Μέγας Ελκυστής

Ο Μέγας Ελκυστής είναι μια βαρυτική ανωμαλία στον διαγαλαξιακό χώρο και το φαινομενικό κεντρικό σημείο βαρύτητας του Υπερσμήνους της Λανιακέας. Οι παρατηρούμενες ανωμαλίες υποδηλώνουν μια τοπική συγκέντρωση μάζας εκατομμύρια φορές πιο μαζική από τον Γαλαξία. Ωστόσο, λογω της τωρινής θέσης του Ήλιου και κατά συνέπεια του ηλιακού μας συστήματος στο Γαλαξία μας είναι αρκετά δύσκολη η παρατήρηση της περιοχής του Μέγα Ελκυστή από το επίπεδο του Γαλαξία μας, που βρίσκεται πίσω από τη Ζώνη Αποφυγής (ZA), έτσι ώστε, σε ορατά μήκη κύματος φωτός, ο Μεγάλος Ελκυστής είναι δύσκολο να παρατηρηθεί άμεσα.^[1]

Η ανωμαλία είναι παρατηρήσιμη από την επίδρασή της στην κίνηση των γαλαξιών και των συσπειρωμένων τους σμηνών σε μια περιοχή εκατοντάδων εκατομμυρίων ετών φωτός σε όλο το σύμπαν. Αυτοί οι γαλαξίες είναι παρατηρήσιμοι πάνω και κάτω από την (ΖΑ). όλα μετατοπίζονται σύμφωνα με τη ροή του Χαμπλ, υποδεικνύοντας ότι υποχωρούν σε σχέση με εμάς και μεταξύ τους, αλλά οι παραλλαγές στις ερυθρές μετατοπίσεις τους είναι αρκετά μεγάλες και αρκετά κανονικές για να αποκαλύψουν ότι είναι ελαφρώς τραβηγμένες προς την ανωμαλία. Οι παραλλαγές στις ερυθρές μετατοπίσεις τους είναι γνωστές ως ιδιόρρυθμες ταχύτητες και καλύπτουν ένα εύρος από περίπου 700 km/s έως −700 km/s, ανάλογα με τη γωνιακή απόκλιση από την κατεύθυνση προς το Μέγα Ελκυστή.

Ο ίδιος ο Μέγας Ελκυστής κινείται προς το υπερσύμπλεγμα Shapley.Πρόσφατες αστρονομικές μελέτες από μια ομάδα αστροφυσικών της Νότιας Αφρικής αποκάλυψαν ένα υπερσύμπλεγμα γαλαξιών, που ονομάζεται υπερσμήνος Vela, στη θεωρητική τοποθεσία του Μεγάλου Ελκυστή.^[2]

Τοποθεσία

Hubble Telescope εικόνα της περιοχής του ουρανού όπου βρίσκεται ο Μεγάλος Ελκυστής

Οι πρώτες ενδείξεις για απόκλιση από την ομοιόμορφη διαστολή του σύμπαντος αναφέρθηκαν το 1973 και ξανά το 1978. Η τοποθεσία του Μέγα Ελκυστή προσδιορίστηκε τελικά το 1986: Βρίσκεται σε απόσταση κάπου μεταξύ 150 και 250 Mly (εκατομμύρια έτη φωτός) ή (47–79 Mpc Μέγα Παρσέκ) (η μεγαλύτερη είναι η πιο πρόσφατη εκτίμηση) μακριά από τον Γαλαξία μας, προς την κατεύθυνση των αστερισμών Triangulum Australe (Το νότιο τρίγωνο) και Norma (Η πλατεία του ξυλουργού).^[3] Ενώ τα αντικείμενα προς αυτήν την κατεύθυνση βρίσκονται στη Ζώνη Αποφυγής (το μέρος του νυχτερινού ουρανού που καλύπτεται από τον γαλαξία του Γαλαξία μας) και έτσι είναι δύσκολο να μελετηθούν με ορατά μήκη κύματος, οι παρατηρήσεις ακτίνων Χ αποκάλυψαν ότι η περιοχή του διαστήματος κυριαρχείται από Σύμπλεγμα Νόρμα (ACO 3627),^[4]^[5] ένα τεράστιο σμήνος γαλαξιών που περιέχει μια υπεροχή μεγάλων, παλαιών γαλαξιών, πολλοί από τους οποίους συγκρούονται με τους γείτονές τους και εκπέμπουν μεγάλες ποσότητες ραδιοκυμάτων.

Συζήτηση για την φαινομενική μάζα

Το 1992, μεγάλο μέρος του φαινομενικού σήματος του Μέγα Ελκυστή αποδόθηκε σε ένα στατιστικό αποτέλεσμα που ονομάζεται προκατάληψη Malmquist.^[6] Το 2005, αστρονόμοι που πραγματοποίησαν μια ακτινογραφική έρευνα σε μέρος του ουρανού, γνωστή ως έργο Σμήνη στη Ζώνη Αποφυγής (CIZA), ανέφεραν ότι ο Μέγας Ελκυστής ήταν στην πραγματικότητα μόνο το ένα δέκατο της μάζας που είχαν αρχικά εκτιμήσει οι επιστήμονες. Η έρευνα επιβεβαίωσε επίσης παλαιότερες θεωρίες ότι ο Γαλαξίας μας στην πραγματικότητα τραβιέται προς ένα πολύ πιο μαζικό σύμπλεγμα γαλαξιών κοντά στο υπερσύμπλεγμα Shapley, το οποίο βρίσκεται πέρα από το Μέγα Ελκυστή και το οποίο ονομάζεται Shapley Attractor.^[7] Η μάζα του σύμφωνα με τους υπολογισμούς ειδικών είναι τάξης 2×10¹⁵ εως 6×10¹⁵ ηλιακών μαζών.Η ηλιακή μάζα είναι μια στάνταρ ποσότητα στην αστρονομία , την αστροφυσική και την κοσμολογία και ισούται με 2×10³⁰ kg και συμβολίζεται με (M_☉).Με βάση της παραπάνω αριθμητικές ποσότητες η μάζα του Μέγα Ελκυστή ισούται με 1.2 x 10⁴⁶ kg (άνω όριο).

Σκοτεινή ροή

Στην αστροφυσική, η σκοτεινή ροή είναι ένα πιθανό μη τυχαίο συστατικό της ιδιαίτερης ταχύτητας των σμήνων γαλαξιών. Η μετρούμενη ταχύτητα είναι το άθροισμα της προβλεπόμενης από το νόμο του Χαμπλ που προστίθεται σε μια πιθανή μικρή, ανεξήγητη, «σκοτεινή» ταχύτητα που ρέει προς μια κατεύθυνση κοινή με τα γαλαξιακά σμήνη.

Υπερσμήνος της Λανιακέας

Το προτεινόμενο υπερσμήνος της Λανιακέας ορίζεται ως η λεκάνη του Μέγα Ελκυστή, που περιλαμβάνει τα πρώην υπερσυστήματα της Παρθένου και του Ύδρα-Κενταύρου. Έτσι, ο Μεγάς Ελκυστής θα ήταν ο πυρήνας του νέου υπερσμήνους.^[8]

Η ονομασία «Λανιακέα» προέρχεται από την γλώσσα των κατοίκων της Χαβάης και σημαίνει Απροσμέτρητος Ουρανός. Η τιμή αυτή είναι προς τους Πολυνήσιους ναυτικούς που χρησιμοποιούσαν τις γνώσεις τους για τον ουρανό, προκειμένου να διασχίζουν τον απέραντο Ειρηνικό ωκεανό και δόθηκε από την αστρονομική κοινότητα.

Στο παρακάτω βίντεο γίνεται προσπάθεια να έχουμε μια οπτική απεικόνηση της Λανιακέας καθώς και την κίνηση των γαλαξιών προς τον Μέγα Ελκυστή.

Υπερσμήνος Βέλα

Το 2016, μια πολυεθνική ομάδα Νοτιοαφρικανών, Ευρωπαίων και Αυστραλών ερευνητών με επικεφαλής τον Νοτιοαφρικανό αστρονόμο Renée C. Kraan-Korteweg ανακοίνωσε την ανακάλυψη ενός υπερσμήνους γαλαξιών που θα εξηγούσε σε μεγάλο βαθμό τον μυστηριώδη Μεγάλο Ελκυστή. Χρησιμοποιώντας δεδομένα από το φασματογράφο AAOmega, το αγγλο-αυστραλιανό τηλεσκόπιο 3,9 μέτρων και το μεγάλο τηλεσκόπιο της Νότιας Αφρικής, οι αστρονόμοι εντόπισαν μια περιοχή υπερβολικής πυκνότητας του γαλαξία, σύμφωνα με τον χαρακτηρισμό «υπερσύμπλεγμα», η οποία παρέχει την απαραίτητη εξήγηση για μια βαρυτική ανωμαλία στο υπερσύμπλεγμα Shapley γειτονιά όπου θεωρήθηκε ότι βρίσκεται ο Μέγας Ελκυστής.

Δείτε επίσης

Βαρύτητα
Αστρονομία
CfA2 Great Wall
Σκοτεινή ροή-Ένα πιθανό μη τυχαίο συστατικό της ιδιότυπης ταχύτητας των σμήνων γαλαξιών
Σκοτεινή ύλη - Υποθετική μορφή ύλης που περιλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της ύλης στο σύμπαν
Διπολικό απωθητικό-Κέντρο αποτελεσματικής απώθησης στη μεγάλη ροή των γαλαξιών στη γειτονιά του Γαλαξία
Hercules – Corona Borealis Great Wall - Η μεγαλύτερη γνωστή δομή στο παρατηρήσιμο σύμπαν
Υπερσμήνος Shapley - Η μεγαλύτερη συγκέντρωση γαλαξιών στο τοπικό μας σύμπαν
Τείχος του Νότου Πόλου - Μαζική κοσμική δομή

Παραπομπές

↑ «What is the Great Attractor?» (στα αγγλικά). 2014-07-14. https://www.universetoday.com/113150/what-is-the-great-attractor/. Ανακτήθηκε στις 2018-06-24.
↑ Kraan-Korteweg, Renée C. (2016-11-08). «Discovery of a supercluster in the ZOA in Vela». Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 466 (1): L29–L33. doi:10.1093/mnrasl/slw229. Bibcode: 2017MNRAS.466L..29K.
↑ «Hubble focuses on "the Great Attractor"». NASA. 18 Ιανουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2020.
↑ Kraan-Korteweg, Renée C. (2000). «Galaxies behind the Milky Way and the Great Attractor». From the Sun to the Great Attractor. Lecture Notes in Physics. 556. σελίδες 301–344. CiteSeerX 10.1.1.338.3806  . doi:10.1007/3-540-45371-7_8. ISBN 978-3-540-41064-5. Unknown parameter |s2cid= ignored (βοήθεια)
↑ Mukai, Koji· Mushotzky, Rich· Masetti, Maggie. «The Great Attractor». NASA's Ask an Astrophysicist. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Φεβρουαρίου 2003. It is now thought that the Great Attractor is probably a supercluster, with Abell 3627 near its center.
↑ Landy, Stephen D.; Szalay, Alexander S. (1992). «A general analytical solution to the problem of Malmquist bias due to lognormal distance errors». The Astrophysical Journal 391: 494. doi:10.1086/171365. Bibcode: 1992ApJ...391..494L. https://archive.org/details/sim_astrophysical-journal_1992-06-01_391_2/page/n91.
↑ Ifa.hawaii.edu (2006-01-11). X-rays reveal what makes the Milky Way move. Δελτίο τύπου. Ανακτήθηκε στις 2020-10-24.
↑ Tully, R. Brent; Courtois, Hélène; Hoffman, Yehuda; Pomarède, Daniel (2014). «The Laniakea supercluster of galaxies». Nature 513 (7516): 71–73. doi:10.1038/nature13674. PMID 25186900. Bibcode: 2014Natur.513...71T.

Περαιτέρω ανάγνωση

Dressler, Alan (1994). Voyage to the Great Attractor: Exploring Intergalactic Space. New York, NY: Alfred A. Knopf. σελ. 355. ISBN 978-0-394-58899-5.
Mathewson, D.S.; Ford, V.L.; Buchhorn, M. (1992). «No back-side infall into the Great Attractor». The Astrophysical Journal 389: L5. doi:10.1086/186335. Bibcode: 1992ApJ...389L...5M.
Dressler, Alan (1988). «The Supergalactic Plane Redshift Survey: A candidate for the Great Attractor». The Astrophysical Journal 329: 519. doi:10.1086/166398. Bibcode: 1988ApJ...329..519D. https://archive.org/details/sim_astrophysical-journal_1988-06-01_329_1/page/n554.
Raychaudhury, Somak (1989). «The distribution of galaxies in the direction of the 'Great Attractor'». Nature 342 (6247): 251–255. doi:10.1038/342251a0. Bibcode: 1989Natur.342..251R. https://archive.org/details/sim_nature-uk_1989-11-16_342_6247/page/n73.
Bertschinger, Edmund; Juszkiewicz, Roman (1988). «Searching for the Great Attractor». The Astrophysical Journal 334: L59. doi:10.1086/185312. Bibcode: 1988ApJ...334L..59B.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Drake, Nadia (3 September 2014). «New map locates Milky Way in neighborhood of 100,000 galaxies». https://www.nationalgeographic.com/news/2014/9/140903-galaxy-supercluster-map-laniakea-astronomy-science-ngspace/.
Cosmography of the Local Universe. Vimeo (video). – video clip showing the Great Attractor
The Great Attractor and the Shapley Concentration

[UniverseToday2014-1] «What is the Great Attractor?» (στα αγγλικά). 2014-07-14. https://www.universetoday.com/113150/what-is-the-great-attractor/. Ανακτήθηκε στις 2018-06-24.

[Kraan-Korteweg-2] Kraan-Korteweg, Renée C. (2016-11-08). «Discovery of a supercluster in the ZOA in Vela». Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 466 (1): L29–L33. doi:10.1093/mnrasl/slw229. Bibcode: 2017MNRAS.466L..29K.

[3] «Hubble focuses on "the Great Attractor"». NASA. 18 Ιανουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2020.

[4] Kraan-Korteweg, Renée C. (2000). «Galaxies behind the Milky Way and the Great Attractor». From the Sun to the Great Attractor. Lecture Notes in Physics. 556. σελίδες 301–344. CiteSeerX 10.1.1.338.3806  . doi:10.1007/3-540-45371-7_8. ISBN 978-3-540-41064-5. Unknown parameter |s2cid= ignored (βοήθεια)

[5] Mukai, Koji· Mushotzky, Rich· Masetti, Maggie. «The Great Attractor». NASA's Ask an Astrophysicist. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Φεβρουαρίου 2003. It is now thought that the Great Attractor is probably a supercluster, with Abell 3627 near its center.

[6] Landy, Stephen D.; Szalay, Alexander S. (1992). «A general analytical solution to the problem of Malmquist bias due to lognormal distance errors». The Astrophysical Journal 391: 494. doi:10.1086/171365. Bibcode: 1992ApJ...391..494L. https://archive.org/details/sim_astrophysical-journal_1992-06-01_391_2/page/n91.

[7] Ifa.hawaii.edu (2006-01-11). X-rays reveal what makes the Milky Way move. Δελτίο τύπου. Ανακτήθηκε στις 2020-10-24.

[8] Tully, R. Brent; Courtois, Hélène; Hoffman, Yehuda; Pomarède, Daniel (2014). «The Laniakea supercluster of galaxies». Nature 513 (7516): 71–73. doi:10.1038/nature13674. PMID 25186900. Bibcode: 2014Natur.513...71T.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]