ↑ Dubabin, p.59; Warren (2000), p.109.
  162. ↑ Hallam and Everard, p.162.
  163. ↑ Huscroft, pp.192–195.
  164. ↑ Jones, p.30.
  165. ↑ Chibnall, p.167; Turner (2011), pp.139–140.
  166. ↑ Barlow (1986), pp.74–76, 83.
  167. ↑ Barlow (1986), pp.83–84, 88–89.
  168. ↑ Alexander, pp.6, 11.
  169. ↑ Alexander, p.6.
  170. ↑ Barlow (1986), pp.108–114
  171. ↑ Barlow (1986), pp.144–148.
  172. ↑ Peltzer, pp.1215–1215.
  173. ↑ Barlow (1986), pp.234–235.
  174. ↑ Barlow (1986), pp.246–248.
  175. ↑ Barlow (1986), p.250.
  176. ↑ Barlow (1986), pp.257–258.
  177. ↑ Barlow (1986), p.261.
  178. ↑ Barlow (1986), p.272; Weiler, pp.36, 39.
  179. ↑ Warren, p.188; Davies, p.9.
  180. ↑ Warren, pp.192–193.
  181. ↑ Warren, p.194.
  182. ↑ Carpenter, p.215.
  183. ↑ Bull, p.124; Warren, p.197.
  184. ↑ Warren, p.200.
  185. ↑ Carpenter, pp. 220–21; Davies, p.41.
  186. ↑ Warren, p.203.
  187. ↑ Warren, p.203; Davies, pp.64–65, 78.
  188. ↑ Jones, pp.29, 33–34.
  189. ↑ Everard (2000), pp.47–48.
  190. ↑ Huscroft, p.142.
  191. ↑ Aurell, p.54-56; Jones, p.24; Turner (2011), p.226.
  192. ↑ Warren (2000), pp.117–118.
  193. ↑ Weiler, pp.20, 39–40; Warren (2000), pp.121–122.
  194. ↑ Warren (2000), p.123; Jones, pp.35–36, 38; Carpenter, p.197.
  195. ↑ Warren (2000), pp.125–127.
  196. ↑ Warren (2000), p.127-128.
  197. ↑ Warren (2000), p.128.
  198. ↑ Warren (2000), pp.129–131.
  199. ↑ Warren (2000), p.132.
  200. ↑ Warren (2000), pp.132, 134.
  201. ↑ Warren (2000), p.134.
  202. ↑ Warren (2000), p.135.
  203. ↑ Warren (2000), p.136.
  204. ↑ Warren (2000), p.138.
  205. ↑ Warren (2000), p.138; Turner (2011), p.245.
  206. ↑ Warren (2000), pp.139–140.
  207. ↑ Warren (2000), pp.138–139.
  208. ↑ Warren (2000), p.143; Aurell, p.27.
  209. ↑ Bull, p.115.
  210. ↑ Warren (2000), p.144.
  211. ↑ Warren (2000), p.145.
  212. ↑ Warren (2000), p.147.
  213. ↑ Warren (2000), pp.563, 573.
  214. ↑ Warren (2000), p.563; Everard (2000), pp.50, 53.
  215. ↑ 215,0 215,1 Turner (2009), p.37.
  216. ↑ Warren (2000), pp.581–582.
  217. ↑ Warren (2000), p.584.
  218. ↑ Warren (2000), pp.587–588.
  219. ↑ Warren (2000), pp.592–593.
  220. ↑ Warren (2000), pp.586–589, 592.
  221. ↑ Warren (2000), pp.597–598; Turner (2011), p.248.
  222. ↑ Warren (1991), p.36.
  223. ↑ Warren (2000), p.598.
  224. ↑ Warren (2000), pp.600–601.
  225. ↑ Warren (2000), p.602.
  226. ↑ Everard and Hallam, p.166; Warren (2000), p.611.
  227. ↑ Hallam and Everard, p.166.
  228. ↑ Warren (2000), pp.610, 614.
  229. ↑ Warren (2000), pp.611–612.
  230. ↑ Warren (2000), p.616; Hallam and Everard, p.166.
  231. ↑ Warren (2000), pp.604–607.
  232. ↑ Warren (2000), p.620.
  233. ↑ Warren (2000), pp.621–622.
  234. ↑ Warren (2000), p.625; Carpenter, p.244.
  235. ↑ Warren (2000), p.623.
  236. ↑ Warren (2000), p.625.
  237. ↑ Warren (2000), p.626.

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Alexander, James W. (1970). "The Becket Controversy in Recent Historiography". The Journal of British Studies. 9 (2): 1–26.
  • Allen, Martin (2007). "Henry II and the English Coinage". In Harper-Bill, Christopher; Vincent, Nicholas. Henry II: New Interpretations. Woodbridge, UK: Boydell Press.
  • Amt, Emilie (1993). The Accession of Henry II in England: Royal Government Restored, 1149–1159. Woodbridge, UK: Boydell Press.
  • Anouilh, Jean (2005). Antigone. London: Methuen.
  • Aurell, Martin (2003). L'Empire de Plantagenêt, 1154–1224 (in French). Paris: Tempus.
  • Bachrach, Bernard S. (1978). "The Idea of the Angevin Empire". Albion: A Quarterly Journal Concerned with British Studies. 10 (4): 293–299.
  • Bachrach, Bernard S. (1984). "Henry II and the Angevin Tradition of Family Hostility". Albion: A Quarterly Journal Concerned with British Studies. 16 (2): 111–130.
  • Barlow, Frank (1936). "The English, Norman and French Councils Called to Deal with the Papal Schism of 1159". The English Historical Review. 51 (202): 264–268. doi:10.1093/ehr/li.ccii.264.
  • Barlow, Frank (1986). Thomas Becket. London: Weidenfeld and Nicholson.
  • Barlow, Frank (1999). The Feudal Kingdom of England, 1042–1216 (5th ed.). Harlow, UK: Pearson Education.
  • Barratt, Nick (2007). "Finance and the Economy in the Reign of Henry II". In Harper-Bill, Christopher; Vincent, Nicholas. Henry II: New Interpretations. Woodbridge, UK: Boydell Press.
  • Bates, David (1994). "The Rise and Fall of Normandy, c. 911–1204". In Bates, David; Curry, Anne. England and Normandy in the Middle Ages. London: Hambledon Press.
  • Bates, David (1997). "The Prosopographical Study of Anglo-Norman Royal Charters". In Keats-Rohan, K. S. B. Family Trees and the Roots of Politics: The Prosopography of Britain and France From the Tenth to the Twelfth Century. *Woodbridge, UK: Boydell Press.
  • Bates, David (1994). "Introduction: La Normandie et l'Angleterre de 900 à 1204". In Bouet, Pierre; Gazeau, Véronique. La Normandie et l’Angleterre au Moyen Âge (in French). Caen, France: Publications du CRAHM.
  • Biancalana, Joseph (1988). "For Want of Justice: Legal Reforms of Henry II". Columbia Law Review. 88 (3): 433–536.
  • Blackburn, Mark (1994). "Coinage and Currency". In King, Edmund. The Anarchy of King Stephen's Reign. Oxford, UK: Clarendon Press.
  • Blockmans, Wim; Hoppenbrouwers, Mark (2014). Introduction to Medieval Europe, 300–1500 (2nd ed.). Abingdon, UK: Routledge.
  • Boussard, Jacques (1956). Le Gouvernement d'Henri II Plantagenêt (in French). Paris: F. Paillart.
  • Bradbury, Jim (2009). Stephen and Matilda: the Civil War of 1139–53. Stroud, UK: The History Press.
  • Brand, Paul (2007). "Henry II and the Creation of the English Common Law". In Harper-Bill, Christopher; Vincent, Nicholas. Henry II: New Interpretations. Woodbridge, UK: Boydell Press.
  • Brooke, Z. N.; Brooke, C. N. L. (1946). "Henry II, Duke of Normandy and Aquitaine". The English Historical Review. 61 (239): 81–89. doi:10.1093/ehr/lxi.ccxxxix.81.
  • Bull, Marcus (2007). "Criticism of Henry II's Expedition to Ireland in William of Canterbury's Miracles of St Thomas Becket". Journal of Medieval History. 33: 107–129. doi:10.1016/j.jmedhist.2007.04.001.
  • Carpenter, David (2004). The Struggle for Mastery: The Penguin History of Britain 1066–1284. London: Penguin.
  • Chibnall, Marjorie (1993). The Empress Matilda: Queen Consort, Queen Mother and Lady of the English. Oxford, UK: Blackwell.
  • Coulson, Charles (1994). "The Castles of the Anarchy". In King, Edmund. The Anarchy of King Stephen's Reign. Oxford, UK: Clarendon Press.
  • Crouch, David (2002). The Normans: The History of a Dynasty. London: Hambledon.
  • Davis, Ralph Henry Carless (1977). King Stephen (1st ed.). London: Longman.
  • Davies, R. R. (1990). Domination and Conquest: The Experience of Ireland, Scotland and Wales, 1100–1300. Cambridge, UK: Cambridge University Press.
  • Duggan, Charles (1962). "The Becket Dispute and the Criminous Clerks". Bulletin of the Institute for Historical Research. 35 (91): 1–28. doi:10.1111/j.1468-2281.1962.tb01411.x.
  • Duggan, Charles (1965). "From the Conquest to the Reign of John". In Lawrence, Clifford Hughes. The English Church and the Papacy in the Middle Ages. London: Burns and Oates.
  • Dunbabin, Jean (2007). "Henry II and Louis VII". In Harper-Bill, Christopher; Vincent, Nicholas. Henry II: New Interpretations. Woodbridge, UK: Boydell Press.
  • Eyton, Robert William (1878). Court, Household, and Itinerary of King Henry II. London: Taylor and Company.
  • Everard, Judith A. (2000). Brittany and the Angevins: Province and Empire 1158–1203. Cambridge: Cambridge University Press.
  • Gillingham, John (1984). The Angevin Empire (1st ed.). London: Edward Arnold.
  • Gillingham, John (2007a). "Doing Homage to the King of France". In Harper-Bill, Christopher; Vincent, Nicholas. Henry II: New Interpretations. Woodbridge, UK: Boydell Press.
  • Gillingham, John (2007b). "The Cultivation of History, Legend and Courtesy at the Court of Henry II". In Kennedy, Ruth; Meechan-Jones, Simon. Writers in the Reign of Henry II. London: Palgrave Macmillan.
  • Hallam, Elizabeth M.; Everard, Judith A. (2001). Capetian France, 987–1328 (2nd ed.). Harlow, England: Longman.
  • Hosler, John D. (2007). Henry II: A Medieval Soldier at War, 1147–1189. Leiden, Netherlands: Koninklijke Brill.
  • Holt, J. C. (1994). "1153: The Treaty of Westminster". In King, Edmund. The Anarchy of King Stephen's Reign. Oxford, UK: Clarendon Press.
  • Huscroft, Richard (2005). Ruling England, 1042–1217. Harlow, UK: Pearson.
  • Jolliffe, John Edward (1963). Angevin Kingship (2nd ed.). London: Black.
  • Jones, Thomas M. (1973). "The Generation Gap of 1173–74: The War Between the Two Henrys". Albion: A Quarterly Journal Concerned with British Studies. 5 (1): 24–40.
  • Kastovsky, Dieter (2008). "Vocabulary". In Hogg, Richard; Denison, David. A History of the English Language. Cambridge, UK: Cambridge University Press.
  • King, Edmund (2007). "The Accession of Henry II". In Harper-Bill, Christopher; Vincent, Nicholas. Henry II: New Interpretations. Woodbridge, UK: Boydell Press.
  • King, Edmund (2010). King Stephen. New Haven, US: Yale University Press.
  • Martindale, Jane (1999). "Eleanor of Aquitaine: The Last Years". In Church, Stephen D. King John: New Interpretations. Woodbridge, UK: Boydell Press.
  • Martinson, Amanda A. (2007). The Monastic Patronage of King Henry II in England, 1154–1189 (Ph.D. thesis). St Andrews, UK: University of St Andrews.
  • Musset, Lucien (1986). "Une aristocratie d'affaires anglo-normande après la conquête". Etudes normande (in French). 35 (3).
  • Nightingale, P. (1982). "Some London Moneyers, and Reflections on the Organization of English Mints in the Eleventh and Twelfth Centuries". Numismatic Chronicle. 142: 34–50.
  • Palmer, R. Barton (2007). "Queering the Lion Heart: Richard I in The Lion in Winter on Stage and Screen". In Kelly, Kathleen Coyne; Pugh, Tison. Queer Movie Medievalisms. Farnham, UK: Ashgate.
  • Peltzer, Jörg (2004). "Henry II and the Norman Bishops". The English Historical Review. 119 (484): 1202–1229. doi:10.1093/ehr/119.484.1202.
  • Poole, Reginald L. (1927). "Henry II, Duke of Normandy". The English Historical Review. 42 (168): 569–572. doi:10.1093/ehr/xlii.clxviii.569.
  • Power, Daniel (2007). "Henry, Duke of the Normans (1149/50-1189)". In Harper-Bill, Christopher; Vincent, Nicholas. Henry II: New Interpretations. Woodbridge, UK: Boydell Press.
  • Round, John H. (1888). "Danegeld and the Finance of Domesday". In Dove, P. E. Domesday Studies. London: Longmans, Green, and Company.
  • Strickland, Matthew (2007). "On the Instruction of a Prince: The Upbringing of Henry, the Young King". In Harper-Bill, Christopher; Vincent, Nicholas. Henry II: New Interpretations. Woodbridge, UK: Boydell Press.
  • Stringer, Keith J. (1993). The Reign of Stephen: Kingship, Warfare and Government in Twelfth-Century England. London: Routledge.
  • Stubbs, William (1874). The Constitutional History of England, in its Origin and Development. Oxford, UK: Clarendon Press.
  • Tiwawi, Subha; Tiwawi, Maneesha (2007). The Plays of T.S. Eliot. New Delhi: Atlantic.
  • Turner, Ralph (2009). King John: England's Evil King?. Stroud UK: History Press.
  • Turner, Ralph (2011). Eleanor of Aquitaine. New Haven, US: Yale University Press.
  • Vincent, Nicholas (2007a). "Introduction: Henry II and the Historians". In Harper-Bill, Christopher; Vincent, Nicholas. Henry II: New Interpretations. Woodbridge, UK: Boydell Press.
  • Vincent, Nicholas (2007b). "The Court of Henry II". In Harper-Bill, Christopher; Vincent, Nicholas. Henry II: New Interpretations. Woodbridge, UK: Boydell Press.
  • Warren, W. L. (1991). King John. London: Methuen.
  • Warren, W. L. (2000). Henry II (Yale ed.). New Haven, U.S.: Yale University Press.
  • Weiler, Björn (2007). "Kings and Sons: Princely Rebellions and the Structures of Revolt in Western Europe, c.1170-c.1280". Historical Research. 82 (215): 17–40. doi:10.1111/j.1468-2281.2007.00450.x.
  • White, Graeme J. (2000). Restoration and Reform, 1153–1165: Recovery From Civil War in England. Cambridge: Cambridge University Press.
Ερρίκος Β΄ της Αγγλίας
Γέννηση: 5 Μαρτίου 1133 Θάνατος: 6 Ιουλίου 1189
Βασιλικοί τίτλοι
Προκάτοχος
Στέφανος της Αγγλίας 		Βασιλιάς της Αγγλίας

1154–1189 		Διάδοχος
Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος
Προκάτοχος
Γοδεφρείδος Πλανταγενέτης 		Κόμης του Ανζού

1151–1189
Δούκας της Νορμανδίας

Με τον Ερρίκο τον Νεότερο
1151-1189
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ερρίκος_Β΄_της_Αγγλίας&oldid=10844498"