Βικιπαίδεια

Μεγάλο Κραχ του 1929


Το Μεγάλο Κραχ του 1929 ή αλλιώς Κραχ της Γουόλ Στριτ του 1929, (αγγλικά: Wall Street Crash of 1929‎‎), γνωστό και ως Χρηματιστηριακό Κραχ του 1929 ή απλά Μεγάλο Κραχ, ήταν ένα σημαντικό κραχ του αμερικανικού χρηματιστηρίου που συνέβη το φθινόπωρο του 1929. Ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο και ολοκληρώθηκε στα τέλη Οκτωβρίου, όταν και οι τιμές των μετοχών στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης κατέρρευσαν εξαιτίας του Παύλου.

Χρηματιστηριακό Κραχ του 1929
(Wall Street Crash of 1929)
Συγκεντρωμένο πλήθος στην είσοδο του Χρηματιστηρίου της Γουόλ Στριτ μετά το κραχ του 1929
Ημερομηνία4 Σεπτεμβρίου – 13 Νοεμβρίου, 1929
ΑιτίαΦόβοι της Ομοσπονδιακής Τράπεζας για εκτεταμένες κερδοσκοπικές πιέσεις

Ήταν το πιο καταστροφικό κραχ του χρηματιστηρίου στην ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών, λαμβάνοντας υπόψη την πλήρη έκταση και τη διάρκεια των συνεπειών του. [1] Το μεγάλο κραχ συνδέεται κυρίως με την 24η Οκτωβρίου 1929, που ονομάζεται Μαύρη Πέμπτη, την ημέρα της μεγαλύτερης πώλησης μετοχών στην ιστορία των ΗΠΑ, [2] [3] και την 29η Οκτωβρίου 1929, που ονομάζεται Μαύρη Τρίτη, όταν οι επενδυτές αντάλλαξαν κάποια 16 εκατομμύρια μετοχές στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης σε μια μέρα. Το κραχ, που ακολούθησε το κραχ του Χρηματιστηρίου του Λονδίνου τον Σεπτέμβριο, σηματοδότησε την έναρξη της Μεγάλης Ύφεσης .

Ο χρηματιστηριακός δείκτης Dow Jones, 1928–1930

Η « Εξαλλη δεκαετία του είκοσι », η δεκαετία μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο που οδήγησε στο κραχ, [4] ήταν μια εποχή πλούτου και υπερβολής. Βασιζόμενοι στο μεταπολεμικό αίσθημα αισιοδοξίας, οι Αμερικανοί της υπαίθρου μετανάστευσαν στις πόλεις σε τεράστιους αριθμούς κατά τη διάρκεια της δεκαετίας με την ελπίδα να βρουν μια πιο ευημερούσα ζωή στον διαρκώς αυξανόμενο βιομηχανικό κλάδο της Αμερικής.

Παρά τον εγγενή κίνδυνο της κερδοσκοπίας, υπήρξε η ευρεία άποψη ότι η χρηματιστηριακή αγορά θα συνέχιζε να αυξάνεται για πάντα: στις 25 Μαρτίου 1929, όταν η Ομοσπονδιακή Τράπεζα εξέδωσε ανακοίνωση προειδοποιώντας για εκτεταμένα φαινόμενα κερδοσκοπίας, σημειώθηκε ένα 'μίνι' κραχ καθώς οι επενδυτές άρχισαν να πωλούν μετοχές με γρήγορο ρυθμό, εκθέτοντας τα σαθρά θεμέλια της αγοράς. [5] Δύο ημέρες αργότερα, ο τραπεζίτης Charles E. Mitchell ανακοίνωσε ότι η εταιρεία του, η National City Bank, θα παράσχει πίστωση 25 εκατομμυρίων δολαρίων για να σταματήσει την πτωτική πορεία της αγοράς. [5] Η κίνηση του Μίτσελ οδήγησε σε προσωρινή διακοπή της χρηματοπιστωτικής κρίσης και το επιτόκιο διατραπεζικού δανεισμού μειώθηκε από 20 σε 8 τοις εκατό. [5] Ωστόσο, η αμερικανική οικονομία παρουσιάζε δυσοίωνα σημάδια: [5] Η παραγωγή χάλυβα μειώθηκε, ο κλάδος κατασκεύων ήταν υποτονικός, οι πωλήσεις αυτοκινήτων μειώθηκαν και οι καταναλωτές συσσώρευαν μεγάλα χρέη λόγω της ύπαρξης φθηνής πίστωσης. [5]

Παρά όλα τα σήματα κινδύνου στην οικονομία και τις αναστολές συνναλλαγών στο χρηματιστήριο τον Μάρτιο και τον Μάιο του 1929, οι μετοχές συνέχισαν την άνοδό τους τον Ιούνιο και τα κέρδη συνεχίστηκαν σχεδόν αμείωτα μέχρι τις αρχές Σεπτεμβρίου 1929 (ο μέσος όρος του Dow Jones κέρδισε περισσότερο από 20% μεταξύ Ιουνίου και Σεπτεμβρίου). Η αγορά βρισκόταν εν μέσω εννεαετής πορείας στην οποία ο δείκτης του Dow Jones δεκαπλασιάζεται, κορυφώνοντας στις 381,17 στις 3 Σεπτεμβρίου 1929. [5] Λίγο πριν από τη συντριβή, ο οικονομολόγος Irving Fisher διακήρυξε περίφημα «Οι τιμές των μετοχών έχουν φτάσει σε κάτι που μοιάζει με ένα μόνιμα υψηλό επίπεδο». [6] Η αισιοδοξία και τα οικονομικά κέρδη της μεγάλης ανοδικής αγοράς κλονίστηκαν μετά από μια ευρέως δημοσιοποιημένη πρόγνωση του οικονομικού ειδικού Roger Babson στις αρχές Σεπτεμβρίου ότι "έρχεται ένα κραχ και μπορεί να είναι τρομερό". [7] [8] Γι' αυτό και η αρχική πτώση του Σεπτεμβρίου ονομάστηκε από τον Τύπο «Ρήγμα Babson». Αυτή ήταν η αρχή του Μεγάλου Κράχ, αλλά μέχρι και την έλευση της σφοδρής φάσης του τον Οκτώβριο, πολλοί επενδυτές θεωρούσαν το «Ρήγμα Babson» του Σεπτεμβρίου ως μία "υγιή διόρθωση" και μία ευκαιρία για περαιτέρω αγορές μετοχώνβω.

Στις 20 Σεπτεμβρίου 1929, το Χρηματιστήριο του Λονδίνου κατέρρευσε όταν ο κορυφαίος Βρετανός επενδυτής Clarence Hatry και πολλοί από τους συνεργάτες του φυλακίστηκαν για απάτη και πλαστογραφία. [9] Το κραχ του Λονδίνου αποδυνάμωσε σημαντικά την αισιοδοξία των αμερικανικών επενδύσεων στις αγορές του εξωτερικού και [9] στις ημέρες πριν από το κραχ, η αγορά ήταν έντονα ασταθής. Περίοδοι πωλήσεων και υψηλών όγκων συνναλαγών διανθίστηκαν με βραχείς περιόδους ανόδου των τιμών και ανάκαμψης.

Το Κράχ

Επεξεργασία
 
Γενικός Χρηματιστηριακός Δείκτης του Χρηματιστηρίου της Wall Street από το 1929, λίγο πριν από το κραχ έως το 1932 όταν η τιμή έφτασε στο ναδίρ

Οι πωλήσεις μετοχών εντάθηκαν στα μέσα Οκτωβρίου. Στις 24 Οκτωβρίου, η «Μαύρη Πέμπτη», η αγορά έχασε το 11% της αξίας της με την έναρξη συναλλαγών. [10] Ο τεράστιος όγκος σήμαινε ότι η καταγραφή των τιμών στον τηλέτυπο που χρησιμοποιούσαν τα χρηματιστηριακά γραφεία της εποχής σε όλη τη χώρα μεταβαλλόταν με καθυστέρηση ωρών, και έτσι οι επενδυτές δεν είχαν ιδέα για την ακαριβή τιμή των μετοχών διαθέσιμων προς συναλλαγή. [11] Αρκετοί κορυφαίοι τραπεζίτες της Wall Street συναντήθηκαν για να βρουν μια λύση στον πανικό και το χάος στην αγορά. [12] Στη συνάντηση συμμετείχαν ο Thomas W. Lamont, αναπληρωτής επικεφαλής της Morgan Bank, Albert Wiggin, επικεφαλής της Chase National Bank , και ο Charles E. Mitchell, πρόεδρος της National City Bank της Νέας Υόρκης . [13] Επέλεξαν τον Richard Whitney, αντιπρόεδρο του Χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης, για να ενεργήσει για λογαριασμό τους.

Με την οικονομική υποστήριξη των τραπεζιτών πίσω του, ο Whitney υπέβαλε προσφορά για να αγοράσει 25.000 μετοχές της US Steel στα 205 $ ανά μετοχή, τιμή πολύ πάνω από την τρέχουσα αγορά. [14] Καθώς παρακολουθούσαν οι έμποροι, η Whitney υπέβαλε στη συνέχεια παρόμοιες προσφορές σε μετοχές θεσμικών εισηγμένων εταιριών, οι τιμές των οποίων καθόριζχαν το κλίμα της αγοράς. Η τακτική ήταν παρόμοια με εκείνη που είχε τερματίσει τον Πανικό του 1907 και πέτυχε να σταματήσει τη διολίσθηση. Ο χρηματιστηριακός δείκτης Dow Jones Industrial Average ανέκαμψε, κλείνοντας με πτώση μόνο 6,38 μονάδων για την ημέρα.

 
Ο χώρος συναλλαγών του κτηρίου του Χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης το 1930, έξι μήνες μετά το κραχ του 1929

Στις 28 Οκτωβρίου, την «Μαύρη Δευτέρα», [15] μια αυξανόμενη μερίδα επενδυτών των οποίων οι θέσεις απαιτούσαν περαιτέρω κεφάλαια για να διατηρηθούν, αποφάσισαν να εξέλθουν των θέσεων τους, πουλώντας τις μετοχές τους ; η πτώση συνεχίστηκε με απώλειες 38,33 μονάδων, ή 12,82% του δείκτη Dow, πτώση που αποτελούσε ρεκόρ ημέρας. [10]

Στις 29 Οκτωβρίου 1929, η «Μαύρη Τρίτη» έπληξε τη Wall Street καθώς οι επενδυτές πούλησαν περίπου 16 εκατομμύρια μετοχές στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης σε μία μόνο μέρα. Χάθηκαν δισεκατομμύρια δολάρια, χρεοκοπώντας χιλιάδες επενδυτές. Την επόμενη μέρα, το πανικόβλητο ξεπούλημα μετοχών έφτασε στο αποκορύφωμά του με ορισμένες μετοχές να μην έχουν αγοραστές σε καμία τιμή. [16] Ο Dow έχασε επιπλέον 30,57 μονάδες ή 11,73%, σημειώνοντας συνολική πτώση 23% σε δύο ημέρες. [17] [18] [19] [20]

Στις 29 Οκτωβρίου, ο William C. Durant ένωσε τις δυνάμεις του με μέλη της οικογένειας Rockefeller και άλλους οικονομικούς γίγαντες σε μια συσπειρωμένη προσπάθεια αγοράς μεγάλου αριθμού μετοχών για να δείξουν στο κοινό την εμπιστοσύνη τους στην αγορά, αλλά οι προσπάθειές τους απέτυχαν να σταματήσουν τη μεγάλη πτώση των τιμών. Ο τεράστιος όγκος των μετοχών που πουλήθηκαν εκείνη την ημέρα έκανε τον τυλέτυπο να συνεχίσει να εκπέμπει μέχρι και τις 7:45 το απόγευμα.

Ο χρηματιστηριακός δείκτης Dow Jones, τη Μαύρη Δευτέρα και τη Μαύρη Τρίτη [21]
Ημερομηνία Αλλαγή % Αλλαγή Κλείσε
28 Οκτωβρίου 1929 −38,33 −12.82 260,64
29 Οκτωβρίου 1929 −30,57 −11.73 230.07

Μετά από μια μονοήμερη ανάκαμψη στις 30 Οκτωβρίου, όταν ο Dow ανέκτησε 28,40 μονάδες, ή 12,34%, για να κλείσει στις 258,47 μονάδες, η αγορά συνέχισε να πέφτει, φτάνοντας σε ένα ενδιάμεσο χαμηλό στις 13 Νοεμβρίου 1929, με τον Dow να κλείνει στις 198,60. Στη συνέχεια, η αγορά ανέκαμψε για αρκετούς μήνες, ξεκινώντας στις 14 Νοεμβρίου, με τον Dow να κερδίζει 18,59 μονάδες για να κλείσει στις 217,28 και να φθάνει σε δευτερεύουσα κορύφωση κλεισίματος ( ένα ράλι ανόδου στις αγορές) στις 294,07 μονάδες στις 17 Απριλίου 1930. Στη συνέχεια, ο Dow ξεκίνησε μια άλλη, πολύ μεγαλύτερη, σταθερή διολίσθηση από τον Απρίλιο του 1930 έως τις 8 Ιουλίου 1932, όταν έκλεισε στο 41,22, το χαμηλότερο επίπεδό του του 20ου αιώνα, καταλήγοντας σε απώλεια 89,2% για τον δείκτη σε λιγότερο από τρία χρόνια. [22]

Ξεκινώντας στις 15 Μαρτίου 1933 και συνεχίζοντας την υπόλοιπη δεκαετία του 1930, ο Dow άρχισε να ανακτά σιγά σιγά το έδαφος που είχε χάσει. Οι μεγαλύτερες ποσοστιαίες αυξήσεις του Dow Jones σημειώθηκαν στις αρχές και στα μέσα της δεκαετίας του 1930. Στα τέλη του 1937, υπήρξε μια απότομη πτώση στο χρηματιστήριο, αλλά οι τιμές διατηρήθηκαν πολύ πάνω από τα χαμηλά του 1932. Ο Dow Jones δεν επέστρεψε στην κορύφωση που έκλεισε στις 3 Σεπτεμβρίου 1929, μέχρι τις 23 Νοεμβρίου 1954. [23] [24] [25]

Συνέπειες

Επεξεργασία

Το 1932, η Επιτροπή Pecora ιδρύθηκε από τη Γερουσία των ΗΠΑ για να μελετήσει τα αίτια της συντριβής. [26] Το επόμενο έτος, το Κογκρέσο των ΗΠΑ ψήφισε τον νόμο Glass–Steagall ο οποίος επέβαλε τον διαχωρισμό μεταξύ του εμπορικού σκέλους των τραπεζών, το οποίο λαμβάνει καταθέσεις και χορηγεί δάνεια, και του επενδυτικού σκέλους των τραπεζών, που αναλαμβάνει, εκδίδει και διανέμει μετοχές, ομόλογα και άλλους τίτλους . [27]

Στη συνέχεια, οι χρηματιστηριακές αγορές σε όλο τον κόσμο εισήγαγαν μέτρα για την δυνατότητα αναστολής συναλλαγών σε περίπτωση ραγδαίας πτώσης, ισχυριζόμενοι ότι τα μέτρα θα αποτρέψουν τέτοιες πωλήσεις πανικού. Ωστόσο, το μονοήμερο κραχ της Μαύρης Δευτέρας, 19 Οκτωβρίου 1987, όταν ο βιομηχανικός μέσος όρος Dow Jones έπεσε 22,6%, καθώς και η Μαύρη Δευτέρα της 16ης Μαρτίου 2020 (−12,9%), ήταν το καθένα χειρότερο σε απόλυτα ποσοστά από οποιοδήποτε ημέρα συναλλαγών του κραχ του 1929 (αν και η συνδυασμένη πτώση 25% της 28-29ης Οκτωβρίου 1929 ήταν μεγαλύτερη από εκείνη της 19ης Οκτωβρίου 1987 και παραμένει η χειρότερη διήμερη πτώση μέχρι και την 9η Οκτωβρίου 2021 ). [28]

Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος

Επεξεργασία

Η αμερικανική κινητοποίηση για τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο στα τέλη του 1941 οδήγησε περίπου δέκα εκατομμύρια ανθρώπους εκτός του εργατικού δυναμικού. [29] Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος είχε δραματική επίδραση σε πολλά μέρη της οικονομίας και μπορεί να επιτάχυνε το τέλος της Μεγάλης Ύφεσης στις Ηνωμένες Πολιτείες. [30] Οι κρατικές επενδύσεις αντιπροσώπευαν μόνο το 5% της ετήσιας επένδυσης των ΗΠΑ σε βιομηχανικό κεφάλαιο το 1940. Μέχρι το 1943, η κυβέρνηση αντιπροσώπευε το 67% των επενδύσεων κεφαλαίου των ΗΠΑ. [30]

Ανάλυση

Επεξεργασία

Το κραχ ακολούθησε μια κερδοσκοπική άνθηση που είχε επικρατήσει στα τέλη της δεκαετίας του 1920. Κατά το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1920, η παραγωγή χάλυβα, οι κατασκευές κτιρίων, ο κύκλος εργασιών λιανικής, ο αριθμός ταξινομημένων αυτοκινήτων , ακόμη και οι σιδηροδρομικές εισπράξεις προχώρησαν από ρεκόρ σε ρεκόρ. Το συνολικό καθαρό κέρδος 536 μεταποιητικών και εμπορικών εταιρειών παρουσίασαν αύξηση, το πρώτο εξάμηνο του 1929, κατά 36,6% σε σχέση με το 1928, ένα εξάμηνο ρεκόρ. Ο σίδηρος και ο χάλυβας ήταν στην κορυφή της λίστας με διπλάσια κέρδη. [31] Τέτοια στοιχεία δημιούργησαν ένα κρεσέντο χρηματιστηριακής κερδοσκοπίας που οδήγησε εκατοντάδες χιλιάδες Αμερικανούς να επενδύσουν σε μεγάλο βαθμό στο χρηματιστήριο. Ένας σημαντικός αριθμός από αυτούς δανειζόταν χρήματα για να αγοράσει περισσότερες μετοχές. Μέχρι τον Αύγουστο του 1929, οι χρηματιστές δάνειζαν συνήθως σε μικρούς επενδυτές περισσότερα από τα δύο τρίτα της ονομαστικής αξίας των μετοχών που αγόραζαν. Πάνω από 8,5 δισεκατομμύρια δολάρια χορηγήθηκαν με δάνειο, [32] ποσό που ξεπερνούσε την αξία του τυπωμένου χρήματος στις Ηνωμένες Πολιτείες εκείνη την εποχή. [33] [34]

Οι αυξανόμενες τιμές των μετοχών ενθάρρυναν περισσότερους ανθρώπους να επενδύσουν, ελπίζοντας ότι οι τιμές των μετοχών θα ανέβαιναν περαιτέρω. Η κερδοσκοπία τροφοδότησε έτσι περαιτέρω αυξήσεις και δημιούργησε μια οικονομική φούσκα . Εξαιτίας της αγοράς περιθωρίου κέρδους, οι επενδυτές έμελλε να χάσουν μεγάλα χρηματικά ποσά εάν η αγορά έπεφτε – ή ακόμη και απέτυχε να προχωρήσει αρκετά γρήγορα. Η μέση αναλογία τιμής προς κέρδος των μετοχών S&P Composite ήταν 32,6 τον Σεπτέμβριο του 1929, [35] σαφώς πάνω από τα ιστορικά πρότυπα. [36] Σύμφωνα με τον οικονομολόγο John Kenneth Galbraith, αυτή η ευφορία είχε επίσης ως αποτέλεσμα ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων να τοποθετούν τις αποταμιεύσεις και τα χρήματά τους σε επενδυτικά προϊόντα μόχλευσης όπως το "Blue Ridge trust" και το "Shenandoah trust" της Goldman Sachs. Και αυτά κατέρρευσαν το 1929, με αποτέλεσμα ζημίες στις τράπεζες 475 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε δολάρια το 2010 ( 563.72 δισεκατομμύρια το 2019 ). [37]

 
Ο Βρετανός οικονομολόγος Sir George Paish προέβλεψε την ύφεση του Μαΐου.

Οι καλές σοδειές είχαν δημιουργήσει ένα πλεόνασμα 250 εκατομμυρίων μπουσέλων σίτου που θα έβγαιναν στην αγορά όταν αυτή θα άνοιγε το 1929. Μέχρι τον Μάιο υπήρχε επίσης μια σοδειά χειμερινού σίτου 560 εκατομμυρίων μπουσέλ έτοιμη για συγκομιδή στην κοιλάδα του Μισισιπή. Αυτή η υπερπροσφορά προκάλεσε τόσο μεγάλη πτώση στις τιμές του σιταριού που τα καθαρά εισοδήματα του αγροτικού πληθυσμού από το σιτάρι απειλούνταν με εξαφάνιση. Τα χρηματιστήρια είναι πάντα ευαίσθητα στη μελλοντική κατάσταση των αγορών εμπορευμάτων,  και η ύφεση στη Wall Street που είχε προβλέψει για τον Μάιο ο Sir George Paish έφτασε στην ώρα της. Τον Ιούνιο του 1929, η θέση σώθηκε από μια σοβαρή ξηρασία στην Ντακότα και την Καναδική Δύση, καθώς και από δυσμενείς χρόνους σποράς στην Αργεντινή και την ανατολική Αυστραλία. Η υπερπροσφορά τώρα ήταν επιθυμητή για να καλύψει τα κενά στην παγκόσμια παραγωγή σιταριού του 1929. Από 97 λεπτά ανά μπουσέλ τον Μάιο, η τιμή του σιταριού αυξήθηκε σε 1,49 δολλάρια τον Ιούλιο. Όταν φάνηκε ότι σε αυτό το ποσοστό οι Αμερικανοί αγρότες θα έπαιρναν περισσότερα για τη σοδειά τους παρά για εκείνη του 1928, τα αποθέματα ανέβηκαν ξανά. [38]

Τον Αύγουστο, η τιμή του σιταριού έπεσε όταν η Γαλλία και η Ιταλία καυχιούνταν για μια υπέροχη σοδειά και η κατάσταση στην Αυστραλία βελτιώθηκε. Αυτό προκάλεσε ρίγη στη Wall Street και οι τιμές των μετοχών έπεσαν γρήγορα, αλλά η είδηση για φθηνές μετοχές έφερε μια νέα ορμή από ερασιτέχνες κερδοσκόπους και επενδυτές. Το Κογκρέσο ψήφισε ένα πακέτο βοήθειας 100 εκατομμυρίων δολαρίων για τους αγρότες, ελπίζοντας να σταθεροποιηθούν οι τιμές του σιταριού. Μέχρι τον Οκτώβριο όμως, η τιμή είχε πέσει στα 1,31 $ ανά μπουσέλ. [39]

Και άλλοι αξιόπιστοι οικονομικοί δείκτες επιβραδύνονταν ή ακόμη και έπεφταν μέχρι τα μέσα του 1929, συμπεριλαμβανομένων των πωλήσεων αυτοκινήτων, των πωλήσεων κατοικιών και της παραγωγής χάλυβα. Η πτώση των εμπορευμάτων και της βιομηχανικής παραγωγής πολύ πιθανόν να κλόνισε ακόμη και την αμερικανική αυτοπεποίθηση, με την χρηματιστηριακή αγορά να καταγράφει υψηλό την 3η Σεπτέμβριου στις 381,17 αμέσως μετά την Εργατική Πρωτομαγιά, και στη συνέχεια άρχισε να παραπαίει, όταν ο Ρότζερ Μπάμπσον εξέδωσε την προειδοποιητική πρόβλεψή του για «κατάρρευση της αγοράς». Μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου, η αγορά μειώθηκε κατά 10% από την το προηγούμενο υψηλό (το "Babson Break"). Οι πωλήσεις μετοχών εντάθηκαν στις αρχές και στα μέσα Οκτωβρίου, με πτωτικές ημέρες να δαικόπτονται σποραδικά από μερικές ανοδικές ημέρες. Οι μαζικές πωλήσεις πανικού ξεκίνησαν την εβδομάδα του Οκτωβρίου 21 και εντάθηκαν την περίοδο Οκτώβριος 24 - Οκτώβριος 28, και με την κορύφωση στην 29η Οκτωβρίου  («Μαύρη Τρίτη»). [40]

Ο πρόεδρος της Chase National Bank, Albert H. Wiggin, είχε τότε δηλώσει: "Τώρα είμαστε ενώπιον του αντίκτυπου του όργιου κερδοσκοπίας στο οποίο επιδίδονταν εκατομμύρια επενδυτές. Ηταν αναπόφεκτο, διότι η ραγδαία αύξηση του αριθμού επενδυτών συνεπαγόταν και μία ανάλογη αύξηση των κατόχων μετοχών προς πώληση, όταν η ανοδική περίοδος έφτασε στο τέλος της και οι εντολές πώλησης μετοχών αντικατέστησαν τις εντολές αγοράς τους."

Αντίκτυπος

Επεξεργασία

Ηνωμένες Πολιτείες

Επεξεργασία
 
Πλήθος έξω από κατάστημα της τράπεζας American Union στην Νέα Υόρκη εν μέσω κύματος ανάληψης καταθέσεων στις αρχές της Μεγάλης Ύφεσης

Μαζί, το κραχ του 1929 και η Μεγάλη Ύφεση αποτέλεσαν τη μεγαλύτερη οικονομική κρίση του 20ού αιώνα. [41] Ο πανικός του Οκτωβρίου του 1929 έγινε σύμβολο της οικονομικής συρρίκνωσης που κυρίευσε τον κόσμο κατά την επόμενη δεκαετία. [42] Οι πτώσεις των τιμών των μετοχών στις 24 και 29 Οκτωβρίου 1929 επέδρασαν στιγμιαία σε όλες τις χρηματοπιστωτικές αγορές, εκτός από την Ιαπωνία. [43]

Το κραχ της Wall Street είχε σημαντικό αντίκτυπο στην οικονομία των ΗΠΑ και στην παγκόσμια οικονομία και αποτέλεσε αντικείμενο έντονων ακαδημαϊκών ιστορικών, οικονομικών και πολιτικών συζητήσεων από την λήξη του μέχρι σήμερα. Μερικοί άνθρωποι πίστευαν ότι οι καταχρήσεις από εταιρείες χαρτοφυλακίου κοινής ωφελείας συνέβαλαν στο κραχ της Wall Street του 1929 και στη Μεγάλη Ύφεση που ακολούθησε. [44] Πολλοί άνθρωποι κατηγόρησαν το κραχ στις εμπορικές τράπεζες που ήταν πολύ πρόθυμες να θέσουν σε κίνδυνο τις καταθέσεις στο χρηματιστήριο. [45]

Το 1930, 1.352 τράπεζες είχαν πάνω από 853 εκατομμύρια δολάρια σε καταθέσεις. το 1931, ένα χρόνο αργότερα, 2.294 τράπεζες πτώχευσαν με σχεδόν 1,7 δισεκατομμύρια δολάρια σε καταθέσεις. Πολλές επιχειρήσεις απέτυχαν (28.285 χρεοκοπίες με τον ημερήσιο ρυθμό να είναι 133 επιχειρήσεις την ημέρα το 1931).

Το κραχ του 1929 σταμάτησε την ξέφρενη δεκαετία του '20. [46] Όπως εξέφρασε με επιφύλαξη ο οικονομικός ιστορικός Charles P. Kindleberger, το 1929 δεν υπήρχε ένας θεσμικός δανειστής έσχατης ανάγκης, η έγκαιρη και αποφασιστική επέμβαση του οποίου, θα ήταν το κλειδί για τη μείωση της περιόδου επιχειρηματικής υφεσης που συνήθως ακολουθεί τις χρηματοπιστωτικές κρίσεις. [43] Η συντριβή προκάλεσε εκτεταμένες και μακροχρόνιες συνέπειες για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι ιστορικοί εξακολουθούν να εξετάζουν εάν το κραχ του 1929 πυροδότησε τη Μεγάλη Ύφεση [47] ή εάν απλώς συνέπεσε με το σκάσιμο μιας μέτριας επικινδυνότητας οικονομικοπιστωτικής φούσκας . Μόνο το 16% των αμερικανικών νοικοκυριών είχαν επενδύσει στο χρηματιστήριο εντός των Ηνωμένων Πολιτειών κατά την περίοδο που προηγήθηκε της Μεγάλης Ύφεσης, υποδηλώνοντας ότι το κραχ είχε κάπως μικρότερο βάρος στην πρόκληση του.

 
Πορεία ανέργων στο Τορόντο .

Ωστόσο, οι ψυχολογικές επιπτώσεις του κραχ αντήχησαν σε όλη τη χώρα καθώς οι επιχειρήσεις συνειδητοποίησαν τις δυσκολίες στην εξασφάλιση επενδύσεων στην κεφαλαιαγορά για νέα έργα και επεκτάσεις. Η επιχειρηματική αβεβαιότητα επηρεάζει φυσικά την εργασιακή ασφάλεια των εργαζομένων και καθώς ο Αμερικανός εργαζόμενος (ο καταναλωτής) αντιμετώπιζε αβεβαιότητα όσον αφορά το εισόδημα του, φυσικά η τάση για κατανάλωση μειώθηκε. Η πτώση των τιμών των μετοχών προκάλεσε χρεοκοπίες και σοβαρές μακροοικονομικές δυσκολίες, όπως περιστολή πιστώσεων, κλείσιμο επιχειρήσεων, απολύσεις εργαζομένων, πτώχευση τραπεζών, μείωση της προσφοράς χρήματος και άλλα οικονομικώς στενάχωρα φαινόμενα. [48]

Η επακόλουθη αύξηση της μαζικής ανεργίας θεωρείται ως αποτέλεσμα του κραχ, αν και το κραχ δεν είναι σε καμία περίπτωση το μοναδικό γεγονός που συνέβαλε στην ύφεση. Το κραχ της Wall Street θεωρείται συνήθως ότι έχει τον μεγαλύτερο αντίκτυπο στα γεγονότα που ακολούθησαν και επομένως θεωρείται ευρέως ότι σηματοδοτεί την καθοδική οικονομική διολίσθηση που ξεκίνησε τη Μεγάλη Ύφεση. Αλήθεια ή όχι, οι συνέπειες ήταν τρομερές σχεδόν για όλους. Οι περισσότεροι ακαδημαϊκοί εμπειρογνώμονες συμφωνούν σε μια πτυχή του κραχ: Εξάλειψε πλούτο δισεκατομμυρίων δολαρίων σε μια μέρα και αυτό μείωσε αμέσως την καταναλωτική κίνηση. [47]

Η αποτυχία πυροδότησε μια παγκόσμια φυγή από τα χρεώγραφα που εγγυούνταν τα αποθεματικά χρυσού των ΗΠΑ (δηλαδή του δολαρίου) και ανάγκασε την Ομοσπονδιακή Τράπεζα να αυξήσει τα επιτόκια σε μια περίοδο που η φθηνή πίστωση ήταν απαραίτητη. Περίπου 4.000 τράπεζες και άλλοι δανειστές τελικά πτώχευσαν. Επίσης, το κριτήριο uptick, [49] που επέτρεπε στους επενδυτές να τοποθετηθούν αρνητικά πρσο μία μετοχή μόνο όταν η τελευταία κίνηση της τιμής αυτής ήταν θετική, εφαρμόστηκε μετά το κραχ της αγοράς του 1929 για να αποτρέψει τους επενδυτές να μειώσουν την τιμή μιας μετοχής μέσω μιας συντονισμένης επίθεσης . [50]

Ευρώπη

Επεξεργασία

Το κραχ του χρηματιστηρίου του Οκτωβρίου 1929 οδήγησε άμεσα στη Μεγάλη Ύφεση στην Ευρώπη. Όταν οι μετοχές έπεσαν κατακόρυφα στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης, ο κόσμος το παρατήρησε αμέσως. Αν και οι οικονομικοί ηγέτες στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπως και στις Ηνωμένες Πολιτείες, υποτίμησαν κατά πολύ την έκταση της κρίσης που ακολούθησε, σύντομα έγινε σαφές ότι οι οικονομίες του πλανήτη ήταν πιο διασυνδεδεμένες από ποτέ. Οι επιπτώσεις της διαταραχής στο παγκόσμιο σύστημα πίστωσης, εμπορίου και παραγωγής και η επακόλουθη κατάρρευση της αμερικανικής οικονομίας έγιναν σύντομα αισθητές σε όλη την Ευρώπη. [51]

Ειδικά το 1930 και το 1931, οι άνεργοι εργάτες κατέβηκαν σε απεργία, διαδήλωσαν και γενικά ανέλαβαν άμεση δράση για να επιστήσουν την προσοχή του κοινού στα δεινά τους. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι διαμαρτυρίες επικεντρώνονταν συχνά στη λεγόμενη αξιολόγηση κριτιρίων διαβίωσης την οποία η κυβέρνηση είχε θεσπίσει το 1931 για να περιορίσει τον αριθμό των επιδομάτων ανεργίας που καταβαλλόντουσαν σε άτομα και οικογένειες. Για τα μέλη της εργατικής τάξης, η αξιολόγηση αντιμετωπιζόταν ως ένας παρεμβατικός και αναίσθητος τρόπος αντιμετώπισης της χρόνιας και αδυσώπητης στέρησης που προκάλεσε η οικονομική κρίση. Οι απεργίες αντιμετωπίστηκαν βίαια, με την αστυνομία να διαλύει διαδηλώσεις, να συλλαμβάνει διαδηλωτές και να τους κατηγορεί για εγκλήματα που σχετίζονται με παραβίαση της δημόσιας τάξης. [51]

Ακαδημαϊκή ανάλυση

Επεξεργασία

Υπάρχει μια συνεχής συζήτηση μεταξύ οικονομολόγων και ιστορικών σχετικά με τον ρόλο που έπαιξε το κραχ στα επόμενα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά γεγονότα. Το περιοδικό Economist υποστήριξε σε ένα άρθρο του 1998 ότι η ύφεση δεν ξεκίνησε με το κραχ του χρηματιστηρίου, [52] ούτε ήταν σαφές τη στιγμή του κραχ ότι ξεκινούσε μια ύφεση. Ρώτησαν: «Μπορεί μια πολύ σοβαρή κατάρρευση του Χρηματιστηρίου να προκαλέσει σοβαρή οπισθοδρόμηση στη βιομηχανία, όταν η βιομηχανική παραγωγή είναι ως επί το πλείστον σε υγιή και ισορροπημένη κατάσταση;» Υποστήριξαν ότι πρέπει να υπάρξει κάποια οπισθοδρόμηση, αλλά δεν υπήρχαν ακόμη επαρκή στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι θα διαρκούσε πολύ ή θα προκαλούσε αναγκαστικά μια γενική βιομηχανική ύφεση. [53]

Ωστόσο, ο Economist προειδοποίησε επίσης ότι ορισμένες τραπεζικές χρεοκοπίες ήταν επίσης αναμενόμενες και ορισμένες τράπεζες μπορεί να μην είχαν αποθέματα για τη χρηματοδότηση εμπορικών και βιομηχανικών επιχειρήσεων. Κατέληγε στο συμπέρασμα ότι η θέση των τραπεζών ήταν ο πρωτεύων παράγοντας, αλλά αυτό που επρόκειτο να συμβεί δεν μπορούσε να είχε προβλεφθεί. [53]

Στο βιβλίο A Monetary History of the United States του Milton Friedman, το οποίο γράφτηκε από κοινού με την Anna Schwartz, υποστηρίζεται ότι αυτό που έκανε τη «μεγάλη συρρίκνωση» τόσο έντονη δεν ήταν η επιχειρηματικό επιβράδυνση, ο προστατευτισμός ή το κραχ του χρηματιστηρίου το 1929 από μόνα τους, αλλά η κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος κατά τη διάρκεια τριών κυμάτων πανικού από το 1930 έως το 1933. [54]

Δείτε επίσης

Επεξεργασία

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ Bone, James. «The beginner's guide to stock markets». The Times (London). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις May 25, 2010. https://web.archive.org/web/20100525124235/http://www.timesonline.co.uk/tol/money/reader_guides/article6250577.ece. Ανακτήθηκε στις January 29, 2012. «The most savage bear market of all time was the Wall Street Crash of 1929–1932, in which share prices fell by 89 percent.» 
  2. ↑ «The Stock Market Crash of 1929». Money-Zine. Ανακτήθηκε στις 18 Μαρτίου 2015. 
  3. ↑ • "Worst Stock Crash Stemmed by Banks; 12,894,650 Share Day Swaps Market", The New York Times, Friday, October 25, 1929. Retrieved November 27, 2020.    • Shachtman, Tom. (1979). The Day America Crashed: A Narrative Account of the Great Stock Market Crash of October 24, 1929. Description. New York: G.P. Putnam. Retrieved November 27, 2020
  4. ↑ "America gets depressed by thoughts of 1929 revisited" Αρχειοθετήθηκε 2008-05-09 στο Wayback Machine. The Sunday Times
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 «Timeline: A selected Wall Street chronology». PBS. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Σεπτεμβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 30 Σεπτεμβρίου 2008. 
  6. ↑ Teach, Edward (1 Μαΐου 2007). «The Bright Side of Bubbles». CFO. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Σεπτεμβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2008. 
  7. ↑ Galbraith, John Kenneth (1997). The Great Crash, 1929. Houghton Mifflin Harcourt. σελ. 84. ISBN 0395859999. 
  8. ↑ "Babson Predicts Crash in Stocks Sooner or Later". The Owensboro Messenger (Owensboro, Kentucky). September 8, 1929. p. 2. "I repeat what I said at this time last year, and the year before, that sooner or later a crash is coming which will take the leading stocks and cause a decline of from sixty to eighty points in the Dow-Jones Borometer. Fair weather cannot always continue. The economic cycle is in progress today, as it was in the past. The Federal Reserve System has put the banks in a strong position, but it has not changed human nature. More people are borrowing and speculating today than ever in our history. Wise are those investors who now get out of debt and reef their sails. This does not mean selling all you have but it does mean paying up your loans and avoiding margin speculation."
  9. ↑ 9,0 9,1 Harold Bierman, Jr. (1998). The Causes of the 1929 Stock Market Crash: A Speculative Orgy or a New Era?. Greenwood Publishing Group. σελίδες 19–29. ISBN 978-0313306297. 
  10. ↑ 10,0 10,1 «The Great Crash of 1929, some key dates». Financial Post (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 22 Ιουλίου 2020. 
  11. ↑ "Rally Follows Record Crash; Ticker 2 Hrs. Late". Times Union (Brooklyn, New York). October 24, 1929. p. 11.
  12. ↑ The Great Depression, by Robert Goldston, pages 39–40
  13. ↑ "Lamont Says Banks See No Cause For Alarm As Stock Crash Is Only Technical Break". Times Union (Brooklyn, New York). October 24, 1929. p. 1.
  14. ↑ "Brief Review Transactions On Exchange". Associated Press. The Ithaca Journal (Ithaca, New York). October 25, 1929. p. 14.
  15. ↑ "The Panic of 2008? What Do We Name the Crisis?" The Wall Street Journal
  16. ↑ «Market crash of 1929: Some facts of the economic downturn». Economic Times. Times Inernet. 22 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2019. 
  17. ↑ «Timeline». NYSE Euronext. NYSE. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Ιουνίου 2010. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2008. 
  18. ↑ Weeks, Linton. «History's Advice During A Panic? Don't Panic». NPR. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2008. 
  19. ↑ «The Crash of 1929». PBS. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Σεπτεμβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2008. 
  20. ↑ Salsman, Richard M. "The Cause and Consequences of the Great Depression, Part 1: What Made the Roaring '20s Roar", The Intellectual Activist, ISSN 0730-2355, June 2004, p. 16.
  21. ↑ «Dow Jones Industrial Average All-Time Largest One Day Gains and Losses». The Wall Street Journal. https://online.wsj.com/mdc/public/page/2_3047-djia_alltime.html. Ανακτήθηκε στις May 11, 2011. 
  22. ↑ According to the Federal Reserve Bank of St. Louis Economic Data website, based on a monthly timeseries 1929 September – 1932 June, the Dow Jones Industrial Average lost 87.1% while the Cowles Commission and S&P's all stock index lost 85.0%: https://fred.stlouisfed.org/graph/?g=qj2m, https://fred.stlouisfed.org/graph/?g=qj2l.
  23. ↑ "DJIA 1929 to Present", Yahoo! Finance
  24. ↑ "U.S. Industrial Stocks Pass 1929 Peak", The Times, November 24, 1954, p. 12.
  25. ↑ Perrin, Olivier (July 23, 2011). «LES GRANDS CHOCS DU XXE SIÈCLE (3) – En 1929, six jours de panique à Wall Street annoncent le pire, à venir» (στα γαλλικά). Temps (Geneva: Le Temps) (3). ISSN 1423-3967. OCLC 38739976. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις February 25, 2019. https://archive.today/20190225160245/https://www.letemps.ch/monde/1929-six-jours-panique-wall-street-annoncent-pire-venir. Ανακτήθηκε στις February 25, 2019. 
  26. ↑ King, Gilbert. «The Man Who Busted the 'Banksters'». Smithsonian (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 10 Μαΐου 2019. 
  27. ↑ Reed, Eric (18 Απριλίου 2019). «What Is The Glass-Steagall Act?». TheStreet.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 10 Μαΐου 2019. 
  28. ↑ «The End of Optimism? The Great Depression in Europe». Digital History Reader. Ανακτήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2019. 
  29. ↑ Selective Service System. (May 27, 2003). Induction Statistics. In Inductions (by year) from World War I Through the End of the Draft (1973) Αρχειοθετήθηκε 2009-05-07 στο Wayback Machine.. Retrieved September 8, 2013.
  30. ↑ 30,0 30,1 Hyman, Louis (December 16, 2011). «How Did World War II End the Great Depression?: Echoes». Bloomberg. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-05-03. https://web.archive.org/web/20160503051054/http://www.bloombergview.com/articles/2011-12-16/how-did-world-war-ii-end-the-great-depression-echoes. Ανακτήθηκε στις August 25, 2015. 
  31. ↑ Shann, Edward (November 1, 1929). «Broad Facts of, USA Crisis». The Daily News (Perth, Western Australia): σελ. 6 (Edition: Home Final Edition). http://nla.gov.au/nla.news-article85141129. Ανακτήθηκε στις November 22, 2012. 
  32. ↑ Lambert, Richard (July 19, 2008). «Crashes, Bangs & Wallops». Financial Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις October 3, 2008. https://web.archive.org/web/20081003034410/http://www.ft.com/cms/s/0/7173bb6a-552a-11dd-ae9c-000077b07658.html. Ανακτήθηκε στις September 30, 2008. «At the turn of the 20th century stock market speculation was restricted to professionals, but the 1920s saw millions of 'ordinary Americans' investing in the New York Stock Exchange. By August 1929, brokers had lent small investors more than two-thirds of the face value of the stocks they were buying on margin – more than $8.5bn was out on loan.» 
  33. ↑ New York: A Documentary Film Αρχειοθετήθηκε 2011-02-20 στο Wayback Machine. PBS
  34. ↑ Kemmerer, Edwin Walter (1932). Facing the facts: an economic diagnosis. ISBN 9780836901276. Ανακτήθηκε στις 30 Σεπτεμβρίου 2008. 
  35. ↑ Shiller, Robert (17 Μαρτίου 2005). «Irrational Exuberance, Second Edition». Princeton University Press. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Ιανουαρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 3 Φεβρουαρίου 2007. 
  36. ↑ Doug Short (April 3, 2013). «The Stock Market's Valuation Rarely Gets This High». Business Insider. http://www.businessinsider.com/shiller-pe-analysis-2013-4. 
  37. ↑ Galbraith, John Kenneth (1954). «In Goldman Sachs We Trust». The Great Crash, 1929. Boston: Houghton Mifflin. ISBN 0-395-85999-9. , cited in Taibbi, Matt (April 5, 2010). «The great American bubble machine». Rolling Stone. https://www.rollingstone.com/politics/news/the-great-american-bubble-machine-20100405. Ανακτήθηκε στις November 3, 2017. 
  38. ↑ DiNunzio, Mario R. (23 Ιουλίου 2014). The Great Depression and New Deal: Documents Decoded (στα Αγγλικά). ABC-CLIO. ISBN 978-1-61069-535-0. 
  39. ↑ «Grain Plunges». The Courier-Mail (Brisbane, Qld: National Library of Australia): σελ. 19. October 26, 1929. http://nla.gov.au/nla.news-article21480897. Ανακτήθηκε στις November 22, 2012. 
  40. ↑ «Wild Selling. New York Panic». The Sydney Morning Herald (Sydney, NSW: National Library of Australia): σελ. 17. October 26, 1929. http://nla.gov.au/nla.news-article16596498. Ανακτήθηκε στις November 22, 2012. 
  41. ↑ "Paulson affirms Bush assessment", The Washington Times
  42. ↑ Scardino, Albert (October 21, 1987). «The Market Turmoil: Past lessons, present advice; Did '29 Crash Spark The Depression?». The New York Times. https://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9B0DE4DC1F3BF932A15753C1A961948260. 
  43. ↑ 43,0 43,1 "Crashes, Bangs & Wallops" Financial Times
  44. ↑ Jameson, Angela (August 10, 2005),"Pyramid structures brought down by Wall Street Crash"[νεκρός σύνδεσμος] The Times, Retrieved March 17, 2010
  45. ↑ "Death of the Brokerage: The Future of Wall Street" National Public Radio
  46. ↑ "Kaboom!...and bust. The crash of 2008" Αρχειοθετήθηκε 2011-06-29 στο Wayback Machine. The Times
  47. ↑ 47,0 47,1 "The Market Turmoil: Past lessons, present advice; Did '29 Crash Spark The Depression?" The New York Times
  48. ↑ Publishing, Britannica Educational (2012). The Great Depression (στα Αγγλικά). Britannica Educational Publishing. ISBN 978-1615308972. 
  49. ↑ "Practice has plenty of historical precedents" Financial Times
  50. ↑ "Funds want 'uptick' rule back" Financial Times
  51. ↑ 51,0 51,1 «Digital History Reader – European History – Module 04: The End of Optimism? The Great Depression in Europe». Virginia Tech. Ανακτήθηκε στις 4 Νοεμβρίου 2016. 
  52. ↑ "Economics focus: The Great Depression" Αρχειοθετήθηκε 2008-12-11 στο Wayback Machine., The Economist (September 17, 1998)
  53. ↑ 53,0 53,1 "Reactions of the Wall Street slump", The Economist (November 23, 1929)
  54. ↑ "Panic control" The Washington Times

Περαιτέρω ανάγνωση

Επεξεργασία
  • Axon, Gordon V. (1974). Το Χρηματιστήριο του 1929 . Λονδίνο: Mason & Lipscomb Publishers Inc. [ ISBN λείπει ]
  • Bierman, Harold (2008). «The 1929 Stock Market Crash». Στο: Whaples, Robert, επιμ. EH.Net Encyclopedia. Santa Clara, California: Economic History Association. http://eh.net/encyclopedia/the-1929-stock-market-crash/. Ανακτήθηκε στις February 2, 2017. 
  • Brooks, John (1969). Μόλις στο Golconda: A True Drama of Wall Street 1920–1938 . Νέα Υόρκη: Harper & Row.(ISBN 0393013758)ISBN 0393013758
  • Γκάλμπρεϊθ, Τζον Κένεθ . "1929: Νέα Υόρκη." Lapham's Quarterly, αρ. 2 (Άνοιξη 2015): 145–146
  • Klein, Maury (2001). Rainbow's End: The Crash of 1929 . Νέα Υόρκη: Oxford University Press.(ISBN 0195135164)ISBN 0195135164
  • Klingaman, William K. (1989). 1929: Το έτος της μεγάλης συντριβής . Νέα Υόρκη: Harper & Row.(ISBN 0060160810)ISBN 0060160810
  • Leone, Bruno (1994). Η Μεγάλη Ύφεση: Αντίθετες απόψεις, 14–25. Σαν Ντιέγκο, Καλιφόρνια: Bender, David L.
  • Pendergast, Tom (2003). Αμερικανικές Δεκαετίες: 1920–1929 . Farmington Hills, Michigan: UXL American Decades Publishing
  • Shachtman, Tom (1979). The Day America Crashed: A Narrative Account of the Great Stock Market Crash of the Great Stock Market Crash of the 24 October 1929 . Νέα Υόρκη: GP Putnam.(ISBN 0399116133)ISBN 0399116133 .
  • Thomas, Gordon and Morgan-Witts, Max (1979). The Day the Bubble Burst: A Social History of the Wall Street Crash of 1929 . Garden City, Νέα Υόρκη: Doubleday.(ISBN 0385143702)ISBN 0385143702
  • Watkins, Tom H. (1993). Η Μεγάλη Ύφεση: Η Αμερική στη δεκαετία του 1930, 22–55. Νέα Υόρκη: Little, Brown & Company

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Μεγάλο_Κραχ_του_1929&oldid=10846652"