Ελευθερία
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Η ελευθερία για έναν άνθρωπο, είναι η δυνατότητά του να δρα κατά βούληση. Βούληση καλείται η δυνατότητα του ατόμου να θέτει στόχους / σκοπούς και να αποφασίζει να τους πραγματοποιεί. Η καθολική ελευθερία, με τα σημερινά δεδομένα, είναι το σωρευτικό αποτέλεσμα της ατομικής, της κοινωνικής και της πολιτικής ελευθερίας, καθώς και των εσωτερικών ελευθεριών.
Επιμέρους ελευθερίες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ατομική
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η ατομική ελευθερία είναι η δυνατότητα κάποιου να είναι κτήμα του εαυτού του και όχι δούλος ή ιδιοκτησία κάποιου. Με αυτή την έννοια καθιερώθηκε η έννοια της ιδιωτικότητας. Εδραίωση της ατομικής ελευθερίας έγινε στην Ευρώπη με το κίνημα του Διαφωτισμού με το πέρας της φεουδαρχίας.
Κοινωνική
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κοινωνική ελευθερία για κάποιον είναι να μπορεί, πέραν του εαυτού του, να δρα κοινωνικά χωρίς να περιορίζεται σε εξαναγκασμούς. Με αυτόν τον τρόπο ο άνθρωπος μαθαίνει να είναι μέλος μιας κοινότητας και άνθρωπος κοινωνικός. Η κοινωνική ελευθερία διασφαλίζεται από τις ίσες ευκαιρίες και δυνατότητες σε όλα τα μέλη της κοινωνίας. Κατά αυτόν τον τρόπο θα λέγαμε ότι τα άτομα είναι ίσοι φορείς δικαιωμάτων και υποχρεώσεων. Περιλαμβάνει την ελευθερία της έκφρασης, της εργασίας, την κοινωνική εργασία, την ανεξιθρησκεία κλπ, χωρίς να κινδυνεύει από τα κοινωνικά στερεότυπα, τις διακρίσεις, καθώς και από τις απαγορεύσεις και την απειλή τιμωρίας.[1]
Πολιτική
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Πολιτική ελευθερία είναι να μπορεί ο καθένας να συμμετέχει στο πολιτικό γίγνεσθαι θεσμικά με προτάσεις, επιχειρηματολογία στον διάλογο, ψήφο και έλεγχο των εφαρμοστών της πολιτικής. Όλοι οι πολίτες έχουν δικαίωμα ψήφου και πολιτικών πεποιθήσεων. Περιορισμένη πολιτική ελευθερία παρέχει η αντιπροσωπευτική δημοκρατία. Παράδειγμα πολιτικής ελευθερίας έχουμε στην περίπτωση των πολιτών της Αθηναϊκής δημοκρατίας.
Εσωτερικές ελευθερίες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Πνευματική ελευθερία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Πνευματική ελευθερία είναι το να μην εξαρτάται η σκέψη και ο λόγος από τη βαρύτητα των προλήψεων, των προκαταλήψεων, των αυθεντιών κλπ. Η πνευματική ελευθερία περικόπτεται από την προπαγάνδα, την παραπληροφόρηση, τα επιβαλλόμενα πρότυπα, τα δόγματα, περιορίζεται από την κατευθυνόμενη πληροφόρηση, τα προβαλλόμενα πρότυπα, τις προλήψεις, τις προκαταλήψεις, τις αυθεντίες, υποστέλλεται από την ημιμάθεια, την άγνοια κλπ.
Ψυχολογική ελευθερία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ψυχολογική ελευθερία έχουμε όταν ελαχιστοποιείται μέσα μας η επίδραση από τους φόβους μας, τις ανασφάλειες, τα άγχη μας κλπ.
Ηθική ελευθερία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η ισορροπία στην πάλη μεταξύ των ενστίκτων, των παρορμήσεων και της υποταγής τους χάριν ανώτερων ιδεών και αξιών καθορίζει το επίπεδο της ηθικής ελευθερίας. Η ηθική ελευθερία έχει δύο δρόμους: την απελευθέρωση από πάθη και αδυναμίες ή την απελευθέρωση από συμπλέγματα και δεσμά της ηθικής.
Φιλοσοφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στη φιλοσοφία, η ελευθερία συζητείται κυρίως μέσα στη σφαίρα του προσωπικού επιπέδου, όπου κυρίως αναφέρεται στη δυνατότητα του ατόμου να έχει ελεύθερη βούληση.
Ντετερμινισμός
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Κυρίως άρθρο: Ντετερμινισμός
Μεγάλο μέρος της φιλοσοφικής αναζήτησης περί ελευθερίας συγκεντρώνεται γύρω από την έννοια του ντετερμινισμού, κατά τον οποίο κάθε φαινόμενο είναι αποτέλεσμα της αλληλουχίας συγκεκριμένων προηγούμενων και παρόντων γεγονότων/φαινομένων. Αποτελεί μέρος της αρχέγονης αναζήτησης γύρω από θέματα που έχουν να κάνουν με τη Μοίρα και το Πεπρωμένο. Οι έννοιες του ντετερμινισμού και γενικότερα πεπρωμένου μπορεί να περιλαμβάνουν αντικρουόμενες ερμηνείες. Για παράδειγμα η φαταλιστική έννοια πως τα γεγονότα θα εξελιχθούν με συγκεκριμένο τρόπο ότι και αν κάνει ο άνθρωπος έρχεται σε αντίθεση με τον ντετερμινισμό, όπου θέλει τον άνθρωπο ναι μεν να συμπεριφέρεται με τρόπο που καθορίζουν παρελθόντα και παρόντα γεγονότα/φαινόμενα, αλλά και να είναι ο ίδιος μέρος της αλληλουχίας που συμβάλει στην επιρροή μελλοντικών γεγονότων.
Κατά τον ντετερμινισμό η έκφραση της ελευθερίας της βούλησης επικεντρώνεται (και περιορίζεται) σε πρακτικές διευκολύνσεις που υπηρετούν την εκάστοτε θέληση του ανθρώπου, όπως τις αντιλαμβάνεται ο άνθρωπος ανάλογα με τις κατά περίπτωση ηθικές παραδόσεις ή και συνήθειες, με την ελευθερία της επιλογής να μην είναι κάτι που μπορεί να επηρεάσει την κατάληξη παρόντων αποφάσεων ή αποτελεσμάτων δεδομένου του τετελεσμένου παρελθόντων και παρόντων φαινομένων.
Πολιτική
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στην πολιτική, η ελευθερία αναφέρεται κυρίως στο διαπροσωπικό επίπεδο, όπου ομάδες που σχηματίζουν κοινωνίες έχουν τη δυνατότητα της αυτοκυριαρχίας μέσω δημοκρατικών διαδικασιών.
Επίσης σε προσωπικό επίπεδο η πολιτική ελευθερία αναφέρεται στη δυνατότητα του ατόμου να εκφράζεται πολιτικά, αλλά και να προωθεί/εξασκεί την πολιτική θεωρία της αρεσκείας του.
Δικτατορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τα Δικτατορικά καθεστώτα αποτελούν τυπικό παράδειγμα όπου η Πολιτική Ελευθερία δεν υφίσταται σε ιδιαίτερο βαθμό. Είναι τυπικό οι κοινωνίες να ζητούν από την Κυβέρνησή τους μεγαλύτερη Ελευθερία σε πολιτικό επίπεδο, για αυτό και, πολλές φορές, γίνονται συγκρούσεις για αυτόν τον σκοπό. Είναι τυπικό για μια Δικτατορία να προωθεί εκτενώς τη λογοκρισία για να φιμώνει την ελευθερία της έκφρασης γύρω από πολιτικά θέματα, ώστε να αποφύγει λαϊκές κινήσεις που είναι πιθανό να οδηγήσουν στην ανατροπή της.
Διαβαθμισμένοι τύποι ελευθεριών
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Ελευθερία του λόγου
- Ελευθερία της εκλογής
- Ελευθερία του Τύπου
- Ελευθερία στη διαδήλωση
- Ελευθερία στην ψήφο
- Ελευθερία στη μετακίνηση
- Ελεύθερη μόρφωση
- Ανεξιθρησκία
- Ελευθερία της σκέψης
- Σεξουαλική απελευθέρωση
Περιορισμοί στην Ελευθερία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Είναι σύνηθες φαινόμενο η ελευθερία να περιορίζεται σε κάποιες από τις εκφράσεις της για συγκεκριμένους λόγους. Για παράδειγμα:
- Από το Κοινωνικό Συμβόλαιο:
- οι έννοιες "ελευθερία" και "ασφάλεια" είναι ενίοτε ανταγωνιστικές και η ισορροπία μεταξύ τους είναι ζητούμενο στις σύγχρονες δημοκρατικές κοινωνίες. Επιλεκτικός περιορισμός κάποιων ελευθεριών για βελτίωση της ασφάλειας στοχεύει στο να απολαμβάνει ο πολίτης ευρύτερη ελευθερία στη γενική της έννοια. Για παράδειγμα, η δυνατότητα ("ελευθερία") άσκησης βίας αφαιρείται από τους πολίτες και ανατίθεται στο κράτος προς όφελος της ασφάλειας, με αποτέλεσμα οι πολίτες να μπορούν να απολαύσουν ευρύτερη ελευθερία.
- Από τον άνθρωπο:
- Η ελευθερία του λόγου να περιορίζεται από:
- Απολυταρχικά καθεστώτα με σκοπό τη διατήρηση της θέσης τους φιμώνοντας ενδεχομένως φωνές που προτείνουν δημοκρατικότερη κυβέρνηση.
- Από το νομικό πλαίσιο των περισσότερων κρατών στην περίπτωση συκοφαντικής δυσφήμησης.
- Από τον φόβο: Ενώ θεωρητικά κάποιος είναι ελεύθερος να πράξει κατά βούληση, ο φόβος των επιπτώσεων της σύγκρουσης με επικίνδυνους ή ισχυρότερους ανθρώπους ή δομές του στερεί πρακτικά τη δυνατότητα να χρησιμοποιεί τις ελευθερίες του.
- Η ελευθερία μικρών παιδιών να περιορίζεται από τους γονείς τους για την προστασία τους ανάλογα με τα δικά τους κριτήρια πρακτικής ασφάλειας ή ηθικής.
- Διάφοροι κανόνες που υιοθετούν οι κοινωνίες όπως νόμοι που περιορίζουν τον τρόπο κυκλοφορίας οχημάτων και ανθρώπων σε δρόμους για την καλύτερη εξυπηρέτηση του συνόλου σε αυτούς.
- Η ελευθερία του λόγου να περιορίζεται από:
- Από το περιβάλλον:
- Η ελευθερία της μετακίνησης να περιορίζεται λόγω γεωγραφικών ή καιρικών συνθηκών.
- Η ελευθερία της έκφρασης λόγω σωματικών περιορισμών.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Χρυσαυγή Νικολαΐδου. «Ελευθερία» (PDF). ΑΡΝΟΣ studies & publishing. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 17 Απριλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου 2012.
