Ερρίκος Γ΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας

Ο Ερρίκος Γ΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ή Ερρίκος ο Μελανός ή Ερρίκος ο Ευσεβής (Heinrich III, 28 Οκτωβρίου 1017 – Χαρζ, 5 Οκτωβρίου 1056) μέλος του Οίκου των Σαλίων ήταν Αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (1046 - 1056), Βασιλιάς της Γερμανίας (1028 - 1056), Βασιλιάς της Ιταλίας (1039 - 1056) και Βασιλιάς της Αρλ (1038 - 1056). Ο Ερρίκος Γ΄ ήταν πρωτότοκος γιος του Κορράδου Β΄ της Γερμανίας και της Γκιζέλας της Σουαβίας. Ο πατέρας του τον όρισε Δούκα της Βαυαρίας σε ηλικία 9 ετών όταν πέθανε ο Ερρίκος Ε΄ της Βαυαρίας (1026). Το Πάσχα του 1028 σε ηλικία 11 ετών που ο πατέρας του στέφτηκε αυτοκράτορας ο ίδιος εξελέγη βασιλιάς της Γερμανίας και στέφτηκε στον Καθεδρικό ναό του Άαχεν από τον αρχιεπίσκοπο της Κολωνίας. Ο πατέρας του ακολουθώντας την παράδοση, όταν πέθανε ο Χέρμαν Δ΄ της Σουαβίας (1038) τον όρισε Δούκα της Σουαβίας και βασιλιά της Βουργουνδίας την οποία κληρονόμησε ο Κορράδος Β΄ (1033). Με τον θάνατο του πατέρα του (1039) έμεινε μοναδικός ηγεμόνας σε ολόκληρο το βασίλειο, κληρονόμησε το Δουκάτο της Καρινθίας και το Βασίλειο της Ιταλίας. Ο Πάπας Κλήμης Β΄ τον έστεψε αυτοκράτορα στη Ρώμη (1046).

Ερρίκος Γ΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Heinrich III (Γερμανικά)
Γέννηση	28  Οκτωβρίου 1016 Βαυαρία
Θάνατος	5  Οκτωβρίου 1056 Bodfeld
Αιτία θανάτου	φυματίωση
Συνθήκες θανάτου	φυσικά αίτια
Τόπος ταφής	Καθεδρικός Ναός του Σπάιερ
Χώρα πολιτογράφησης	Γερμανία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	λατινική γλώσσα
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	αριστοκράτης αυτοκράτορας συγγραφέας
Οικογένεια
Σύζυγος	Γκουνχίλτα της Δανίας (από 1036) Αγνή του Πουατιέ (από 1043)
Τέκνα	Βεατρίκη Α΄, ηγουμένη του Κβέντλινμπουργκ Αδελαΐδα Β΄ Ερρίκος Δ΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας Κορράδος Β΄ της Βαυαρίας Ιουδήθ της Σουαβίας Ματθίλδη της Σουαβίας
Γονείς	Κορράδος Β΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και Γκίζελα της Σουαβίας
Αδέλφια	Ματθίλδη της Φραγκονίας Ερνέστος Β΄ της Σουαβίας Λιούντολφ της Φρισίας Χέρμαν Δ΄ της Σουαβίας
Συγγενείς	Γουλιέλμος Η΄ της Ακουιτανίας (κουνιάδος) και Γουλιέλμος Ζ΄ της Ακουιτανίας (κουνιάδος)
Οικογένεια	Οίκος των Σαλίων
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	Αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (1046–1056) δούκας της Σουαβίας (1038–1045) δούκας της Βαυαρίας (1027–1042)
Υπογραφή
Θυρεός
Σχετικά πολυμέσα

Πρώτα χρόνια

Άνοδος στον θρόνο

Ο πρώτος δάσκαλος του μικρού Ερρίκου ήταν ο Μπρούνο επίσκοπος του Άουγκσμπουργκ, όταν πέθανε (1029) τον αντικατέστησε ο Έτζιλμπερτ επίσκοπος του Φράιζινγκ που πληρώθηκε για τις υπηρεσίες του όταν ο Ερρίκος ενηλικιώθηκε (1033). Ο δούκας της Καρινθίας Αντάλμπερο εκθρονίστηκε από τον Κορράδο Β΄ (1035), ο Έτζιλμπερτ έπεισε τον νεαρό Ερρίκο να αρνηθεί την προσφορά να τον αντικαταστήσει, οι Γερμανοί πρίγκιπες δεν συνιστούσαν επίσης την εκθρόνιση και ζήτησαν από τον βασιλιά να κάνει το ίδιο. Ο Κορράδος Β΄ έπεσε στα πόδια του γιου του, τον παρακάλεσε τόσο θερμά να αλλάξει γνώμη μέχρι που λιποθύμησε, όταν συνήλθε έπεσε στα πόδια του Ερρίκου και ακύρωσε την απόφαση του, τιμώρησε κατόπιν σκληρά τον Έτζιλμπερτ. Ο Ερρίκος παντρεύτηκε σε πρώτο γάμο την Γκουνχίλντα της Δανίας (1036) μοναδική κόρη του Κνούτου του Μέγα με τη δεύτερη σύζυγο του Έμμα της Νορμανδίας. Ο πατέρας του συμφώνησε να βασιλεύσει ο Κνούτος σε μερικά μέρη στη βόρεια Γερμανία όπως το Κίελο με τον όρο να γίνει ο γάμος, η τελετή έγινε την Πεντηκοστή στη Ναϊμέχεν. Ο Ερρίκος κλήθηκε να βοηθήσει τον πατέρα του στην Ιταλία (1038) και η Γκουνχίλντα πέθανε πρόωρα στις ακτές της Αδριατικής, την επόμενη χρονιά πέθανε και ο Κορράδος Β΄ (1039) και ο Ερρίκος έμεινε μοναδικός βασιλιάς.

Βοημία και πρώτες περιοδείες

Ο Ερρίκος Γ΄ πέρασε τον πρώτο χρόνο με περιοδείες στις κτήσεις του, επισκέφτηκε πρώτα τις Κάτω Χώρες για να δεχτεί υποτέλεια από τον Γκοθέλο Α΄ της Λωρραίνης. Στην Κολωνία ενώθηκε με τον αρχιεπίσκοπο Χέρμαν Α΄ που συνόδευσε τον ίδιο και τη μητέρα του στη Σαξονία, έκτισε μεγαλοπρεπή ανάκτορα στην Γκόσλαρ που έγινε ο αγαπημένος τόπος κατοικίας του. Με μια στρατιωτική δύναμη εισήλθε στη Θουριγγία για να συναντήσει τον Έκαρντ Β΄ του Μέισεν, με τις συμβουλές του αντιμετώπισε επιτυχώς στην Πολωνία τον Μπρετίσλαφ Α΄ της Βοημίας. Όταν μία αντιπροσωπεία από τη Βοημία του έφερε ομήρους ο Ερρίκος Γ΄ ησύχασε, διέλυσε τον στρατό του και συνέχισε την περιοδεία του, πέρασε από τη Βαυαρία που είχε δεχτεί επίθεση από τον βασιλιά της Ουγγαρίας Πέτρο τον Βενετό, σύμμαχο του Μπρετίσλαφ Α΄. Συγκάλεσε Σύνοδο στην Ουλμ στην οποία αναγνωρίστηκε βασιλιάς στην Ιταλία (1039). Επέστρεψε στο Ίνγκελχαϊμ, αναγνωρίστηκε τέλος βασιλιάς της Βουργουνδίας από μια αποστολή από τη Βουργουνδία και τον Αριμπέρτ, αρχιεπίσκοπο του Μιλάνου που τον είχε υποστηρίξει εναντίον του πατέρα του.

Ο Κορράδος Β΄ της Καρινθίας, πρώτος ξάδελφος του Ερρίκου και διάδοχος του Αντάλμπερο πέθανε άτεκνος (1039), ο Ερρίκος σαν ο πιο κοντινός συγγενής κληρονόμησε την Καρινθία. Ο Ερρίκος Γ΄ έγινε με την κληρονομιά αυτή τριπλός δούκας σε Βαυαρία, Σουαβία και Καρινθία και τριπλός βασιλιάς σε Γερμανία, Ιταλία και Βουργουνδία. Η πρώτη στρατιωτική εκστρατεία του Ερρίκου Γ΄ έγινε εναντίον της Βοημίας (1040), ο Μπρετίσλαφ Α΄ ήταν πάντα ανοιχτή πληγή αφού ο σύμμαχος του βασιλιάς της Ουγγαρίας έκανε συνεχώς καταστροφικές επιδρομές. Αφού αναμόρφωσε μερικά μοναστήρια συγκέντρωσε τον στρατό του, τον Ιούλιο συναντήθηκε στο Γκόσλαρ με τον Έκαρντ και οι δυνάμεις τους ενώθηκαν στο Ρέγκενσμπουργκ. Η εκστρατεία κατέληξε σε συντριβή αφού έπεσαν σε μια καλοστημένη παγίδα από τους Βοημούς (13 Αυγούστου 1040), έκλεισε ειρήνη αφού απελευθέρωσε πρώτα τους περισσότερους Βοημούς αιχμαλώτους ανάμεσα τους ο γιος του βασιλιά Σπυτίνιεφ Β΄ της Βοημίας. Ο Ερρίκος Γ΄ επέστρεψε στη Γερμανία προσπαθώντας να ξεχάσει την πρώτη μεγάλη ήττα, διόρισε τον Σούιντγκερ επίσκοπο στο Μπάμπεργκ, θα γίνει ο μετέπειτα Πάπας Κλήμης Β΄.

Πρώτη Ουγγρική εκστρατεία

Ο Πέτρος της Ουγγαρίας ανατράπηκε από τον Σάμιουελ Άμπα και δραπέτευσε στη Γερμανία (1040), ο Ερρίκος Γ΄ τoν δέχθηκε και συμφιλιώθηκαν. Ο Μπρετίσλαφ Α΄ έχασε τον ισχυρότερο σύμμαχο και ο Ερρίκος ενισχυμένος αποφάσισε να κάνει νέα εκστρατεία στη Βοημία, συγκέντρωσε τις δυνάμεις του μαζί με τον Έκαρντ έναν χρόνο μετά την πρώτη εκστρατεία (15 Αυγούστου 1040). Η εκστρατεία ήταν αυτή τη φορά επιτυχής, ο Μπρετίσλαφ ηττήθηκε και έκλεισε ειρήνη στο Ρέγκενσμπουργκ. Ο Ερρίκος Γ΄ πέρασε τα Χριστούγεννα του 1041 στο Στρασβούργο όπου δέχτηκε αποστολές από τη Βουργουνδία, την επόμενη χρονιά έκανε νέα ταξίδια για να απονείμει δικαιοσύνη στις επαρχίες. Στον δρόμο της επιστροφής όταν έφτασε στη Βασιλεία άκουσε ότι ο βασιλιάς της Ουγγαρίας έκανε νέες επιδρομές στη Βαυαρία, παραχώρησε το δουκάτο σε κάποιον Ερρίκο, συγγενή του τελευταίου ανεξάρτητου δούκα. Συγκέντρωσε τον στρατό του στην Ουγγαρία, κάλεσε όλους τους πρίγκιπες μαζί με τον Έκαρντ και κήρυξε τον πόλεμο στην Ουγγαρία, αναχώρησε τον Σεπτέμβριο του 1042 αφού πρώτα αναζήτησε την υποψήφια νύφη του Αγνή του Πουατιέ.

Η εκστρατεία ήταν επιτυχής, οι Ούγγροι διαλύθηκαν και ο Σάμιουελ Άμπα δραπέτευσε στα ανατολικά κάστρα, τοποθέτησαν υποψήφιο νέο βασιλιά κάποιον άγνωστο ξάδελφο του Ερρίκου αλλά οι Ούγγροι όταν αποχώρησε τον έδιωξαν αμέσως. Αφού πέρασε τα Χριστούγεννα στην Γκόσλαρ δέχτηκε αποστολές για δεύτερο γάμο, ο Μπρετίσλαφ ήρθε ο ίδιος, μια αντιπροσωπεία από το Κίεβο απορρίφτηκε επειδή ο Ερρίκος δεν ήθελε Ρωσίδα νύφη και δεν ήρθε αυτοπροσώπως ο Καζιμίρ Α΄ ο Αποκαταστάτης. Την ίδια εποχή πέθανε η μητέρα του Γκίζελα και ο Ερρίκος Γ΄ πήγε να συναντήσει τον Ερρίκο Α΄ της Γαλλίας, αναζητούσε νύφη από την Ακουιτανία. Ο Ερρίκος επέστρεψε στην Ουγγαρία και πίεσε τον Άμπα να αναγνωρίσει τις περιοχές που είχε δώσει δώρο ο Στέφανος Α΄ της Ουγγαρίας στον πατέρα του Κορράδο Β΄ (1030). Τα σύνορα αυτά θα παραμείνουν η συνοριακή γραμμή ανάμεσα στην Ουγγαρία και την Αυστρία μέχρι το 1920. Μετά τη νίκη αυτή ο Ερρίκος, ένας ευσεβής άντρας που οραματιζόταν την Ειρήνη και εκεχειρία του Θεού έγινε σεβαστός από όλα τα βασίλεια του. Τον Οκτώβριο του 1043 ανακήρυξε στην Κωνσταντία τη "Δημόσια Συγχώρεση", δήλωσε ότι δεν θα τιμωρήσει κανέναν που του έχει κάνει ζημιά και δεν θα αναζητήσει εκδίκηση. Ενθάρρυνε όλους τους υπηκόους του να κάνουν το ίδιο, η μέρα αυτή έμεινε γνωστή σαν "Ημέρα της συγχώρεσης".

Δεύτερος γάμος

Ο αυτοκράτορας Ερρίκος Γ΄ και η δεύτερη σύζυγος του Αγνή του Πουατιέ.

Ο Ερρίκος Γ΄ παντρεύτηκε σε δεύτερο γάμο την Αγνή στο Ίνγκελχαϊμ (1043), γονείς της ήταν ο Γουλιέλμος Ε΄ της Ακουιτανίας και η Αγνή της Βουργουνδίας, δούκισσα της Ακουιτανίας, ζούσε τότε στην αυλή του πατριού της Γοδεφρείδου Μαρτέλου του Ανζού. Η σύνδεση με έναν υποτελή του Γάλλου βασιλιά έφερε αντιδράσεις στους κληρικούς, ο γάμος ωστόσο ολοκληρώθηκε και η Αγνή στέφτηκε βασίλισσα στο Μάιντς. Μετά τη στέψη ο Ερρίκος πέρασε τον χειμώνα στην Ουτρέχτη όπου έκανε τις ίδιες διακηρύξεις με αυτές που είχε κάνει την προηγούμενη χρονιά στη Βουργουνδία. Ο Γκοθέλο Α΄ της Λωρραίνης μαγδράβος σε ολόκληρη τη Λωρραίνη πέθανε τον Απρίλιο του 1044 και ο Ερρίκος Γ΄ που δεν ήθελε ισχυρή την κομητεία τη διέσπασε. Ο μεγαλύτερος γιος του Γκοθέλο Α΄ Γοδεφρείδος Γ΄, Δούκας της Κάτω Λωρραίνης διορίστηκε δούκας στην Άνω Λωρραίνη και ο μικρότερος αδελφός του Γκοθέλο Β΄ της Κάτω Λωρραίνης διορίστηκε δούκας στην Κάτω Λωρραίνη. Η διάσπαση αυτή έφερε την οργή του μεγαλύτερου αδελφού Γοδεφρείδου που ήταν μέχρι τότε πιστός οπαδός του Ερρίκου Γ΄, ο βασιλιάς κάλεσε τα δύο αδέλφια στο Ναϊμέχεν αλλά η προσπάθεια απέτυχε. Ο Ερρίκος Γ΄ εγκατέλειψε τις προσπάθειες και ετοιμάστηκε για νέα εκστρατεία στην Ουγγαρία.

Δεύτερη Ουγγρική εκστρατεία

Ο Ερρίκος μπήκε στην Ουγγαρία (6 Ιουλίου 1044) με μεγάλο στρατό, οι Ούγγροι αρκετά εξασθενημένοι συνετρίβησαν στη "μάχη του Μένφο". Ο Πέτρος τοποθετήθηκε ξανά βασιλιάς στο Σεκεσφεχερβάρ, ο Ερρίκος Γ΄ επέστρεψε θριαμβευτής στη Γερμανία αρκετά χαρούμενος που οι Ούγγροι είχαν υποταχθεί. Ο Άμπα συνελήφθη και αποκεφαλίστηκε, οι Ούγγροι μπήκαν οριστικά υπό Γερμανική εξουσία. Μετά την επιστροφή του από την Ουγγρική εκστρατεία ο Γοδεφρείδος της Λωρραίνης αναζητούσε συμμάχους για εξέγερση εναντίον του βασιλιά, ανάμεσα τους ο Ερρίκος της Γαλλίας. Ο Ερρίκος Γ΄ τον κάλεσε στο Άαχεν να απολογηθεί, καταδικάστηκε και κατασχέθηκαν τα Δουκάτα της Βερντέν και της Κάτω Λωρραίνης που ήταν δώρα του στέμματος. Ο Γοδεφρείδος ετοιμάστηκε για επανάσταση, ο Ερρίκος πέρασε τον χειμώνα στο Σπάιερ ενώ ο εμφύλιος ήταν έτοιμος να ξεσπάσει. Ο βασιλιάς μπήκε στις αρχές του 1045 στη Λωρραίνη και πολιόρκησε το κάστρο του Γοδεφρείδου στο Κρόιτσναχ, κατέλαβε μερικά κάστρα αλλά η πείνα τον ανάγκασε να φύγει, άφησε μια μικρή φρουρά και επέστρεψε στη Βουργουνδία. Η χώρα χωρίστηκε σε δύο στρατόπεδα, στους αυτοκρατορικούς που πίστευαν στην ένωση και τους εθνικιστές που ήθελαν μια ανεξάρτητη Βουργουνδία. Ο Λουδοβίκος, κόμης του Μονμπελιάρ νίκησε τον Ρενώ Α΄ κόμης της Βουργουνδίας, που αναγκάστηκε μαζί με τον Γεράλδο της Γενεύης να δώσει όρκο υποτέλειας στον Ερρίκο Γ΄, η Βουργουνδία ενώθηκε με το στέμμα.

Άνοδος της εξουσίας

Πόλεμοι στη Λωρραίνη

Ο Ερρίκος Γ΄ της Γερμανίας.

Ο Ερρίκος Γ΄ συνομίλησε με Ιταλούς μεγιστάνες από τη Λομβαρδία στο Άουγκσμπουργκ και στη συνέχεια πήγε στο Άουγκσμπουργκ, έδωσε το Δουκάτο της Σουαβίας στον Όθων, κόμη του Παλατινάτου της Λωρραίνης. Τη μαγδραβία της Αμβέρσας την έδωσε στον Βαλδουίνο γιο του Βαλδουίνου Ε΄ της Φλάνδρας. Στον δρόμο της επιστροφής πέρασε την Πεντηκοστή στην Ουγγαρία με τον βασιλιά Πέτρο, ένα κομμάτι της στέγης κατέρρευσε και θανατώθηκε ο Μπρούνο επίσκοπος του Βύρτσμπουργκ. Ο Πέτρος έδωσε τη χρυσή λόγχη σύμβολο της βασιλικής εξουσίας της Ουγγαρίας στον Ερρίκο, έδωσε όρκο υποταγής και ζήτησε από τους ευγενείς του να κάνουν το ίδιο, τα βασίλεια της Γερμανίας και της Ουγγαρίας μπήκαν σε περίοδο ειρήνης. Τον Ιούλιο ο Γοδεφρείδος παραδόθηκε και φυλακίστηκε. Τον Οκτώβριο ο Ερρίκος αρρώστησε βαριά, ο Ερρίκος της Βαυαρίας και ο Όθων της Βαυαρίας επέλεξαν διάδοχο του τον Ερρίκο Α΄ της Λοθαριγγίας. Ο Ερρίκος Γ΄ ανάρρωσε αλλά παρέμεινε άκληρος, ενώ βρισκόταν στο μέγιστο της ισχύος του (1046) κληρονόμησε και το Μέισεν όταν πέθανε ο παλιός σύμβουλος του Έκαρντ του Μέισεν.

Στη συνέχεια μετακινήθηκε στην Κάτω Λωρραίνη όπου πέθανε ο κόμης Γκοθέλο Β΄ και ο Ντιρκ Δ΄ της Ολλανδίας κυρίευσε το Φλάσινγκ, προχώρησε σε εκστρατεία εναντίον του Ντιρκ. Ανακατέλαβε το Φλάσινγκ, συνέλαβε τον Ντιρκ και τον παρέδωσε στον Μπέρτολντ, επίσκοπο της Ουτρέχτης, στη συνέχεια επέστρεψε στο Άαχεν για να γιορτάσει την Πεντηκοστή. Ο Ερρίκος αποκατέστησε τον Γοδεφρείδο αλλά την κομητεία του Βερντέν την έδωσε στον επίσκοπο της πόλης, η πράξη αυτή δεν τον συμφιλίωσε με τον δούκα και την Κάτω Λωρραίνη παρέλαβε ο Φρειδερίκος της Κάτω Λωρραίνης. Ο Αδαλβέρτος της Βρέμης διορίστηκε αρχιεπίσκοπος της Βρέμης και ο αρχιεπίσκοπος της Ραβένας κλήθηκε σε δίκη με δοκιμασία. Το δικαίωμα ενός Γερμανού βασιλιά να υποβάλει σε δίκη με δοκιμασία έναν Ιταλό επίσκοπο θα προκαλέσει πολλές θρησκευτικές συγκρούσεις την εποχή του γιου και του εγγονού του. Ο Ερρίκος Γ΄ μετακινήθηκε στις αυλές του στο Κβέντλινμπουργκ, στο Μέρσεμπουργκ και στο Μέισεν, στην πρώτη τοποθέτησε την κόρη του Βεατρίκη ηγουμένη και στη δεύτερη έλυσε τη διαμάχη ανάμεσα στον δούκα της Πομερανίας και στον Καζιμίρ Α΄ τον Αποκαταστάτη.

Ταξίδι στην Ιταλία

Μετά από τα γεγονότα αυτά και μια σύντομη επίσκεψη στο Άουγκσμπουργκ συγκάλεσε Σύνοδο από ευγενείς και ιερείς, τους κάλεσε να τον ακολουθήσουν στο ταξίδι του στην Ιταλία από τα περάσματα του Μπρένερο. Ο παλιός σύμμαχος του Αριμπέρτ του Μιλάνου πέθανε και οι Μιλανέζοι επέλεξαν διάδοχο του τον Γκίντο σε αντίθεση με την επιθυμία των ευγενών. Στη Ρώμη ωστόσο τρεις πάπες ο Πάπας Βενέδικτος Θ΄, ο Πάπας Σίλβεστρος Γ΄ και ο Πάπας Γρηγόριος ΣΤ΄ κατηγορήθηκαν για παραβίαση των θρησκευτικών κανόνων. Ο Βενέδικτος Θ΄ που ήταν από το Τούσκουλο και απαρνήθηκε τον θρόνο της πόλης του κατηγορήθηκε για μοιχεία, ο Σίλβεστρος Γ΄ από το Κρεσκέντζι κατηγορήθηκε για δωροδοκία και ο μεταρρυθμιστής Γρηγόριος ΣΤ΄ κατηγορήθηκε για Σιμωνία. Ο Ερρίκος Γ΄ συγκάλεσε δύο Συνόδους στην Παβία και το Σούτρι (20 Δεκεμβρίου 1046), εκθρόνισε όλους τους πάπες και άφησε τον παπικό θρόνο κενό. Στη συνέχεια βάδισε στη Ρώμη να ορίσει τον νέο πάπα, ο στενός φίλος του Αδαλβέρτος της Βρέμης αρνήθηκε τη μεγάλη τιμή, το δέχτηκε τελικά ο επίσκοπος Σούιντγκερ του Μπάμπεργκ που πήρε το όνομα Πάπας Κλήμης Β΄.

Αυτοκρατορική στέψη

Η σφραγίδα του Ερρίκου Γ΄.

Ο Κλήμης Β΄ ορκίστηκε τα Χριστούγεννα του 1046, ο Ερρίκος και η Αγνή στέφτηκαν αυτοκράτορες. Η δημοτικότητα τους έδωσε στον Ερρίκο Γ΄ και την Αγνή τη χρυσή αλυσίδα του Πατρικίου, τον τίτλο του Πατρίκιου και το δικαίωμα να νομιμοποιεί πάπες όπως η Οικογένεια Κρεσκέντζι τον 10ο αιωνα. Η πρώτη του ενέργεια ήταν να επιτεθεί στην πρωτεύουσα της κομητείας του Τούσκουλο και κυρίευσε όλα τα κάστρα από την οικογένεια Κρεσκέντζι. Ο αυτοκράτορας και ο πάπας μετακινήθηκαν νότια εκεί που είχε ιδρύσει ο πατέρας του Κορράδος Β΄ σε μια επίσκεψη του μια πόλη (1038). Στην Κάπουα ο Ερρίκος Γ΄ έγινε δεκτός από τον πρίγκιπα Γουαϊμάρος Δ΄ του Σαλέρνο που έγινε κατόπιν πρίγκιπας της Κάπουα (1038), έδωσε την Κάπουα στον Πανδόλφο Δ΄ που είχε καθαιρεθεί δύο φορές, η επιλογή ήταν άκρως αντιδημοφιλής. Οι Νορμανδοί μισθοφόροι, ο Γουλιέλμος Α΄ της Απουλίας και ο αδελφός του Ντρόγκο της Απουλίας ανακήρυξαν τον Γουαϊμάρος Δ΄ Κόμη της Απουλίας και της Καλαβρίας. Στην επιστροφή ο Γουαϊμάρος Δ΄ του Σαλέρνο αναγνώρισε τις κατακτήσεις των Νορμανδών, ανακήρυξε τον Γουλιέλμο σαν υποτελή του και του έδωσε τον τίτλο του κόμη. Ο αυτοκράτορας όρισε τον Ντρόγκο διάδοχο του Γουλιέλμου στην Απουλία σαν απ΄ευθείας υποτελή του αυτοκρατορικού στέμματος, έκανε το ίδιο με τον Ράινουλφ Ντρένγκοτ τον κόμη της Αβέρσα που ήταν υποτελής του Γουαϊμάρος σαν πρίγκιπας της Κάπουα. Οι επιλογές του στέρησαν από τον Γουαϊμάρος τους σημαντικότερους υποτελείς του, το πριγκιπάτο διασπάστηκε στα δύο, οι μεγαλύτεροι εχθροί του επανήλθαν. Με τις επιλογές του ο Ερρίκος Γ΄ έχασε τη δημοτικότητα του στους Λομβαρδούς, το Μπενεβέντο σαν παπικός υποτελής δεν τον δέχτηκε. Εξουσιοδότησε τον Ντρόγκο να το κατακτήσει αφού συναντήθηκε με την Αγνή της Ραβένα, στη συνέχεια πήγε στη Βερόνα.

Διορισμοί

Το μονόγραμμα του Ερρίκου Γ΄.

Με την επιστροφή του στη Γερμανία ο Ερρίκος Γ΄ αναπλήρωσε τις κενές θέσεις με αξιώματα, ο Γουέλφος της Καρινθίας πήρε το δουκάτο του στην Καρινθία, ο Καγκελάριος Χάμφρεϊ έγινε αρχιεπίσκοπος στη Ραβέννα. Αναπλήρωσε πολλές κενές επισκοπές, ο Γκίντο πήγε στην Πιατσέντσα, ο Καγκελάριος Θεοδώριχος στο Βερντέν, ο Χέρμαν του Σπάιερ στο Στρασβούργο, ο Γερμανός Καγκελάριος Θεοδώριχος στην Κωνσταντία και ο Αντάλμπερο στο Μετς. Οι περισσότερες από τις αυτοκρατορικές επισκοπές έμειναν κενές, τον Ιούλιο του 1047 ενώ ο Ερρίκος Γ΄ βρισκόταν στο Μετς ξέσπασε επανάσταση στην οποία συμμετείχαν ο Γοδεφρείδος, ο Βαλδουίνος της Φλάνδρας και ο γιος του, ο Ντιρκ της Ολλανδίας και ο Χέρμαν κόμης του Μονς. Ο Ερρίκος Γ΄ συγκέντρωσε τον στρατό του και προχώρησε βόρεια, έδωσε στον Αδαλβέρτο της Βρέμης εδάφη του Γοδεφρείδου, ο Τήτμαρ αδελφός του Βερνάρδου Β΄ της Σαξονίας κατηγορήθηκε για συνωμοσία εναντίον του αυτοκράτορα. Ο Βερνάρδος Β΄ εχθρός του Αδαλβέρτου βρισκόταν πλέον ξεκάθαρα εναντίον του Ερρίκου. Ο Ανδρέας Α΄ της Ουγγαρίας έκλεισε ειρήνη με τον αυτοκράτορα που μετακινήθηκε μετά στην Ολλανδία αλλά ηττήθηκε από τον Ντιρκ στο Φλάσινγκ. Οι Ολλανδοί λεηλάτησαν τα ανάκτορα του Καρλομάγνου στο Ναϊμέχεν και έκαψαν το Βερντέν, ο Γοδεφρείδος βοήθησε στην ανοικοδόμηση του.

Οι επαναστάτες πολιόρκησαν τη Λιέγη που την υπερασπιζόταν ο επίσκοπος της, ο Ερρίκος Γ΄ καθυστέρησε την εκστρατεία μετά τον θάνατο του Ερρίκου της Βαυαρίας, έδωσε την Κάτω Λωρραίνη στον Αδαλβέρτο της Λωρραίνης. Ο πάπας πέθανε και ο Ερρίκος Γ΄ επέλεξε νέο πάπα τον Πόππο φον Μπρίξεν ως Πάπας Δάμασος Β΄. Τη Βαυαρία πήρε ο Κορράδος Α΄ της Βαυαρίας και τη Σουαβία τον Ιανουάριο του 1048 στην Ουλμ ο Όθων Γ΄ της Σουαβίας ο Λευκός. Ο αυτοκράτορας συνάντησε τον Ερρίκο της Γαλλίας, τα Χριστούγεννα έστειλε απεσταλμένους στη Ρώμη να επιλέξουν νέο πάπα αφού ο Δάμασος Β΄ πέθανε σύντομα. Η επιλογή του Ερρίκου ήταν ο Μπρούνο φον Έγκισχαϊμ-Ντάγκσμπουργκ ως Πάπας Λέων Θ΄, με τον Λέων η εκκλησία χωρίστηκε σε ανατολική και δυτική. Η επόμενη επιλογή του Ερρίκου Γ΄ ήταν ο διάδοχος του Αδαλβέρτου της Λωρραίνης, εξελέγη ο Γεράρδος Δ΄ της Αλσατίας, συγγενής του Αδαλβέρτου και του ίδιου του Ερρίκου. Ακολούθησαν μια σειρά από αλλαγές, ο Ντιρκ της Ολλανδίας ηττήθηκε και θανατώθηκε, ο Αδαλβέρτος της Βρέμης έκλεισε ειρήνη με τον Βερνάρδο της Σαξονίας και συμμάχησε με τον Σβεν Β΄ της Δανίας. Με τη βοήθεια του Σβεν Β΄ και του Εδουάρδου του Ομολογητή ο Βαλδουίνος της Φλάνδρας πολιορκήθηκε από τη θάλασσα και στάθηκε ανίκανος να δραπετεύσει από τον αυτοκρατορικό στρατό. Ο πάπας από την Κολωνία αφόρισε τον Γοδεφρείδο και τον Βαλδουίνο που τον εγκατέλειψαν οι σύμμαχοι του και φυλακίστηκε από τον αυτοκράτορα.

Τελευταία χρόνια

Αποτυχημένες εκστρατείες στην Ουγγαρία

Ο Ερρίκος Γ΄ πολιορκεί το Τίβολι, έγγραφο του 15ου αιώνα.

Ο Ερρίκος Γ΄ ανέλαβε τρίτη εκστρατεία στην Ουγγαρία (1051) στην οποία συνετρίβη, τα στρατεύματα του δραπέτευσαν σε μια κοιλάδα που πήρε το όνομα "Οπλισμένη" χάρη στις πολλές πανοπλίες Γερμανών ιπποτών που βρέθηκαν. Στην Κάτω Λωρραίνη σημειώθηκαν νέες ταραχές, ο Λάμπερτ Β΄ του Λουβαίν και η Ριχίλδη του Αινώ χήρα του Χέρμαν του Αινώ και νέα νύφη του Βαλδουίνου ΣΤ΄ της Φλάνδρας προκάλεσαν συγκρούσεις. Ο Γοδεφρείδος ελευθερώθηκε και ξαναπήρε την Κάτω Λωρραίνη με στόχο να φέρει τη σταθερότητα στην περιοχή. Ανέλαβε τέταρτη εκστρατεία εναντίον της Ουγγαρίας (1052), πολιόρκησε την Μπρατισλάβα αλλά ηττήθηκε ξανά, οι Ούγγροι βύθισαν τα πλοία του στον Δούναβη. Ο Ερρίκος Γ΄ αποφάσισε να μην προχωρήσει σε νέα εκστρατεία στην Ιταλία, έστειλε έναν Σουηβικό στρατό να βοηθήσει τον πάπα αλλά κλήθηκε σύντομα πίσω. Ο Κορράδος Α΄ της Βαυαρίας κλήθηκε τα Χριστούγεννα του 1052 στο Μέρσεμπουργκ και εκθρονίστηκε από ένα συμβούλιο πριγκίπων για τη σύγκρουση του με τον Τζέμπχαρτ Γ΄ επίσκοπο του Ρέγκενσμπουργκ, ο Κορράδος Α΄ από τότε επαναστάτησε.

Τελευταίοι πόλεμοι στη Γερμανία

Ο μικρός γιος του Ερρίκος που γεννήθηκε στις 11 Νοεμβρίου 1050 ορκίστηκε βασιλιάς της Γερμανίας (26 Ιουνίου 1053), τον διόρισε δούκα της Βαυαρίας και πήγε να συνεννοηθεί με τους επαναστάτες. Ο Ερρίκος Γ΄ έστειλε άλλο έναν στρατό στη Νότια Ιταλία να βοηθήσει τον πάπα Λέων, οι Νορμανδοί εξεγέρθηκαν και δεν τον αναγνώριζαν επικυρίαρχο. Ο πάπας χωρίς υποστήριξη από τον Γουαϊμάρος που βρισκόταν σε σύγκρουση με τον Ερρίκο από το 1047 συνετρίβη στη "μάχη του Σιβιτάτε" (18 Ιουνίου 1053). Τον στρατό των Νορμανδών αποτελούσαν ο Ονφρουά της Απουλίας, ο μικρότερος αδελφός του Ροβέρτος Γυισκάρδος και ο Ριχάρδος Α΄ της Καπούα, οι Σουηβοί ύστερα από όλες αυτές τις ήττες διαλύθηκαν.

Ο Ερρίκος Γ΄ πήγε βόρεια για συνομιλίες με τον Καζιμίρ της Πολωνίας, μετέφερε τη Σιλεσία από τον Μπρετίσλαφ Α΄ στον Καζιμίρ αλλά ο Μπρετίσλαφ παρέμεινε πιστός στον αυτοκράτορα. Ο Ερρίκος έστεψε τον γιο του βασιλιά στο Άαχεν (17 Ιουλίου 1053) και στη συνέχεια βάδισε για τη Φλάνδρα όπου οι δύο Βαλδουίνοι είχαν εξεγερθεί ξανά. Ο Ιωάννης του Αράς που είχε καταλάβει το Καμπραί εκδιώχθηκε από τον Βαλδουίνο και ζήτησε βοήθεια από τον αυτοκράτορα, τον οδήγησε στη Φλάνδρα για να πείσει τον Λιουτπέρτο επίσκοπο του Καμπραί να του δώσει το κάστρο. Η εκστρατεία ήταν επιτυχής αλλά ο Λιουτπέρδος δεν πείστηκε. Ο Μπρετίσλαφ Α΄ ανέκτησε τη Σιλεσία αλλά πέθανε γρήγορα (1054), ο μαργράβος Αδαλβέρτος Μπάμπενμπερκ της Αυστρίας αντιστάθηκε επιτυχώς στις επιδρομές του Κορράδου και των Ούγγρων και ο Ερρίκος Γ΄ επέστρεψε στην αγαπημένη του πρωτεύουσα Γκόσλαρ για να συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις. Ο αυτοκράτορας διόρισε νέο πάπα τον Γκέµπχαρντ του Έιχστετ με το όνομα Πάπας Βίκτωρ Β΄, ήταν ο τελευταίος από τους τέσσερις Γερμανούς πάπες που διόρισε ο Ερρίκος.

Αιχμαλωσία της Βεατρίκης

Τα αυτοκρατορικά ανάκτορα του Γκόσλαρ.

Ο Ερρίκος κατέβηκε στην Ιταλία (1055) όπου ο σύμμαχος του Βονιφάτιος Γ΄ της Τοσκάνης πέθανε και η χήρα του Βεατρίκη του Μπαρ παντρεύτηκε τον Γοδεφρείδο της Κάτω Λωρραίνης (1054). Πριν την αναχώρηση τοποθέτησε τον σύμμαχο του Σπυτίνιεφ Β΄ δούκα της Βοημίας, ο Σπυτίνιεφ του έδωσε όρκο υποτέλειας και έμεινε πιστός στον αυτοκράτορα. Έφτασε στη Μάντοβα και συγκάλεσε πολλές Συνόδους, η μία από αυτές έγινε στη Ρονκάλια όπως έναν αιώνα αργότερα ο Φρειδερίκος Α΄ Βαρβαρόσσα (1158). Ο Γοδεφρείδος δεν έγινε δεκτός από τον λαό και επέστρεψε στη Φλάνδρα. Ο Ερρίκος Γ΄ συνάντησε τον πάπα στη Φλωρεντία, κατόπιν συνέλαβε τη Βεατρίκη της Λοθαριγγίας επειδή παντρεύτηκε έναν προδότη, η κόρη της Ματθίλδη της Κανόσα θα γίνει αργότερα η μεγαλύτερη εχθρός του γιου του. Ο μικρός γιος της Βεατρίκης Φρειδερίκος της Τοσκάνης αρνήθηκε να πάει στη Φλωρεντία και πέθανε πρόωρα σε λίγες μέρες. Ο Ερρίκος επέστρεψε στη Ζυρίχη και αρραβώνιασε τον μικρό του γιο με την Μπέρτα της Σαβοΐας κόρη του κόμητος Όθων της Σαβοΐας. Στη Γερμανία ξέσπασαν ταραχές, ο Τζέμπχαρτ του Ρέγκενσμπουργκ συμμάχησε με τον Κορράδο εναντίον του αυτοκράτορα, στο πλευρό τους ήταν επίσης ο Γουέλφος της Καρινθίας. Οι πηγές στη συνέχεια διαφέρουν, πολλοί γράφουν ότι οι συγκεκριμένοι ευγενείς συνωμότησαν εναντίον του αυτοκράτορα. Το τέλος τους ήταν σε κάθε περίπτωση άδοξο, ο Κορράδος πέθανε από πανώλη αμέσως μετά πέθανε και ο Γουέλφος, όλοι οι μεγάλοι εχθροί και σύμμαχοι του Ερρίκου Γ΄ ήταν νεκροί. Ο αρχιεπίσκοπος Χέρμαν της Κολωνίας πέθανε, ο Ερρίκος όρισε αντικαταστάτη του τον Άνο.

Το τέλος

Ακολούθησε τρίτη συνάντηση με τον Ερρίκο της Γαλλίας, ο Γάλλος βασιλιάς που δεν ήταν διάσημος για το θάρρος του αλλά είχε μεγάλη σωματική αντοχή προκάλεσε τον αυτοκράτορα σε προσωπική μονομαχία. Ο Ερρίκος Γ΄ δραπέτευσε τη νύχτα, πήγε βόρεια να κλείσει ειρήνη επειδή οι Σλάβοι είχαν εξεγερθεί όταν πέθανε ο Γουλιέλμος Α΄ του Μάισσεν. Στο δρόμο της επιστροφής αρρώστησε, στο νεκροκρέβατο του ζήτησε την απελευθέρωση της Βεατρίκης και της Ματθίλδης και πίστη στον μικρό γιο του σαν νέο βασιλιά παρουσία του πάπα. Ο Ερρίκος Γ΄ πέθανε πριν κλείσει τα 40 χρόνια (5 Οκτωβρίου 1056), το σώμα του τάφηκε στον Καθεδρικό ναό του Σπάιερ μαζί με τους προγόνους του, η καρδιά του μεταφέρθηκε στον αγαπημένο τόπο κατοικίας του Γκόσλαρ. Έμεινε στην ιστορία σαν ένας από τους ισχυρότερους Ρωμαίους αυτοκράτορες με μεγάλη αγάπη και σεβασμό από ολόκληρο τον λαό. Το μεγαλύτερο πρόβλημα που δημιούργησε ήταν η δεσποτική του κυριαρχία στην εκκλησία, θα δημιουργηθεί το κίνημα των μεταρρυθμιστών που θα φέρει τεράστια προβλήματα στη βασιλεία του γιου του. Ένωσε ολόκληρη τη Γερμανία εκτός από τη Σαξονία, τα εντυπωσιακά ανάκτορα του στο Γκόσλαρ ήταν το πιο διάσημο από τα δημιουργήματα του.

Οικογένεια

Νυμφεύτηκε πρώτα το 1036 τη Γκουνχίλντα της Δανίας, κόρη του Κνούτου Β΄ του Μεγάλου, βασιλιά της Δανίας, Νορβηγίας & Αγγλίας και είχε τέκνα:

• Βεατρίκη Α΄ 1037-1061, ηγουμένη του αβαείου του Κβέντλινμπουργκ.

Η Γκουνχίλντα απεβίωσε το 1038 και ο Ερρίκος Γ΄ έκανε δεύτερο γάμο το 1043 με την Αγνή του Πουατιέ, κόρη του Γουλιέλμου Ε΄ δούκα της Ακουιτανίας και είχε τέκνα:

• Αδελαΐδα Β΄ ηγουμένη του αββαείου του Κέντλινμπουργκ.
• Γκίζελα (Ραβέννα 1047 - 6 Μαΐου 1053)
• Ματθίλδη 1048-1060, παντρεύτηκε τον Ροδόλφο του Ράινφελντεν δούκα της Σουαβίας και διεκδικητή βασιλιά της Γερμανίας.
• Ερρίκος Δ΄ 1050-1106, βασιλιάς της Βουργουνδίας, Γερμανίας & Ιταλίας.
• Κορράδος Β΄ 1052-1055, δούκας της Βαυαρίας.
• Ιουδήθ 1054-1105;, παντρεύτηκε πρώτα τον Σολομώντα της Ουγγαρίας και μετά τον Βλάντισλαφ Α΄ Χέρμαν δούκα της Πολωνίας.

Πηγές

•  Chisholm, Hugh, επιμ.. (1911) «Henry III. "the Black"» Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα (11η έκδοση) Cambridge University Press 
• Gwatkin, H. M., Whitney, J. P. (ed) et al. The Cambridge Medieval History: Volume III. Cambridge: Cambridge University Press, 1926.
• Bernhardt, John W. (2002). Itinerant Kingship & Monasteries in Early Medieval Germany, c. 936-1075. Cambridge University Press.
• Keynes, Simon (1999). "The cult of King Alfred". In Lapidge, Michael; Godden, Malcolm; Keynes, Simon (eds.). Anglo-Saxon England. Cambridge University Press.
• Lohse, Tillmann (2013). "Heinrich IV., seine Halbschwester Azela und die Wahl zum Mitkönig am 26. Juni 1053 in Tribur: Zwei übersehene Quellenbelege aus Goslar". *Niedersächsisches Jahrbuch für Landesgeschichte (in German). 85: 217–227.
• North, William (2006). "Henry III". In Emmerson, Richard K.; Clayton-Emmerson, Sandra (eds.). Key Figures in Medieval Europe: An Encyclopedia. Routledge.
• Norwich, John Julius. The Normans in the South 1016-1130. Longmans: London, 1967.
• Ryley, Caroline M. (1964). "The Emperor Henry III". In Gwatkin, H. M.; Whitney, J. P. (eds.). The Cambridge Medieval History:Germany and the Western Empire. Volume III. Cambridge University Press.
• Schutz, Herbert (2010). The Medieval Empire in Central Europe: Dynastic Continuity in the Post-Carolingian Frankish Realm, 900-1300. Cambridge Scholar Publishing.
• Weinfurter, Stefan (1999). The Salian Century: Main Currents in an Age of Transition. Translated by Bowlus, Barbara M. University of Pennsylvania Press.
• Whitney, J.P. (1968). "The Reform of the Church". In Tanner, J.R.; Previte-Orton, C.W.; Brooke, Z.N. (eds.). The Cambridge Medieval History. V. Cambridge University Press.