Εγκεφαλικό επεισόδιο
| Εγκεφαλικό επεισόδιο | |
|---|---|
 Σε αξονική τομογραφία διακρίνεται ισχαιμικό επεισόδιο στο δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου. | |
| Ειδικότητα | νευρολογία και νευροχειρουργική |
| Νοσηρότητα | 0.24% (Γαλλία), 0.6% (Νοβοσιμπίρσκ) |
| Ταξινόμηση | |
| ICD-10 | I61-I64ner |
| ICD-9 | 434.91 |
| OMIM | 601367 |
| DiseasesDB | 2247 |
| MedlinePlus | 000726 |
| eMedicine | neuro/9 emerg/558 emerg/557 pmr/187 |
| MeSH | D020521 |
Το εγκεφαλικό επεισόδιο είναι η βλάβη που προκαλείται όταν η παροχή αίματος σε μία περιοχή του εγκεφάλου σταματήσει με αποτέλεσμα τα κύτταρα που δεν λαμβάνουν οξυγόνο να πεθαίνουν.[1][2]
Ένα εγκεφαλικό επεισόδιο μπορεί να είναι ελαφρύ ή πολύ σοβαρό και τα αποτελέσματά του να είναι προσωρινά ή μόνιμα.[1][2] Τα αγγειακά εγκεφαλικά αποτελούν την τρίτη αιτία θανάτων στις αναπτυγμένες χώρες μετά τον καρκίνο και τα καρδιακά νοσήματα.[3]
Τύποι εγκεφαλικού επεισοδίου
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ισχαιμικά: 87% των περιπτώσεων (ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο)[4]
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- από θρόμβο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Όταν η ροή του αίματος προς τον εγκέφαλο σταματά εξαιτίας της παρουσίας θρόμβου σε ένα αγγείο που έχει υποστεί βλάβη από αρτηριοσκλήρυνση. Το τμήμα του εγκεφάλου που αιματώνεται από την αρτηρία αυτή υπολειτουργεί ή νεκρώνεται, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει σοβαρές μόνιμες αναπηρίες ή θάνατο. Πρόκειται για τη συχνότερη μορφή εγκεφαλικού επεισοδίου. Η λειτουργία των εγκεφαλικών κυττάρων απαιτεί την συνεχή παροχή οξυγόνου και γλυκόζης στον οργανισμό. Ένα εγκεφαλικό λοιπόν μπορεί να συμβεί όταν η παροχή του αίματος που πάει στον εγκέφαλο διακόπτεται με αποτέλεσμα τον θάνατο των εγκεφαλικών κυττάρων.
- από εμβολή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Απόφραξη της ροής αίματος ενός αγγείου προς τον εγκέφαλο, από θρόμβο που δημιουργείται σε άλλο σημείο του σώματος, συχνότερα στην καρδιά. Όπως και στο ΙΕΕ, τα νευρολογικά συμπτώματα οφείλονται στην ανεπαρκή αιμάτωση μιας περιοχής του εγκεφάλου.
Αιμορραγικά: 13% των περιπτώσεων (αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο - ΑΕΕ)[5]
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Όταν ένα αγγείο εντός ή εκτός του εγκεφάλου ρήγνυται, επιτρέποντας στο αίμα να διαφύγει στο εσωτερικό του κρανίου (εγκεφαλική αιμορραγία) και να σχηματίσει αιμάτωμα. Η ανεξέλεγκτη υπέρταση αποτελεί πολύ συχνά το αίτιο αυτής της κατάστασης. Τα νευρολογικά συμπτώματα συχνά οφείλονται στη μηχανική πίεση που ασκείται από το αιμάτωμα στους παρακείμενους ιστούς του εγκεφάλου και είναι δυνατόν να υποχωρήσουν εάν το αιμάτωμα αφαιρεθεί χειρουργικά ή απορροφηθεί.
Αίτια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Άτομα προχωρημένης ηλικίας, οι άνδρες πιο συχνά από τις γυναίκες και άτομα με ιστορικό εγκεφαλικού επεισοδίου. Άλλοι παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα να συμβεί εγκεφαλικό επεισόδιο αλλά μπορούν να αντιμετωπιστούν ή να τροποποιηθούν είναι[1]:
Υπέρταση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο σπουδαιότερος παράγοντας στην πρόληψη των εγκεφαλικών είναι η ορθή θεραπεία της αρτηριακής υπέρτασης. Είναι ο ισχυρότερος ανεξάρτητος παράγοντας για την πρόκληση τόσο των ισχαιµικών όσο και των αιµορραγικών εγκεφαλικών επεισοδίων. Ένας άνθρωπος 50 ετών µε υπέρταση έχει τετραπλάσιο κίνδυνο να πάθει εγκεφαλικό τα επόµενα χρόνια από αυτόν που δεν έχει. Έχει αποδειχθεί ότι ή θεραπεία της υπέρτασης µειώνει τα εγκεφαλικά κατά 38% τουλάχιστον. Η αντιυπερτασική θεραπεία θα πρέπει να συνιστάται µόνο από ειδικό γιατρό που θα κρίνει ποιο φάρµακο και σε ποια δόση είναι κατάλληλο για τον συγκεκριµένο ασθενή. Οι συνηθέστερες κατηγορίες φαρµάκων είναι τα διουρητικά, οι αναστολείς των β-αδρενεργικών υποδοχέων, οι ανταγωνιστές ασβεστίου, οι ανταγωνιστές της αγγειοτενσίνης ΙΙ και οι αναστολείς του µετατρεπτικού ενζύµου. Τον Οκτώβριο του 2003 δημοσιεύτηκε μελέτη 6105 ασθενών από 10 χώρες στο έγκυρο αμερικανικό περιοδικό STROKE, που αποδείκνυε μεταξύ άλλων ,οφέλη που είχαν ασθενείς που είχαν υποστεί ΑΕΕ όταν λάμβαναν αντιυπερτασική θεραπεία βασισμένη στον αναστολέα του μετατρεπτικού ενζύμου περινδοπρίλη ή και συνδυασμό της με το διουρητικό ινδαπαμίδη.
Καρδιακή και αγγειακή νόσος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η συχνότερη καρδιακή πάθηση που προκαλεί ισχαιµικά εγκεφαλικά είναι η αρρυθµία που λέγεται κολπική µαρµαρυγή. Είναι ο δεύτερος στη σειρά παράγων κινδύνου εγκεφαλικών µετά την υπέρταση. Περίπου 0.4% του γενικού πληθυσµού έχει κολπική µαρµαρυγή, η συχνότητά της αυξάνεται µε την ηλικία. Τα µισά θροµβοεµβολικά εγκεφαλικά οφείλονται στην αρρυθµία αυτή. Επίσης η ασυµπτωµατική στένωση της καρωτίδας, που σηµαίνει στένωση πάνω από 50% της καρωτίδας και που δεν έχει εκδηλώσει συµπτώµατα, απαντάται περίπου στο 5 έως και 9% των ανθρώπων ηλικίας µεγαλύτερης των 65 ετών. Τα άτοµα αυτά έχουν κίνδυνο να πάθουν ισχαιµικό εγκεφαλικό µε συχνότητα 1-2% κάθε χρόνο. Με προσεκτική επιλογή ασθενών που έχουν στένωση πάνω από 60% του αυλού συνιστάται εγχείρηση ενδαρτηρεκτοµής από έµπειρο αγγειοχειρουργό[6]. Άλλες καρδιακές παθήσεις όπως έµφραγµα µυοκαρδίου, παθήσεις των βαλβίδων, η διατατική µυοκαρδιοπάθεια κλπ, αποτελούν επίσης σηµαντικούς παράγοντες κινδύνου εγκεφαλικών. Η συµβολή του καρδιολόγου είναι απαραίτητη στην θεραπεία αυτών των παθήσεων.
Ιστορικό παροδικού ισχαιμικού επεισοδίου
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο ονομάζεται η προσωρινή διακοπή της αιματικής ροής σε ένα σημείο του εγκεφάλου. Μπορεί να έχει διάρκεια μερικών δευτερολέπτων ή μερικών ωρών, συνήθως όμως διαρκεί λιγότερο από 24 ώρες. Αποτελεί ένα σημαντικό προειδοποιητικό σημείο ενός μελλοντικού εγκεφαλικού επεισοδίου. Είναι ένδειξη ότι η αιματική ροή προς τον εγκέφαλο είναι διαταραγμένη.
Διαβήτης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η ύπαρξη σακχαρώδους διαβήτη αυξάνει το σχετικό κίνδυνο ισχαιµικού εγκεφαλικού μέχρι και 6 φορές. Ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος όταν ο διαβήτης συνυπάρχει µε υπέρταση.
Χοληστερίνη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η αύξηση της χοληστερίνης είναι σηµαντικός παράγων κινδύνου στεφανιαίας νόσου αλλά αµφισβητούµενος µέχρι πρόσφατα για την εκδήλωση γενικά εγκεφαλικών επεισοδίων. Σε ασθενείς µε ισχαιµική καρδιοπάθεια που έχουν και αυξημένη χοληστερίνη, η χορήγηση αντιχοληστερινικών φαρμάκων (στατινών) µειώνει τα εγκεφαλικά κατά µέσο όρο 23%.
Κάπνισμα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το κάπνισµα θεωρείται σηµαντικός παράγων κινδύνου εκδήλωσης εγκεφαλικού, καθώς σύμφωνα με την πιό πρόσφατη μελέτη μπορεί να προκαλέσει έως τριπλάσιο κίνδυνο σε σχέση με τους μη καπνιστές.[7]
Κατάχρηση ουσιών
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η χρήση ουσιών αυξάνει τον κίνδυνο κατά έξι φορές περισσότερο κυρίως για αιμορραγικό εγκεφαλικό.
Συμπτώματα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Αδυναμία, μουδιάσματα, παράλυση σε ένα μέρος του σώματος (πρόσωπο, χέρια, πόδια)
- Δυσκολίες ομιλίας, κατανόησης, σύγχυση
- Δυσκολίες όρασης (απώλεια ή μείωση της όρασης στο ένα ή και στα δύο μάτια)
- Ζαλάδες, απώλεια ισορροπίας, δυσκολίες βαδίσματος, απώλεια συντονισμού των κινήσεων
- Έντονος επίπονος πονοκέφαλος που εμφανίζεται ξαφνικά χωρίς να υπάρχει γνωστή αιτία
- Ημιπληγία (όταν παραλύει η μια πλευρά του σώματος)
- Δυσκολία στην κίνηση της γλώσσας
- Έντονη όσφρηση καμένου
Διάγνωση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ένα εγκεφαλικό επεισόδιο μπορεί να διαγνωσθεί με διάφορες τεχνικές.
- Εξετάσεις αίματος
- Νευρολογική εξέταση
- Εξετάσεις απεικόνισης (Μαγνητική ή Αξονικη τομογραφία)
- Δοκιμασίες καρδιακής λειτουργίας
- Φυσική εξέταση
Οι νευρολόγοι είναι οι γιατροί οι οποιοι εξειδικεύονται στην διάγνωση των εγγεφαλικων. Αλλά η καλύτερη διάγνωση μπορεί να γίνει μόνο με αξονική τομογραφία ή μαγνητική τομογραφία.[1]
Για τον εντοπισμό αιμορραγιών στον εγκέφαλο, η μαγνητική τομογραφία προτιμάται καθώς επιτυγχάνει μεγαλύτερο ποσοστό επιτυχίας στο να εντοπίσει κάποια αιμορραγία στον εγκέφαλο.
Θεραπεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η θεραπευτική αντιμετώπιση των εγκεφαλικών επεισοδίων δεν έχει σήμερα ικανοποιητικά αποτελέσματα.
Για τα εγκεφαλικά επεισόδια ισχαιμικού τύπου, υπάρχει το φάρμακο r-tPA (γνωστό ως αλτεπλάση), το οποίο μπορεί να διαλύει τον θρόμβο που σχηματίζεται και αποφράσσει ζωτικά αγγεία που τροφοδοτούν τον εγκέφαλο με αίμα.[8]
Μια νέα μέθοδος βασίζεται στην αξονική τομογραφία διάχυσης και στην αγγειογραφία που γίνεται με τον αξονικό τομογράφο.
Η αξονική τομογραφία διάχυσης είναι πολύ καλή και ακριβής μέθοδος για την μέτρηση της ροής αίματος στον εγκέφαλο. Βοηθά ουσιαστικά στον καθορισμό των ασθενών που θα επωφεληθούν ή όχι από τη θρομβολυτική θεραπεία με το r-tPA.
Η μέθοδος βοηθά τους γιατρούς να υπολογίσουν ποια τμήματα του εγκεφάλου του ασθενούς είναι νεκρά και ποια υποφέρουν, χρειάζονται άμεσα βοήθεια διότι διαφορετικά θα νεκρωθούν. Αφού υπολογίσουν το ποσοστό των περιοχών που έχουν νεκρωθεί και αυτών που μπορούν να επωφεληθούν ακόμη από τη θεραπεία, οι γιατροί αποφασίζουν ποια μέθοδο θα χρησιμοποιήσουν για την αφαίρεση της απόφραξης των εγκεφαλικών αγγείων.
Άλλες θεραπείες που χρησιμοποιούνται είναι η μηχανική θρομβεκτομή, όπου αφαιρείται ένας θρόμβος σε κατάλληλους ασθενείς με απόφραξη μεγάλου αγγείου. Σε αυτή τη διαδικασία, ένας καθετήρας, μέσω μιας αρτηρίας στη βουβωνική χώρα περνάται μέχρι την φραγμένη αρτηρία στον εγκέφαλο, απ' όπου και αφαιρείται ο θρόμβος.[8] Επίσης χρησιμοποιούνται: θρομβόλυση καθοδηγούμενη από μαγνητική τομογραφία για εγκεφαλικό με άγνωστο χρόνο έναρξης, το φάρμακο τενεκτεπλάση (εντός 4,5 ωρών από την έναρξη του εγκεφαλικού επεισοδίου), και ενδαγγειακή θρομβεκτομή για οξύ ισχαιμικό εγκεφαλικό με μεγάλη νέκρωση.[9]
Για τα εγκεφαλικά επεισόδια αιμορραγικού τύπου, η αντιμετώπιση περιλαμβάνει τον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης, τον έλεγχο της αυξημένης ενδοκρανιακής πίεσης, τον έλεγχο της πήξης του αίματος σε ασθενείς που λαμβάνουν αντιπηκτικά φάρμακα, χειρουργική επέμβαση για την αναρρόφηση του αίματος, και χρήση φαρμάκων για τη μείωση της φλεγμονώδους βλάβης.[10]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 «Stroke». medlineplus.gov. Ανακτήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 2024.
- ↑ 2,0 2,1 «Stroke - What Is a Stroke? | NHLBI, NIH». www.nhlbi.nih.gov (στα Αγγλικά). 26 Μαΐου 2023. Ανακτήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 2024.
- ↑ «The top 10 causes of death». www.who.int (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 2024.
- ↑ «Ischemic Stroke (Clots)». www.stroke.org (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 2024.
- ↑ «Hemorrhagic Stroke». www.stroke.org (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 2024.
- ↑ http://www.aggeia.eu/pathiseis/karwtidiki-nosos.html
- ↑ Ipaidia, Newsroom (15 Ιανουαρίου 2021). «Το κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο αιμορραγικού εγκεφαλικού | ipaidia.gr». www.iPaidia.gr. Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2021.
- ↑ 8,0 8,1 «Ischemic Stroke (Clots)». www.stroke.org (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 2024.
- ↑ Hui, Channing· Tadi, Prasanna (2024). Ischemic Stroke. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing.
- ↑ Unnithan, Ajaya Kumar A.· Das, Joe M. (2024). Hemorrhagic Stroke. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing.
Σχετική βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- J. P. Mohr· Dennis Choi· James Grotta· Philip Wolf (2004). Stroke: Pathophysiology, Diagnosis, and Management. New York: Churchill Livingstone. ISBN 0-443-06600-0. OCLC 50477349.
- Charles P. Warlow· Jan van Gijn· Martin S. Dennis· Joanna M. Wardlaw· John M. Bamford· Graeme J. Hankey· Peter A. G. Sandercock· Gabriel Rinkel· Peter Langhorne· Cathie Sudlow· Peter Rothwell (2008). Stroke: Practical Management (3rd έκδοση). Wiley-Blackwell. ISBN 1-4051-2766-X.