Αδάμ Θεσσαλονίκης
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Συντεταγμένες: 40°33′N 23°18′E / 40.550°N 23.300°E
| Αδάμ | |
|---|---|
 | |
Χάρτης [[File:|265px|center]] | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Κεντρικής Μακεδονίας |
| Δήμος | Λαγκαδά |
| Γεωγραφία | |
| Νομός | Θεσσαλονίκης |
| Υψόμετρο | 200 |
| Έκταση | 18,229 (η κονότητα) |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 387 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Ταχ. κώδικας | 570 12 |
| http://www.adamiotes.gr/ | |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Το Αδάμ είναι χωριό στη νότια πλευρά του νομού Θεσσαλονίκης. Βρίσκεται 45 χλμ από την πόλη της Θεσσαλονίκης, στα νότια των λιμνών Κορώνεια και Βόλβη. Αποτελεί τοπική κοινότητα και ανήκει στη δημοτική ενότητα Καλινδοίων, του δήμου Λαγκαδά.[1]
Τοποθεσία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το χωριό είναι κτισμένο στο χαμηλότερο σημείο της πλαγιάς Τρανή Δίπλα, της οροσειράς Χορτιάτη–Χολομώντα, σε υψόμετρο που δεν ξεπερνά τα 240 μέτρα και αναπτύσσεται ανάμεσα σε δύο χειμάρρους (οι οποίοι πλέον δεν έχουν σχεδόν καθόλου νερό), της Αγίας Παρασκευής και του Κουρεμένου. Η συνολική του έκταση ανέρχεται σε 18 τετραγωνικά χιλιόμετρα εκ των οποίων τα 9 είναι καλλιεργήσιμη γη και τα 4 δασική έκταση. Είναι χωριό πεδινό που ο κάμπος του εκτείνεται προς Βορρά, Ανατολή και Δύση, ενώ η ορεινή και δασική έκταση βρίσκεται εξ ολοκλήρου προς Νότο. Έχει πληθυσμό 481 κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του 2011.
Στη γύρω περιοχή εκτός από το Ζαγκλιβέρι υπάρχουν τα χωριά Καλαμωτό (Νέα Καλίνδοια), ο οικισμός Μεσόκωμο, τα Πετροκέρασα, ο Άγιος Χαράλαμπος, η Σαρακήνα και στον δρόμο προς Χαλκιδική τα Ζερβοχώρια Δουμπιά, Σανά, Γεροπλάτανος, Ριζά και Παλαιόχωρα.[2]
Τοπική κοινότητα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η τοπική κοινότητα Αδάμ είναι χαρακτηρισμένη ως αγροτικός πεδινός οικισμός, με έκταση 18,229 χμ² (2011).[3]
Πληθυσμός
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]| Έτος | Πληθυσμός |
|---|---|
| 1991 | 879 |
| 2001 | 674 |
| 2011 | 481 |
| Έτος | Πληθυσμός |
|---|---|
| 1961 | 1.016 |
| 1971 | 907 |
| 1981 | 773 |
| 1991 | 884 |
| 2001 | 781 |
| 2011 | 480 |
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η πρώτη ίδρυσή του παραμένει άγνωστη. Η παράδοση αναφέρει πως επιδρομείς από την Ασία ήρθαν στη Χαλκιδική, πέρασαν από την Ποτίδαια και μέσω Γαλάτιστας ήρθαν και στρατοπέδευσαν στην κοιλάδα του Ζάγκλη (Ζαγκλιβέρι). Τότε το Αδάμ υπέστη και την πρώτη ολοκληρωτική καταστροφή του. Έπειτα από τη θέση Παλιαδάμ, όπου ήταν χτισμένο αρχικά, μεταφέρθηκε στην τοποθεσία Αδαμιώτισα. Ακολούθησε δεύτερη καταστροφή μετά την άλωση της Θεσσαλονίκης από τους Τούρκους το 1430 μ.Χ.
Το σημερινό χωριό λέγεται ότι το έχτισε ο Εντέμ-μπέης, Τούρκος διοικητής της περιοχής και το είχε για τσιφλίκι του. Ο δάσκαλος Β. Ηλιάδης δίνει τη δική του εκδοχή πιθανολογώντας ότι το χωριό δεν είναι τόσο παλιό.[εκκρεμεί παραπομπή] Υποστηρίζει ότι χτίστηκε στα βυζαντινά χρόνια και άλλαξε τρεις τοποθεσίες. Η αρχική ήταν στην θέση Πέρα Μεριά. Ακόμη και σήμερα η τοποθεσία αυτή ονομάζεται Παλιαδάμ. Κατά την άλωση της Θεσσαλονίκης το 1430 στο χωριό εγκαταστάθηκε και αρκετά μεγάλος τουρκικός πληθυσμός. Επειδή όμως οι Τούρκοι δεν ήθελαν τους Έλληνες στον χώρο τους, με τον τρόπο τους, τους ανάγκασαν να αποσυρθούν στα πιο ορεινά εδάφη. Έτσι πιθανόν, σιγά σιγά, το Αδάμ μεταφέρθηκε στη δεύτερή του τοποθεσία, τη θέση Αδαμιώτισσα. Πιθανολογείται πως τα σπίτια εκεί δεν ξεπερνούσαν τα 25 με 30. Λόγω του μικρού αριθμού των σπιτιών, συμπεραίνεται πως κάποιοι κάτοικοι την περίοδο αυτή μεταφέρθηκαν προς το Ζαγκλιβέρι. Σε σχετικά μικρή απόσταση από αυτή τη θέση, μέσα σε μια ρεματιά, οι κάτοικοι έχτισαν το ξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής για να εκκλησιάζονται.
Η ορεινή και δύσβατη ευρύτερη περιοχή, εκείνα τα χρόνια, βοηθούσε τους κατοίκους να βρίσκονται μακριά από τις ενοχλήσεις των Τούρκων. Μόνη πηγή εσόδων αποτελούσε η κτηνοτροφία και κατά δεύτερο λόγο η αμπελουργία. Ο ήσυχος βίος δεν κράτησε πολύ και οι Τούρκοι άρχισαν πάλι να ενοχλούν τους κατοίκους. Τότε οι Αδαμιώτες μετακινήθηκαν λίγο χαμηλότερα, στην περιοχή που βρίσκεται το σημερινό χωριό. Αιτία για αυτήν τη μετακίνηση στάθηκε το εξής περιστατικό: Στην περιοχή στάλθηκε ως διοικητής ο Τούρκος Εντέμ-μπέης. Αυτός ανάγκασε τους κατοίκους να χτίσουν το χωριό σ' αυτή την τοποθεσία και δημιούργησε το νέο χωριό, χρησιμοποιώντας το ως τσιφλίκι του.
Οι κάτοικοι του Αδάμ συμμετείχαν στην Ελληνική Επανάσταση του 1821, με γνωστότερο αγωνιστή τον Στέργιο Θεοχάρη.[7] Το Αδάμ ελευθερώθηκε από τους Τούρκους το 1912, μαζί με τη Θεσσαλονίκη. Αργότερα, το 1923 με την ανταλλαγή των πληθυσμών έφυγε όλος ο τουρκικός πληθυσμός. Σ' αυτό το διάστημα το χωριό αύξανε διαρκώς τον πληθυσμό και την έκτασή του. Μέχρι το Σεπτέμβριο του 1930 στη δύναμή του ανήκαν και τα χωριά Μεσόκωμο (Γκιρέν), Καλαμωτό (Καρά-γκιολ) και Αγγελοχώρι (Σουφλάρ), τα οποία μετά αποσπάστηκαν και δημιούργησαν χωριά με έδρα το Καλαμωτό.
Τις επόμενες δεκαετίες το χωριό στηρίχθηκε οικονομικά στις καλλιέργειες του καπνού, στην παραγωγή κτηνοτροφικών προϊόντων και κρασιού. Επίσης υπήρχε η παραγωγή σιτηρών και το εμπόριο ψάθινων ειδών φτιαγμένα από σαμάκο, ραγάλι, ιτιά ή λυγαριά που βρισκόταν στις όχθες του βάλτου (βάλτα) που υπήρχε στα βορειοανατολικά του χωριού. Η βάλτα αποστραγγίστηκε στα 1953 για να δοθεί για καλλιέργειες σιτηρών, καλαμποκιού και λεύκας. Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθεί ότι η βάλτα ήταν πλούσια σε ψάρια και οι παλιότεροι αναφέρονται συχνά για τα ιδιαίτερης νοστιμιάς τους γριβάδια.
Σήμερα σε μεγάλο ποσοστό στο χωριό υπάρχουν συνταξιούχοι και οι περισσότεροι κάτοικοι απασχολούνται στον τομέα της τριτογενούς παραγωγής στο πολεοδομικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης.[8]
Ποδοσφαιρικός σύλλογος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο ποδοσφαιρικός σύλλογος του χωριού ιδρύθηκε το 1954 και ονομάζεται "Πρόοδος Αδάμ". Τα χρώματα της ομάδας είναι μπλε και άσπρο και αγωνίζεται σε πρωταθλήματα των ερασιτεχνικών κατηγοριών της Ένωσης Ποδοσφαιρικών Σωματείων Μακεδονίας.[9]
Εκκλησίες-παρεκκλήσια, εκδηλώσεις και πανηγύρια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το Αδάμ έχει μια εκκλησία και 7 παρεκκλήσια. Η εκκλησία βρίσκεται στη δυτική πλευρά του χωριού. Η ανέγερσή της έγινε το 1836 και φέρει το όνομα της Αγίας Παρασκευής. Τα 6 από τα 7 ξωκλήσια βρίσκονται περιμετρικά και το 1 εντός του χωριού. Αυτά είναι του Αγ. Παντελεήμονα, της Αγ. Παρασκευής, του Αγ. Μόδεστου, του Αγ. Φανούριου, του Προφήτη Ηλία και της Παναγίας Φανερωμένης, ενώ το έβδομο που βρίσκεται εντός είναι των Αγίων Αναργύρων.[10]
Το Αδάμ τιμά ιδιαίτερα τη μνήμη τριών αγίων Χριστόφορου, Παντελεήμονα και Παρασκευής. Στα άλλα παρεκκλήσια την ημέρα της γιορτής του κάθε αγίου τελείται απλά λειτουργία. Αξιοσημείωτο είναι πως ενώ η εκκλησία φέρει το όνομα της Αγίας Παρασκευής, την ημέρα της γιορτής της η λειτουργία πραγματοποιείται στο ομώνυμο παρεκκλήσι.[11]
Το πανηγύρι του Αγίου Χριστοφόρου
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το πανηγύρι του Αγίου Χριστοφόρου τελείται στις 9 του Μαΐου (αν πρόκειται για καθημερινή ημέρα διοργανώνεται το πλησιέστερο Σαββατοκύριακο).
Οι κάτοικοι πιστεύουν πως ο άγιος προστατεύει τα αμπέλια, τους μπαχτσέδες και γενικότερα τα σπαρτά του χωριού από τις θεομηνίες. Λέγεται πως έτυχε κάποιες χρονιές το χαλάζι να καταστρέψει τις φυτείες, χρονιές στις οποίες η γιορτή του Αγίου Χριστοφόρου είχε αγνοηθεί. Έτσι έγινε σύνδεση της τέλεσης του πανηγυριού με τη θεομηνία. Ακόμη λέγεται πως κάποια εποχή είχε πέσει στο Αδάμ μεγάλη ανομβρία. Τότε οι πιστοί τέλεσαν λιτανεία την ημέρα της γιορτής του αγίου και στο χωριό ήρθαν οι πολυπόθητες βροχές. Στα παλιότερα χρόνια, υπήρχε η επιτροπή του πανηγυριού που έκανε μετάνοια την ημέρα του πανηγυριού και προετοίμαζε το επόμενο πανηγύρι σε όλη τη διάρκεια της χρονιάς. Επίσης το μοσχάρι που θα σφαζόταν στο πανηγύρι όλη τη χρονιά γυρνούσε ελεύθερο και έβοσκε όπου ήθελε στο χωριό (βακούφκου).
Τα τελευταία χρόνια το πανηγύρι το έχει αναλάβει ο πολιτιστικός σύλλογος και με τη βοήθεια όλων των χωριανών φροντίζουν για το φαγητό, το οποίο διανέμεται στους κατοίκους (κουρμπάνι), αλλά και τις υπόλοιπες εκδηλώσεις που λαμβάνουν χώρα εκείνη τη μέρα στις πλατείες του χωριού.[12]
Το πανηγύρι του Αγίου Παντελεήμονα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το πανηγύρι του Αγίου Παντελεήμονα γιορτάζεται με της Αγίας Παρασκευής στις 26 και 27 Ιουλίου. Την παραμονή το πρωί γίνεται λειτουργία στο παρεκκλήσι της Αγίας Παρασκευής και το απόγευμα εσπερινός στον Άγιο Παντελεήμονα και την επομένη το πρωί μεγάλη λειτουργία. Ανήμερα της Αγίας Παρασκευής και παραμονή του Αγίου Παντελεήμονα γίνεται γλέντι στην πλατεία του χωριού.[13]
Ο πολιτιστικός σύλλογος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Αδάμ ιδρύθηκε τον Νοέμβριο του 1986 με σκοπό τη διατήρηση των εθίμων και παραδόσεων του χωριού. Αναλαμβάνει την οργάνωση του πανηγυριού του Αγίου Χριστόφορου και διάφορες ακόμα εκδηλώσεις συνδεδεμένες με την ιστορία και τα έθιμα του τόπου ενώ μεριμνά και για την οικονομική ή υλική ενίσχυση των άπορων οικογενειών του χωριού.[14]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ «Διοικητική Θέση». Διοικητική Θέση. adamiotes.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Σεπτεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2012.
- ↑ «Γεωγραφική Θέση». Γεωγραφική Θέση. adamiotes.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Σεπτεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2012.
- ↑ 3,0 3,1 «Απογραφή Πληθυσμού-Kατοικιών 2011 - ELSTAT». www.statistics.gr. Ανακτήθηκε στις 31 Μαΐου 2023.
- ↑ «Αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού−Κατοικιών 2011 που αφορούν στο Μόνιμο Πληθυσμό της Χώρας» (PDF). ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ. 28 Δεκεμβρίου 2012.
- ↑ ΠΛ 1:312
- ↑ ΠΛΜ 2:269
- ↑ Παπαοικονόμου 2016, σελ. 63.
- ↑ «Ιστορικά Στοιχεία». Ιστορικά Στοιχεία. adamiotes.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Σεπτεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2012.
- ↑ «Ποδοσφαιρικός Σύλλογος». Β' Κατηγορία ΕΠΣΜ 6ος όμιλος. ΕΠΣΜ. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Μαΐου 2012. Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2012.
- ↑ «Εκκλησίες». Εκκλησίες. adamiotes.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Σεπτεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2012.
- ↑ «Εκδηλώσεις και πανηγύρια». Εκδηλώσεις και πανηγύρια. adamiotes.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Σεπτεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2012.
- ↑ «Το πανηγύρι του Αγίου Χριστόφορου». Το πανηγύρι του Αγίου Χριστόφορου. adamiotes.gr. Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2012.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ «Το πανηγύρι του Αγίου Παντελεήμονα». Το πανηγύρι του Αγίου Παντελεήμονα. adamiotes.gr. Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2012.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ «Πολιτιστικός Συλλογος». Πολιτιστικοί σύλλογοι in.gr. in.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Μαρτίου 2012. Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2012.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Παπαοικονόμου, Νικόλαος Εμμ. (2016). Προσωπογραφία αγωνιστών του 1821 από τη Χαλκιδική και τη Θεσσαλονίκη : όψεις της συμβολής της Μακεδονίας στην επανάσταση του 1821 και στη συγκρότηση του πρώτου τακτικού στρατού του Ελληνικού κράτους. Θεσσαλονίκη: Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών. ISBN 978-960-9458-12-2.
- Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, 1978, 2006 (ΠΛΜ)
- Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς, 1963 (ΠΛ)
