Χρήστος Τσαγανέας
| Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Ο Χρήστος Τσαγανέας (Βραΐλα Ρουμανίας 2 Ιουλίου 1906 - 2 Ιουλίου 1976) ήταν Έλληνας ηθοποιός του θεάτρου και του κινηματογράφου και αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης.
| Χρήστος Τσαγανέας | |
|---|---|
 | |
| Γέννηση | 2 Ιουλίου 1906 Βραΐλα |
| Θάνατος | 2 Ιουλίου 1976 (70 ετών) Αθήνα |
| Τόπος ταφής | Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ελλάδα |
| Ιδιότητα | ηθοποιός |
| Σύζυγος | Νίτσα Τσαγανέα (έως 1976) |
Βιογραφία
ΕπεξεργασίαΟ Χρήστος Τσαγανέας γεννήθηκε στη Βραΐλα της Ρουμανίας στις 2 Ιουλίου 1906. Καταγόταν από εύπορη ελληνική και αριστοκρατική οικογένεια και από μικρός έδειξε μεγάλη αγάπη για το θέατρο. Οι γονείς του, όμως, είχαν απαιτήσει να τελειώσει κάποια πανεπιστημιακή σχολή και γι'αυτό όταν αποφοίτησε από το ελληνικό γυμνάσιο της Ρουμανίας τον έστειλαν στην Αθήνα για ακαδημαϊκές σπουδές. Γράφτηκε αρχικά στην Ιατρική αλλά σύντομα την παράτησε και πήγε στην Νομική από την οποία δεν πήρε ποτέ πτυχίο. Η αιτία αυτού του γεγονότος ήταν η γνωριμία και ο έρωτάς του για την κατά εφτά χρόνια μεγαλύτερή του ηθοποιό Νίτσα Βιτσώρη, για χάρη της οποίας εγκατέλειψε τις σπουδές του και άρχισε να εμφανίζεται στο θέατρο.
Όταν η Νίτσα χώρισε από τον πρώτο της σύζυγο, Γιώργη Βιτσώρη, ο Τσαγανέας όχι μόνο την παντρεύτηκε αλλά γράφτηκε και στην Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου για να πάρει σωστές βάσεις και πτυχίο υποκριτικής.
Για αυτήν την επαγγελματική του επιλογή είχε αρκετούς καβγάδες με τους γονείς του, με τους οποίους ήρθε τελικά σε ρήξη και του έκοψαν την χρηματοδότηση. Μία άλλη εκδοχή αναφέρει ως λόγο της αποκλήρωσης τη συμμετοχή του στο πολιτικό κίνημα των Αρχειομαρξιστών όπου συμμετείχε και η σύζυγός του Νίτσα. Η εξέλιξη αυτή τον οδήγησε, για αρκετό καιρό, να ζει σε ένα πλοιάριο στο λιμάνι του Πειραιά ενώ αναγκάστηκε να λάβει μέρος σε παραστάσεις περιπλανώμενων θιάσων, που εκείνη την εποχή ήταν υποτιμημένα. «Λίγα τα θέατρα, λίγες οι θεατρικές πιάτσες, πολλοί οι ασκούντες το επάγγελμα», όπως έλεγε.[1]
Καριέρα
ΕπεξεργασίαΕμφανίστηκε σε πάνω από 65 ταινίες και αρκετές θεατρικές παραστάσεις, που σημάδεψαν την καριέρα του. Ερμήνευε κυρίως δεύτερους ρόλους στις κινηματογραφικές ταινίες που συμμετείχε. Γνωστότερος ρόλος του είναι στην ταινία "Το ξύλο βγήκε από τον παράδεισο", όπου ενσάρκωσε τον διευθυντή του κολεγίου με τις ατίθασες μαθήτριες και είχε την χαρακτηριστική ατάκα "βεβαίως-βεβαίως".
Ο πρώτος σύντομος ρόλος που ερμήνευσε με ιδιαίτερη επιτυχία ήταν στην ταινία του Αλέκου Σακελλάριου "Οι Γερμανοί ξανάρχονται" (1948) μαζί με τον Βασίλη Λογοθετίδη όπου ερμήνευσε τον τρόφιμο του τρελοκομείου, που μέσα στη δίνη του Εμφυλίου Πολέμου φώναζε την αλησμόνητη φράση «Άνθρωποι, Άνθρωποι, προς τι το μίσος και ο αλληλοσπαραγμός». Είχε προηγηθεί η συμμετοχή του στην ταινία του Ερτογρούλ Μουχσίν μπέη Ο Κακός Δρόμος, που βασιζόταν στο ομώνυμο διήγημα του Γρηγορίου Ξενοπούλου. Στην ταινία του Τούρκου σκηνοθέτη πρωταγωνιστούσαν η Μαρίκα Κοτοπούλη και ο Βασίλης Λογοθετίδης. Η ταινία αυτή προβλήθηκε το 1933 και ήταν η πρώτη εμφάνιση του Τσαγανέα στον κινηματογράφο.
Στο θέατρο ξεκίνησε το 1929 με το θεατρικό δράμα του Βιτσέντζου Κορνάρου "Η θυσία του Αβραάμ" , που έκανε πρεμιέρα στις 28 Μαρτίου στο Εθνικό Θέατρο,[2] όπου ξεδίπλωσε το υποκριτικό του ταλέντο και έγινε γνωστός στην θεατρική πιάτσα. Για τριάντα χρόνια συνεργάστηκε με τους σημαντικότερους αθηναϊκούς θιάσους, παίζοντας κυρίως σε κλασικά έργα, ενώ την δεκαετία του '60 στράφηκε στην κωμωδία και συνεργάστηκε με τον Μίμη Φωτόπουλο. Για αρκετά χρόνια υπήρξε από τους πρωταγωνιστές του Εθνικού Θεάτρου, σε σημαντικούς ρόλους του παγκόσμιου ρεπερτορίου.
Λόγω της αριστοκρατικής καταγωγής και της αρχοντικής του εμφάνισης, ο Τσαγανέας έκανε συνήθως τον κύριο της υψηλής κοινωνίας ή τον πλούσιο και υπερόπτη. Αντίθετα στο θέατρο, οι ρόλοι του κάλυπταν ολόκληρο το ρεπερτόριο. Ξεκίνησε από το κλασικό θέατρο, πέρασε στην κωμωδία και κατά την διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου, συμμετείχε σε επιθεωρήσεις με τον θίασο της Κατερίνας Ανδρεάδη, του οποίου ήταν βασικό στέλεχος. Με την έναρξη του πολέμου, ο εν λόγω θίασος μετατράπηκε από θίασος πρόζας σε επιθεωρησιακό θίασο και ανέβασε την πρώτη πολεμική σατυρική επιθεώρηση των Γιαλαμά - Οικονομίδη - Θίσβιου "Πολεμικές Καντρίλιες". Η καριέρα του θεωρείται άκρως επιτυχημένη, παρόλο που το ξεκίνημά της δεν ήταν καθόλου εύκολο.
Πέθανε την ημέρα των γενεθλίων του. Κηδεύτηκε στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών. Την επόμενη ημέρα της εκταφής του ενταφιάστηκε στο ίδιο μνήμα ο μεγάλος Έλληνας λαϊκός συνθέτης Βασίλης Τσιτσάνης.
Η ελληνική Πολιτεία τίμησε τον Χρήστο Τσαγανέα με τον Χρυσό Σταυρό του Γεωργίου του Α', ένα παράσημο που απονεμόταν σε πολίτες που διακρίθηκαν με τις πράξεις τους υπέρ της πατρίδας.
Πολιτική δράση
ΕπεξεργασίαΚατά τη διάρκεια της γερμανοϊταλικής κατοχής συμμετείχε ενεργά στην Εθνική Αντίσταση μέσα από τις τάξεις του ΕΑΜ μαζί με τη σύζυγό του Νίτσα. Κατά τη διάρκεια των Δεκεμβριανών το 1944 το όνομά του ενεπλάκη στην εκτέλεση της ηθοποιού Ελένης Παπαδάκη από την Ο.Π.Λ.Α.. Ως μέλος του προεδρείου της Εθνικής Πολιτοφυλακής ΕΑΜ Θεάτρου είχε βάλει την υπογραφή του -μαζί με τους συναδέλφους του, Αιμίλιο Βεάκη, Θεόδωρο Μορίδη, Σπύρο Πατρίκιο και Πάνο Καραβουσιάνο- για τη θανατική καταδίκη της Ελένης Παπαδάκη, που είχε κατηγορηθεί για δωσιλογισμό.[3]
Ένα χρόνο αργότερα, ο Χρήστος Τσαγανέας κινδύνευσε να χάσει τη ζωή του στην ένοπλη επίθεση κατά του προέδρου του τότε ΣΕΗ, Σπύρου Πατρίκιου.[1]
Φιλμογραφία
ΕπεξεργασίαΘεατρικές παραστάσεις
ΕπεξεργασίαΚατάλογος βασικών πληροφοριών θεατρικών παραστάσεων στις οποίες συμμετείχε ο Χρ. Τσαγανέας ως ηθοποιός.
Όλες οι πληροφορίες προέρχονται από το έντυπο πρόγραμμα της κάθε παράστασης ή/και από σχετικά δελτία τύπου
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ 1,0 1,1 «Χρήστος Τσαγανέας: Ο αριστοκράτης που έφτασε να κοιμάται σε μαούνα – Η πολιτική δράση και το αρχείο του Τρότσκι». in.gr. 15 Ιουνίου 2021.
- ↑ Ευθυμίου, Αντώνιος (3 Απριλίου 2020). «Μαίρη Σαγιάνου- Κατσέλη: H πρώτη σταρ του Ελληνικού Κινηματογράφου». MAXMAG | Πολιτισμός, Τέχνες, Διασκέδαση, Ομορφιά. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2023.
- ↑ «Ο Μάνος Ελευθερίου γράφει για την δολοφονία της Ελένης Παπαδάκη στα Δεκεμβριανά | LiFO». www.lifo.gr. 20 Οκτωβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου 2023.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Μποσκοΐτης, Αντώνης (2 Ιουλίου 2018). «Χρήστος Τσαγανέας: Η μυθιστορηματική ζωή του καθηγητή «Βεβαίως - Βεβαίως»». LiFO. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2023.
- ↑ Αργύρης, Τσιάπος. Οι πρώτες ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου. Σέρρες: Α. Τσιάπος. σελ. 329–344. ISBN 978-960-93-7608-2.
- ↑ Μπελιάς, Κώστας. «Οι Γερμανοί ξανάρχονται: Η διαγραφή Φωτόπουλου από το ΚΚΕ, ο μονόλογος Τσαγανέα». Fosonline.gr. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2023.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 «Χρήστος Τσαγανέας (Ηθοποιός)». Φίνος Φιλμ. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Ιανουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2023.
- ↑ «Καθολικά προσβάσιμες προβολές στην Ταινιοθήκη από την Κίνηση Ανάπηρων Καλλιτεχνών». LiFO. 18 Δεκεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2023.
- ↑ Παρίδης, Χρήστος (23 Ιουλίου 2018). «Αλίκη Βουγιουκλάκη - Α' Μέρος: όλα τα κουσούρια και οι αρετές των Ελλήνων, σε light συσκευασία του ενός». LiFO. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2023.
- ↑ «Να ζήσουν τα φτωχόπαιδα». tainiothiki.gr. Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουνίου 2024.
- ↑ Αγάθος, Θανάσης (2018). ««Έγκληµα στο Κολωνάκι: το “αθηναϊκό αστυνοµικό µυθιστόρηµα” του Γιάννη Μαρή στις ελληνικές οθόνες του 1960»». Modern Greek Studies (19): 105-119. https://www.academia.edu/38894758/Θανάσης_Αγάθος_Έγκλημα_στο_Κολωνάκι_το_αθηναϊκό_αστυνομικό_μυθιστόρημα_του_Γιάννη_Μαρή_στις_ελληνικές_οθόνες_του_1960_Modern_Greek_Studies_Australia_and_New_Zealand_vol_19_2018_pp_105_119.
- ↑ «Οι κατατρεγμένοι». retrodb.
- ↑ «Οι 50 καλύτερες σκηνές στην ιστορία του ελληνικού σινεμά: θέσεις 50-41». αθηνόραμα. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2023.
- ↑ «Οι ελληνικές ταινίες του 63ου Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης». Athinorama.gr. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2023.
Πηγές
Επεξεργασία- Έλληνες - Ελληνίδες ηθοποιοί
- 90 lepta
- Θοδωρος Έξαρχος - ‘Έλληνες Ηθοποιοί‘
- Εφημερίδα Ριζοσπάστης, 4/7/1976
- Εφημερίδα Μακεδονία, 3/7/1976
- http://www.karagiannis-karatzopoulos.com/component/k2/item/686?Itemid=99
Εξωτερικοί Σύνδεσμοι
Επεξεργασία
 |
Αυτό το λήμμα σχετικά με ένα/μία ηθοποιό χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το. |