Η σφαγή των Παρισίων

Η σφαγή των Παρισίων
	Η Αικατερίνη των Μεδίκων την επομένη της νύχτας του Αγίου Βαρθολομαίου, πίνακας του Εντουάρ Ντεμπά - Πονσάν (1880)
Συγγραφέας	Κρίστοφερ Μάρλοου
Μορφή	θεατρικό έργο
Τόπος	Παρίσι
	Σχετικά πολυμέσα
	δεδομένα (π • σ • ε )

Η σφαγή των Παρισίων (αγγλικός τίτλος: The Massacre at Paris) είναι θεατρικό έργο του Άγγλου δραματουργού Κρίστοφερ Μάρλοου που παρουσιάσθηκε το 1593. Το έργο δραματοποιεί τα γεγονότα που σχετίζονται με τη σφαγή της νύχτας του Αγίου Βαρθολομαίου το 1572 και τον ρόλο του Ερρίκου Α' του Γκιζ και τελειώνει με την πολιορκία του Παρισιού από τον Ερρίκο Γ΄και τη δολοφονία του το 1589.^[1]

Η παλαιότερη σωζόμενη εκτύπωση είναι αχρονολόγητη: με 1.250 περίπου στίχους φαίνεται πολύ σύντομη για να αντιπροσωπεύει το πλήρες πρωτότυπο έργο, σύμφωνα με τα πρότυπα του δραματικού θεάτρου της εποχής, γεγονός που υποδηλώνει ότι το έργο παραδόθηκε σε ημιτελή μορφή και πιθανώς ανακατασκευάστηκε από μνήμης από τους ηθοποιούς που ερμήνευσαν το έργο.^[2]

Με τον ίδιο τίτλο και την ίδια υπόθεση υπάρχει ένα δράμα του Ναθάνιελ Λι (1689).

Συγγραφή

Ο 16ος αιώνας ήταν μια εποχή μεγάλων θρησκευτικών και κοινωνικοπολιτικών αναταραχών στην Ευρώπη. Στη Γαλλία, το μίσος μεταξύ Καθολικών και Ουγενότων (Γάλλοι Προτεστάντες) ήταν ιδιαίτερα βίαιο. Βασισμένος σε ιστορικές πηγές της περιόδου αλλά και σε προφορικές μαρτυρίες, ο Κρίστοφερ Μάρλοου έγραψε το θεατρικό έργο Η σφαγή των Παρισίων, έργο ιστορικό που βασίζεται στα πραγματικά ιστορικά γεγονότα αλλά χαρακτηρίζεται από συμπύκνωση του χρόνου και επιλογή των πιο σημαντικών σκηνών. Τα ιστορικά περιστατικά δεν επεξηγούνται, καθώς ήταν γνωστά στο σύγχρονο κοινό. Κεντρικά πρόσωπα είναι η Αικατερίνη των Μεδίκων και ο Ερρίκος Α' του Γκιζ, στους οποίους ο Μάρλοου αποδίδει περισσότερα εγκλήματα από την παραδοσιακή ιστοριογραφία.^[3]

Το έργο θεωρείται ημιτελές και καταγράφεται ότι παρουσιάσθηκε στο κοινό το 1593, 20 περίπου χρόνια μετά τα δραματικά γεγονότα.

Υπόθεση

Το έργο ξεκινά στο Παρίσι, στον γάμο του Ουγενότου Ερρίκου της Ναβάρρας με τη Μαργαρίτα των Βαλουά, αδελφή του καθολικού βασιλιά Καρόλου Θ΄, στις 22 Αυγούστου 1572. Είναι αμέσως ξεκάθαρο ότι η βασιλομήτωρ Αικατερίνη των Μεδίκων έχει βίαιες προθέσεις προς τους Ουγενότους και αυτοί αισθάνονται βαθιά δυσπιστία για τους Καθολικούς, οι οποίοι βρίσκονται υπό την ηγεσία του δούκα Ερρίκου του Γκιζ. Ο Γκιζ ξεκαθαρίζει γρήγορα ότι σκοπεύει να δολοφονήσει τη βασίλισσα της Ναβάρρας και έναν Ουγενότο ναύαρχο.

Ο θάνατος του Γκασπάρ ντε Κολινί, πίνακας του 1887

Το δολοφονικό σχέδιο του Γκιζ τίθεται γρήγορα σε εφαρμογή, η βασίλισσα της Ναβάρρας δέχεται ως δώρο δηλητηριασμένα γάντια και πεθαίνει και ο ναύαρχος (ναύαρχος Κολινί) πυροβολείται από έναν στρατιώτη καθώς βοηθά στη μεταφορά του πτώματος της βασίλισσας. Ο ναύαρχος δεν πεθαίνει αλλά τραυματίζεται βαριά. Η βασιλική οικογένεια και οι ηγέτες της φατρίας των Γκιζ αρχίζουν να σχεδιάζουν μια σφαγή των Ουγενότων ενώ ο βασιλιάς της Γαλλίας Κάρολος Θ΄ επισκέπτεται τον τραυματισμένο ναύαρχο.^[4]

Ο ναύαρχος δολοφονείται σύντομα στο κρεβάτι του από ανθρώπους των Γκιζ και η σφαγή εξαπλώνεται σε όλο το Παρίσι. Ο Ερρίκος της Ναβάρρας μένει μέσα στο παλάτι, ο γάμος μεταξύ του ίδιου και της καθολικής πριγκίπισσας αποδεικνύεται άχρηστος για την αναχαίτιση μιας εξέγερσης.

Η σφαγή, με επικεφαλής τον Ερρίκο του Γκιζ και τους ευγενείς - στενούς συνεργάτες του, ζητά το αίμα των Ουγενότων, ειδικά όσων έχουν στενούς δεσμούς με τον οίκο της Ναβάρρας (συμπεριλαμβανομένων δασκάλων, φιλοσόφων και παστόρων). Η σφαγή θεωρείται επιτυχημένη. Ο Κάρολος Θ΄ εκφράζει την αποτροπή του για τα βίαια γεγονότα και η Αικατερίνη αποφασίζει ότι πρέπει να πεθάνει, σύντομα ο βασιλιάς πεθαίνει.^[3] Ο αδελφός του έχει στεφθεί βασιλιάς της Πολωνίας και η Αικατερίνη τον καλεί πίσω από την Πολωνία για να στεφθεί Ερρίκος Γ΄ της Γαλλίας. Τον καλωσορίζει και τον υποδέχεται και αμέσως ξεκαθαρίζει σε όσους βρίσκονται στη βασιλική αυλή ότι αυτή η ίδια εξακολουθεί να είναι η πραγματική δύναμη πίσω από τον θρόνο και ότι παίρνει όλες τις αποφάσεις.

Ο Ερρίκος της Ναβάρρας δραπετεύει και επιστρέφει στην πατρίδα του, το βασίλειο της Ναβάρρας. Ανακαλύπτει ότι ο Γκιζ συγκεντρώνει στρατεύματα για να έρθει και να πολεμήσει εναντίον του υπό την ηγεσία του στρατηγού Ζουαγιέ. Ο Ναβάρρα αμέσως συγκεντρώνει τον δικό του στρατό και τον στέλνει να συναντήσει τον γαλλικό πριν φτάσει στην πατρίδα του. Ο Ναβάρρα λαμβάνει σύντομα την είδηση ότι ο Ζουαγιέ σκοτώθηκε και πέτυχαν αποφασιστική νίκη εναντίον των Γάλλων.

Η δολοφονία του δούκα ντε Γκιζ στο κάστρο του Μπλουά το 1588, πίνακας του Πωλ Ντελαρός (1834)

Ο Γκιζ εμφανίζεται έξαλλος από την ήττα του και επί πλέον έχει χάσει την εύνοια του βασιλιά: ο Ερρίκος Γ΄ θέλει να απαλλαγεί από τον Γκιζ, καθώς η δύναμη του τελευταίου τον τρομάζει. Η είδηση αυτού του σχεδίου φτάνει όχι μόνο στον Γκιζ, ο οποίος αρχίζει να σχεδιάζει μια αντεπίθεση, αλλά και στον Ναβάρρα, που στέλνει μήνυμα στον Ερρίκο Γ' ότι θα ήθελε να ενώσει τις δυνάμεις του εναντίον του Γκιζ. Αλλά πριν οι δυο τους μπορέσουν να συμμαχήσουν, ο Ερρίκος Γ' προσκαλεί τον Γκιζ να παραστεί στη βασιλική αυλή στο κάστρο του Μπλουά. Εκεί, ο Γκιζ δολοφονείται από τρεις δολοφόνους και το πτώμα του επιδεικνύεται στον γιο του Γκιζ, ώστε η πληροφορία να γίνει γνωστή. Διατάζει επίσης να δολοφονηθούν τα αδέρφια του Γκιζ, ο δούκας Ντυμαίν και ο καρδινάλιος της Λωρραίνης για να αποφύγει την εκδίκηση και τα αντίποινα κατά της βασιλικής οικογένειας. Ο βασιλιάς ενημερώνει τη μητέρα του για τις δολοφονίες, εκείνη εξοργίζεται που ενήργησε μόνος του χωρίς τις εντολές της και καταρρέει. Ο δούκας Ντυμαίν μαθαίνει για τις δολοφονίες των αδελφών του και θέλει να εκδικηθεί, ένας Ιακωβίνος μοναχός προσφέρεται να δολοφονήσει τον Ερρίκο Γ'.

Οι δύο βασιλιάδες, της Γαλλίας και της Ναβάρρας, ενώνουν τις δυνάμεις τους ενάντια στην Καθολική Ένωση στο Παρίσι. Προσποιούμενος ότι παραδίδει ένα γράμμα, ο μοναχός μαχαιρώνει τον Ερρίκο Γ'. Όταν γίνεται σαφές ότι ο βασιλιάς δεν θα επιβιώσει, ανακηρύσσει τον Ναβάρρα ως διάδοχο του γαλλικού θρόνου. Το έργο τελειώνει με τον Ναβάρρα, τώρα ως Ερρίκος Δ', να ορκίζεται εκδίκηση κατά της Καθολικής Ένωσης.^[5]

Μετάφραση στα ελληνικά

Η σφαγή των Παρισίων, εισαγωγή και μετάφραση: Σεραφείμ Βελέντζας, εκδόσεις Άγρα, 1995^[6]

Παραπομπές

↑ . «lifo.gr/culture/theatro/i-sfagi-ton-parision-mia-apo-tis-pio-epityhimenes-parastaseis-toy-persinoy-festibal».
↑ . «jstor.org/Marlowe's "The Massacre at Paris": a historical perspective».
↑ ^3,0 ^3,1 Η Αικατερίνη των Μεδίκων δεν θεωρείται παιδοκτόνος, ο Ερρίκος του Γκιζ έλαβε μεν μέρος στη σφαγή αλλά δεν υπήρξε ο κύριος υποκινητής, επίσης δεν δολοφόνησε πρόσωπα που αναφέρονται στο έργο κλ
↑ . «study.com/academy/lesson/the-massacre-at-paris-by-marlowe-summary».
↑ . «elizabethanenglandlife.com/the-massacre-at-paris-christopher-marlowe-summary».
↑ . «politeianet.gr/books/-marlowe-christopher-agra-edouardos-b-i-sfagi-ton-parision».

[1] . «lifo.gr/culture/theatro/i-sfagi-ton-parision-mia-apo-tis-pio-epityhimenes-parastaseis-toy-persinoy-festibal».

[2] . «jstor.org/Marlowe's "The Massacre at Paris": a historical perspective».

[:0-3] 3,0 ^3,1 Η Αικατερίνη των Μεδίκων δεν θεωρείται παιδοκτόνος, ο Ερρίκος του Γκιζ έλαβε μεν μέρος στη σφαγή αλλά δεν υπήρξε ο κύριος υποκινητής, επίσης δεν δολοφόνησε πρόσωπα που αναφέρονται στο έργο κλ

[4] . «study.com/academy/lesson/the-massacre-at-paris-by-marlowe-summary».

[5] . «elizabethanenglandlife.com/the-massacre-at-paris-christopher-marlowe-summary».

[6] . «politeianet.gr/books/-marlowe-christopher-agra-edouardos-b-i-sfagi-ton-parision».

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]