Τρωίλος και Χρυσηίδα (Σαίξπηρ)

Τρωίλος και Χρυσηίδα (αγγλικός τίτλος:Troilus and Cressida) είναι θεατρικό έργο του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ, πιθανώς γράφτηκε το 1602 και εκτυπώθηκε για πρώτη φορά το 1609. Αναφέρεται στον έρωτα του Τρωίλου, γιου του βασιλιά Πριάμου, και της Χρυσηίδας, κόρης του ιερέα Κάλχα. Το έργο διαδραματίζεται στην Τροία κατά τη διάρκεια του Τρωικού Πολέμου. Η ιστορία προέρχεται από τη Μυθιστορία της Τροίας του Μπενουά ντε Σαιντ-Μωρ (γύρω στο 1160-1170) και δεν αναφέρεται στην Ιλιάδα του Ομήρου Ήταν γνωστή στον Σαίξπηρ από το ποίημα Τρωίλος και Χρυσηίδα του Τζέφρι Τσόσερ το 1385.

Τρωίλος και Χρυσίδα

Τρωίλος και Χρυσηίδα, Τζον Όπι (1800)
Συγγραφέας	Ουίλλιαμ Σαίξπηρ
Τίτλος	The Famous Historie of Troylus and Cresseid
Γλώσσα	Αγγλικά
Ημερομηνία δημιουργίας	1602
Μορφή	θεατρικό έργο
Βασίζεται σε	Μυθιστορία της Τροίας Troilus and Criseyde
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

Μαζί με άλλα έργα του συγγραφέα συγκαταλέγεται στα λεγόμενα «προβληματικά έργα» του: δεν είναι συμβατική τραγωδία, αφού οι πρωταγωνιστές δεν πεθαίνουν, αλλά τελειώνει σε μια πολύ ζοφερή ατμόσφαιρα, με τον θάνατο του Έκτορα και την καταστροφή του έρωτα του Τρωίλου και της Χρυσηίδας.

Πηγές

Η ιστορία του έρωτα του Τρωίλου για την Χρυσηίδα και η απιστία της είναι ένας μεσαιωνικός μύθος που δεν ανήκει στην ελληνική μυθολογία. Είναι μια μεσαιωνική προσθήκη στο κλασικό θέμα του Τρωικού Πολέμου που εισήγαγε ο Μπενουά ντε Σαιντ-Μωρ στη Μυθιστορία της Τροίας (γύρω στο 1160-1170). Ο Σαίξπηρ άντλησε έμπνευση από διάφορες πηγές για την πλοκή του, κυρίως την εκδοχή της ιστορίας του Τζέφρι Τσόσερ Τρωίλος και Χρυσηίδα (1385). Με τη σειρά του, ο Τσόσερ είχε βασιστεί στο έργο Φιλόστρατος του Βοκάκιου. Η αντιμετώπισή του, ωστόσο, είναι διαφορετική, αφού ο έρωτας μεταξύ του Τρωίλου και της Χρυσηίδας είναι «επιφανειακός και άστατος».

Η ιστορία του πώς πείστηκε ο Αχιλλέας να επιστρέψει στη μάχη προέρχεται από την Ιλιάδα του Ομήρου (ίσως στη μετάφραση του Τζωρτζ Τσάπμαν) και από διάφορα μεσαιωνικά και αναγεννησιακά έργα που διηγούνται την ίδια ιστορία.

Ήταν μια δημοφιλής ιστορία μεταξύ των θεατρικών συγγραφέων στην Ελισαβετιανή Αγγλία και ο Σαίξπηρ ενδέχεται να εμπνεύστηκε και από σύγχρονά του έργα.

Υπόθεση

Το έργο διαδραματίζεται στα τελευταία χρόνια του Τρωικού Πολέμου, ακολουθώντας πιστά την πλοκή της Ιλιάδας από την άρνηση του Αχιλλέα να συμμετάσχει στη μάχη μέχρι το θάνατο του Έκτορα. Ουσιαστικά έχει δύο πλοκές. Στη μία, ο Τρωίλος, ένας Τρώας πρίγκιπας, ο μικρότερος γιος του βασιλιά Πρίαμου, ερωτεύεται την Χρυσηίδα, κόρη του (Τρώα) ιερέα Κάλχα, ο οποίος έχει αυτομολήσει στο ελληνικό στρατόπεδο. Ο Τρωίλος καίγεται από έρωτα για τη Χρυσιήδα, με τη βοήθεια του θείου της Χρυσηίδας Πάνδαρου δημιουργούν σχέση. Ορκίζονται αιώνια πίστη ο ένας στον άλλον, αλλά τα πράγματα έρχονται διαφορετικά από ό,τι σχεδίαζαν. Ο Αντήνωρ, αρχηγός του Τρωικού στρατού, αιχμαλωτίζεται από τους Έλληνες που προτείνουν την ανταλλαγή του με τη Χρυσηίδα. Οι Τρώες συμφωνούν και η Χρυσιήδα, παρά τις διαμαρτυρίες της, εγκαταλείπει την πόλη του Πρίαμου και πηγαίνει στον πατέρα της, ορκιζόμενη να παραμείνει πιστή στον Τρωίλο.

Ο Τρωίλος βλέπει τη Χρυσηίδα σε ερωτική συνομιλία με τον Διομήδη και θέλει να ορμήσει για να τους αιφνιδιάσει, αλλά ο Οδυσσέας και οι άλλοι τον κρατούν πίσω με το ζόρι. Πίνακας της Αγγέλικα Κάουφμαν (1789)

Όμως στο ελληνικό στρατόπεδο ο Διομήδης, ένας από τους αρχηγούς του ελληνικού στρατού, την πολιορκεί με επιτυχία, η Χρυσιήδα ξεχνά τους όρκους της και γίνεται ερωμένη του. Καθώς προσπαθεί να την επισκεφτεί στο ελληνικό στρατόπεδο, ο Τρωίλος, βλέποντας την απιστία της αγαπημένης του, αποφασίζει να εκδικηθεί την άπιστη και ορκίζεται η επόμενη μάχη κατά των Ελλήνων να είναι η πιο φονική όλων. Σ' αυτόν τον αγώνα πέφτει και ο αδερφός του Έκτορας.

Αν και το έργο έλαβε τον τίτλο του από αυτήν την πλοκή, η ιστορία της αντιπροσωπεύει μόνο ένα μικρό μέρος του έργου. Το μεγαλύτερο μέρος περιστρέφεται γύρω από τους ηγέτες των ελληνικών και τρωικών δυνάμεων, τον Αγαμέμνονα και τον Πρίαμο, αντίστοιχα. Στην Τροία, ο βασιλιάς Πρίαμος συζητάει με τους γιους του, Έκτορα και Πάρη. Ο Πάρης είχε κλέψει τη γυναίκα του Μενέλαου, την Ελένη, επτά χρόνια πριν, ξεκινώντας τον Τρωικό πόλεμο. Οι συζητήσεις αφορούν αν πρέπει να επιστρέψουν την Ελένη και να τερματίσουν τη σύγκρουση, αποφασίζουν όμως να συνεχίσουν τον αγώνα. Η αδερφή τους Κασσάνδρα, προφητεύει την καταστροφή για όλους τους.

Στο στρατόπεδο των Ελλήνων, ο Αγαμέμνονας και οι σύντροφοί του προσπαθούν να πείσουν τον περήφανο Αχιλλέα να επιστρέψει στη μάχη και να αντιμετωπίσει τον Έκτορα, ο οποίος έστειλε στους Έλληνες μήνυμα να στείλουν τον ισχυρότερο πολεμιστή τους για να μονομαχήσει μαζί του. Ο Αίας ο Τελαμώνιος επιλέχθηκε αρχικά ως αντίπαλός του, αλλά ο Έκτορας αποσύρεται από τον αγώνα γιατί ο Αίας έχει συγγένεια με την οικογένειά του. Εν τω μεταξύ, ο Έλληνας Θερσίτης καταφέρεται εναντίον όλων και καταδεικνύει τη ματαιότητα του πολέμου και των συγκρούσεων. Στην τελική μάχη, ο Έκτορας σκοτώνει τον Πάτροκλο μπροστά στα Τρωικά τείχη, παρακινώντας τον Αχιλλέα να συμμετάσχει τελικά στη μάχη. Ενώ αρχικά νικήθηκε από τον Έκτορα, ο Αχιλλέας καταφέρνει να τον παγιδεύσει. Ο Έκτορας, άοπλος, σφαγιάζεται από τους στρατιώτες του Αχιλλέα. Ο Τρωίλος ορκίζεται εκδίκηση για τον θάνατο του αδελφού του αλλά και (ενδόμυχα) για την απώλεια της Χρυσηίδας και της νεανικής του αθωότητας. Ο Πάνδαρος, ο θείος της Χρυσηίδας, τελειώνει κυνικά το έργο. Δεν βλέπει καμία ελπίδα για έναν κόσμο όπου η πολιτική υπερισχύει των επιθυμιών και των αναγκών του ατόμου.

Μετάφραση στα ελληνικά

• Τρωίλος και Χρυσηίδα, μετάφραση: Νικόλαος Παναγιωτάκης, εκδόσεις Στιγμή, 2000

Διασκευές

Το έργο διασκευάστηκε στην ομώνυμη όπερα το 1954 από τον Ουίλιαμ Ουόλτον. Έχει επίσης διασκευαστεί για την τηλεόραση και τον κινηματογράφο.