Ουσκουντάρ

Αυτό το λήμμα αφορά περιοχή της Κωνσταντινούπολης. Για την κωμόπολη του νομού Σερρών δείτε:, δείτε: Σκούταρι Σερρών.

Το Ουσκουντάρ (τουρκ. Üsküdar) ή Σκούταρι (αρχ. Χρυσόπολις), είναι μεγάλος και πυκνοκατοικημένος δήμος της Κωνσταντινούπολης που αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προάστια της πόλης και βρίσκεται επί της ασιατικής πλευράς, στο νότιο άκρο του Βοσπόρου. Συνορεύει βόρεια με το Μπεϊκόζ, ανατολικά με το Ουμράνιε και νότια με το Χαϊντάρ Πασά και το Καντίκιοϊ, ενώ δυτικά του δήμου και στην απέναντι πλευρά του Βοσπόρου βρίσκονται οι περιοχές Μπεσικτάς, Μπέηογλου και Εμινονού. Διακρίνεται για τα πολυάριθμα τεμένη, τους μεντρεσέδες, τα ασκητήρια των δερβισών και τα λουτρά του. Ξεχωρίζει το νεκροταφείο Μπουγιούκ Μεζαριστάν (τουρκ. Büyük Mezaristan) όπου έχουν ταφεί περίπου 8.000 βρετανοί στρατιώτες που πέθαναν στον πόλεμο της Κριμαίας (1853-6), ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ακόμα το Μιχριμά (ή Ισκελέ) Τζαμί (τουρκ. Mihrimah Sultan Camii), έργο του Μιμάρ Σινάν το 1548.

Ουσκουντάρ
Ουσκουντάρ 41°1′0″N 29°1′0″E
Χώρα	Τουρκία
Διοικητική υπαγωγή	Επαρχία Κωνσταντινούπολης
Έκταση	35,7 km²
Ζώνη ώρας	UTC 03:00
Ιστότοπος	Επίσημος ιστότοπος
Σχετικά πολυμέσα

Η βυζαντινή ονομασία «Χρυσούπολις» σχετίζεται πιθανώς με μύθο, σύμφωνα με τον οποίο πρώτος οικιστής της πόλης ήταν ο Χρύσος, γιος του Αγαμέμνονα και της Χρυσηίδας, ή ακόμα με το γεγονός πως ήταν τόπος συγκέντρωσης φόρων. Η σύγχρονη ονομασία ετυμολογείται πιθανώς από την αρχαία περσική Ουσκιουδάρ που δηλώνει τον αγγελιαφόρο, υπόθεση που υποστηρίζεται από τη σημαντική θέση της πόλης που συνιστά συγκοινωνιακό κόμβο. Η ονομασία αυτή, ως Escutaire, δόθηκε πρώτα από τον Βιλλεαρδουίνο το 1203. Το τοπωνύμιο Σκουτάρι παραπέμπει επίσης σε φρουρά, η οποία έφερε είδος ασπίδας που λεγόταν «σκουτάριον». Στο χρονικό του Νικήτα Χωνιάτη αναφέρεται ομώνυμο παλάτι του Μανουήλ Α' Κομνηνού, επί του ακρωτηρίου της Δαμάλεως, που ενδέχεται να ευθύνεται και για το τοπωνύμιο της ευρύτερης περιοχής.

Εικάζεται πως μέχρι την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453, ο έλεγχος της ασιατικής ακτής του Βοσπόρου από τους Οθωμανούς δε συνοδεύτηκε από τη δημιουργία μόνιμων οικισμών στην περιοχή. Κατά την οθωμανική περίοδο, το Ουσκουντάρ αξιοποιήθηκε ως γέφυρα προς την Ανατολή, όπως και η Χαλκηδόνα παλαιότερα. Ο ρόλος της πόλης ενισχύθηκε ιδιαίτερα από τον σουλτάνο Σουλεϊμάν Α', ο οποίος αναστύλωσε το παλάτι του Σκουταρίου, χτίζοντας παράλληλα ένα πλούσιο κτηριακό συγκρότημα στο όνομα της κόρης του, σηματοδοτώντας έτσι την περαιτέρω ανάπτυξη της περιοχής. Στα μέσα του 17ου αιώνα, όπως παραδίδεται από τον Εβλιγιά Τσελεμπή, υπήρχαν 70 μουσουλμανικές συνοικίες, 11 ελληνικές και αρμενικές, καθώς και μία εβραϊκή. Ο Σκαρλάτος Βυζάντιος κατέγραψε 72 συνοικίες, στα μέσα του 19ου αιώνα, εκ των οποίων τρεις αρμενικές στα νοτιοανατολικά της περιοχής, και πληθυσμό 60.000 κατοίκων, κυρίως Τούρκων. Ο ίδιος αναφέρεται επίσης στην παρουσία 400 ελληνικών οικογενειών που εγκαταστάθηκαν εκεί το 19ο αιώνα. Η παλαιά εβραϊκή συνοικία βρισκόταν κοντά στο τζαμί του Σεμσί Πασά και σχηματίστηκε κυρίως από τη μετακίνηση Εβραίων από την περιοχή του Γαλατά το 1618.

Στα τέλη του 19ου αιώνα, καταγράφονταν 82.400 κάτοικοι, μεταξύ των οποίων 65.000 μουσουλμάνοι, περίπου 6.000 έλληνες ορθόδοξοι και 7.250 Αρμένιοι, καθώς και 1.500 Εβραίοι. To 1940 ο πληθυσμός του Ουσκουντάρ, συμπεριλαμβανομένων και των χωριών της ασιατικής ακτής μέχρι τα όρια του ποταμού Κιουτσιουκσού (τουρκ. Kücüksu) ανερχόταν στους 54.969 κατοίκους, ενώ το 1990 στους 395.623.

Κοντά στο Ουσκουντάρ βρίσκεται το Ελληνικό Νοσοκομείο του Βαλουκλή.

Πηγές

• λήμμα Üsküdar, The Encyclopedia of Islam, Vol. Χ, E.J. Brill, Leiden: 1997
• "Üsküdar." Encyclopædia Britannica. 2010. Encyclopædia Britannica Online. 15 Jan. 2010 <http://www.britannica.com/EBchecked/topic/620346/Uskudar>.
• Σκαρλάτος Δ. Βυζάντιος, Η Κωνσταντινούπολις : ή περιγραφή τοπογραφική, αρχαιολογική και ιστορική της περιωνύμου ταύτης μεγαλοπόλεως και των εκατέρωθεν του κόλπου και του Βοσπόρου προαστείων αυτής, τόμος Β', Αθήνα: 1862
• Vital Cuinet, La Turquie d'Asie, géographie administrative : statistique, descriptive et raisonnée de chaque province de l'Asie Mineure, τ. 4ος, Παρίσι: 1891-1894
• Απόστολος Βασακόπουλος, Τοπογραφία της Κωνσταντινουπόλεως, ήτοι σύντομος τοπογραφική και ιστορική περιγραφή της Κωνσταντινουπόλεως και των προαστείων αυτής μετά μακράς επιστημονικής εισαγωγής εις την πατριδογραφίαν, Κωνσταντινούπολη: 1891

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Üsküdar στο Wikimedia Commons