Αλέξανδρος Γκιάλας

Αλέξανδρος Γκιάλας
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Αλέξανδρος Γκιάλας (Ελληνικά)
Γέννηση	1915 Ελάτα Χίου
Θάνατος	1948 Αθήνα
Χώρα πολιτογράφησης	Ελλάδα
Ιδιότητα	ποιητής, κριτικός λογοτεχνίας και πεζογράφος

Ο Αλέξανδρος Γκιάλας (Ελάτα Χίου 1915 – Αθήνα, 5 Μαΐου 1948) ήταν Έλληνας ποιητής, γνωστός με το φιλολογικό ψευδώνυμο «Γ. Βερίτης».

Βιογραφία

Ο Αλέξανδρος Γκιάλας ήταν το τρίτο από τα επτά παιδιά του Ιωάννη Γκιάλα, ιερέα και δασκάλου στο χωριό Ελάτα της Χίου, και της Αμαλίας Γκιάλα, το γένος Μπιλίρη.

Από το γυμνάσιο άρχισε να εκδηλώνεται η κλίση του Γ. Βερίτη για τα γράμματα, με τη σύνθεση ποιημάτων, διηγημάτων και άρθρων, που τα δημοσίευσε σε μαθητικά περιοδικά και τοπικές εφημερίδες της Χίου. Ποιήματά του την περίοδο εκείνη δημοσιεύθηκαν και στο λογοτεχνικό περιοδικό της Αθήνας Νέα Εστία με το ψευδώνυμο Αλέκος Πέτασος. Πριν τελειώσει το Γυμνάσιο, κατά τη συμμετοχή του σε γυμναστικές επιδείξεις, ασθένησε από οξείς ρευματισμούς, οι οποίοι προσέβαλαν την καρδιά του, πάθηση που τελικά οδήγησε στον πρόωρο θάνατό του.

Η πρώιμη διανοητική του ανάπτυξη τον έφερε φοιτητή σε ηλικία 16 ετών στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Στην Αθήνα συνδέθηκε με την Αδελφότητα Θεολόγων «Η Ζωή». Από το 1937, όταν εκδόθηκε το περιοδικό Ακτίνες ως όργανο της «Χριστιανικής Ενώσεως Επιστημόνων», ο Γ. Βερίτης υπήρξε από τους πρώτους και βασικούς συνεργάτες του. Παράλληλα, δραστηριοποιήθηκε ιδίως στον χώρο της νεολαίας και στον φοιτητικό χώρο καταπολεμώντας τις υλιστικές θεωρίες, ακόμα και κατά τη διάρκεια της γερμανικής Κατοχής. Τον Σεπτέμβριο 1944 έπεσε πολεμώντας στη Μάχη του Ρίμινι (Ιταλία) ο αδελφός του Γιώργος, στον οποίο αφιέρωσε ένα από τα λυρικότερα ποιήματά του.

Ο Βερίτης απεβίωσε στις 5 Μαΐου 1948, μόλις μετά το Πάσχα, ενώ από τον Φεβρουάριο 1946 ήταν παράλυτος από τη δεξιά πλευρά του σώματός του. Η σορός του αναπαύεται στην «κατακόμβη» του κτήματος της «Ζωής» στην Αγία Παρασκευή (τον γνωστό δήμο του Λεκανοπεδίου Αττικής).

Ο Αλέξανδρος Γκιάλας ήταν αδελφός του χειρουργού και υποστρατήγου Υγειονομικού Μιχαήλ Γκιάλα.

Το έργο του

Ως προς το έργο του, ο Βερίτης δεν υπήρξε αποκλειστικά ποιητής, αλλά και μελετητής στην επιστήμη του, τη Θεολογία, μεταφραστής, διηγηματογράφος και λογοτεχνικός κριτικός. Προεχόντως, υπήρξε ένας Χριστιανός αγωνιστής και πνευματικός άνθρωπος. Μόλις μία ποιητική συλλογή (Η Ωδή του Αγαπητού, 1947) εκδόθηκε όσο ζούσε, ενώ άλλες τρεις (Στις πηγές των υδάτων, `Οταν ανθίζουν τα κρίνα, Με την αυγή) εκδόθηκαν με υλικό που συγκεντρώθηκε από τα χειρόγραφά του μετά τον θάνατό του. Το σύνολο των ποιημάτων του εκδόθηκε και σε 1 τόμο από τις εκδόσεις «Δαμασκός» (1958), ενώ σε άλλους 2 τόμους το πεζό του έργο («`Αρθρα και Μελέται» και «Φιλολογικά θέματα, Διηγήματα, Μορφαί»). Ο Βερίτης μετέφρασε ακόμη «Το ταξίδι του Εκατόνταρχου» του Ερνέστου Ψυχάρη από τη γαλλική (έκδοση «Δαμασκού» 1949). Τίτλοι αντιπροσωπευτικών του ποιημάτων: «Ζητώντας το Φως», «Αλήθειες», «Ο `Υμνος των φοιτητών», «Ο Αναστάσιμος», «Τρεις φωνές», «Ποιος άλλος;». Τίτλοι διηγημάτων: «Ο Γησίλας», «Κάθε Πάσχα», «Ο φαροφύλακας».

Η θεματολογία του έργου του, ιδίως του ποιητικού, είναι σχεδόν αποκλειστικά θρησκευτική. Τα ποιήματα είναι έντονα λυρικά, με αυστηρά παραδοσιακή τεχνοτροπία (έμμετροι, ομοιοκατάληκτοι στίχοι) αλλά σε λαϊκή, ζωντανή δημοτική γλώσσα. Μέσα στον συναισθηματικό λυρισμό ωστόσο κατορθώνει και ενσωματώνει την πίστη και την ιδεολογία του, καθώς ο ίδιος είχε διακηρύξει ότι ήταν εναντίον του δόγματος «η τέχνη για την τέχνη».

Αρκετά ποιήματά του μελοποιήθηκαν σε τραγούδια από τον μουσικοσυνθέτη Απόστολο Βαλληνδρά, ενώ το ποίημά του «Ο Κοινωνικός» από τη συλλογή Η Ωδή του Αγαπητού απετέλεσε το λιμπρέτο για μία σύνθεση κλασικής μορφής μουσικής: το ομώνυμο ορατόριο της συνθέτιδας Ελένης Οικονομοπούλου.

• Μια αγγλική μετάφραση των Complete Poems, συμπεριλαμβανομένων λογοτεχνικών δοκιμίων, που εκδόθηκαν αρχικά από τον Damaskos, εκδόθηκε το 1998 από τις Orthodox Editions, Seoul Korea. Η συλλογή μεταφράστηκε από την ποιήτρια Νίκη Λάμπρου (με το ψευδώνυμο TE Givers, αναγραμματισμός του G Verites),με εισαγωγή του νικητή του βραβείου Yale Prize for Younger Poets, Νικόλαο Σαμαρά, υπό τον τίτλο, «To The Country of that Spirit: Selected Poems and Essays». https://www.amazon.com/Country-Spirit-Selected-Poems-Essays/dp/B002I4OTAI

Αναγνώριση

Στο νησί του, τη Χίο, ο Γ. Βερίτης τιμάται με δύο προτομές. Η πρώτη, μαρμάρινη, βρίσκεται στον Δημοτικό Κήπο (το «Βουνάκι») της πρωτεύουσας του νησιού (Χίος ή «Χώρα»), ενώ η δεύτερη, μεταλλική και πιο πρόσφατη, στο χωριό καταγωγής του πατέρα του, τα Μεστά, τοποθετημένη, αρκετά ταιριαστά, έξω από την είσοδο του «Ταξιάρχη Μεστών», της μεγαλύτερης εκκλησίας του νησιού. «Γ. Βερίτη» ονομάζεται η βασική εσωτερική οδός που συνδέει τη Χώρα με τον Κάμπο της Χίου, ενώ στο Λεκανοπέδιο Αττικής δύο μικροί δρόμοι φέρουν το όνομα του ποιητή.

Πηγές

• Το λήμμα «Βερίτης, Γ.» στη Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια «Χάρη Πάτση», τόμος 8, σελ. 325
• Αφιέρωμα για τα 100 χρόνια από τη γέννησή του