Εμίλ Ζολά

Ο Εμίλ Ζολά (Émile Édouard Charles Antoine Zola, 2 Απριλίου 1840 – 29 Σεπτεμβρίου 1902) ήταν Γάλλος συγγραφέας, ο πιο σημαντικός εκπρόσωπος της λογοτεχνικής σχολής του νατουραλισμού και σημαντικός παράγοντας της ανάπτυξης του θεατρικού νατουραλισμού. Έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην πολιτική φιλελευθεροποίηση της Γαλλίας και στην απαλλαγή του λοχαγού Άλφρεντ Ντρέιφους, ο οποίος κατηγορήθηκε και καταδικάστηκε άδικα, γεγονός που συνοψίζεται στη διάσημη ανοιχτή επιστολή του με τίτλο "Κατηγορώ". Ο Εμίλ Ζολά ήταν υποψήφιος για Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1901 και το 1902. Το έργο του Εμίλ Ζολά ξεχώρισε όχι μόνο αναδεικνύοντας το ρεύμα του νατουραλισμού, αλλά πρωτίστως επειδή άσκησε τεράστια κοινωνική επιρροή με το έργο και τις παρεμβάσεις του.

Εμίλ Ζολά
Όνομα	Εμίλ Ζολά
Γέννηση	2 Απριλίου 1840 Παρίσι, Γαλλία
Θάνατος	29 Σεπτεμβρίου 1902 (62 ετών) Παρίσι, Γαλλία
Επάγγελμα/ ιδιότητες	πολιτικός δημοσιογράφος, κριτικός τέχνης, μυθιστοριογράφος, δοκιμιογράφος, θεατρικός συγγραφέας, διηγηματογράφος, κριτικός λογοτεχνίας, κριτικός θεάτρου, δημοσιογράφος, συγγραφέας, ποιητής, φωτογράφος και λιμπρετίστας
Εθνικότητα	Γαλλική
Υπηκοότητα	Γαλλία
Είδη	Νατουραλισμός
Αξιοσημείωτα έργα	Νανά, Λε Ρουγκόν Μακάρ, Το πειραματικό μυθιστόρημα
Σύζυγος(οι)	Αλεξαντρίν Ζολά (31  Μαΐου 1870)
Τέκνα	Jacques Émile-Zola και Denise Émile-Zola
Πολυμέσα σχετικά με τoν συγγραφέα
δεδομένα ()

Εμίλ Ζολά

Η ζωή του

Γεννήθηκε στο Παρίσι στις 2 Απριλίου του 1840. Μία από τις πρώτες παιδικές αναμνήσεις του Εμίλ Ζολά ήταν η θύμηση μίας μεγάλης γιορτής που έκανε ο πατέρας του, στην Αιξ-αν-Προβάνς της Γαλλίας το 1844, επ' ευκαιρία των εγκαινίων ενός υδραγωγείου που είχε αναλάβει. Αλλά δεν πήγαιναν πάντα καλά οι δουλειές του κυρίου Ζολά. Όταν πέθανε δύο χρόνια αργότερα, άφησε σχεδόν απένταρους τη γυναίκα του και τον εξάχρονο γιο του.

Τα παιδικά χρόνια του Εμίλ πέρασαν μέσα στη δυστυχία και τη μιζέρια. Το σχολείο που πήγαινε ήταν τόσο φτωχό και είχε τόσους λίγους δασκάλους, που χωρίς να διαβάζει πολύ ο μικρός Ζολά έβγαλε μ' ευκολία τις πρώτες τάξεις. Η μοναδική χαρά και η πραγματική μόρφωση που πήρε από το σχολείο, ήταν η στενή του φιλία με δύο συμμαθητές του. Ο ένας από αυτούς ήταν ο Πωλ Σεζάν, ο μετέπειτα διάσημος ζωγράφος.

Ο Εμίλ, ο Πωλ και το άλλο παιδί ήταν αχώριστοι. Πάντα και οι τρεις μαζί περνούσαν τον καιρό τους τριγυρνώντας στις εξοχές και πάντα κουβαλούσαν στα σακίδιά τους, εκτός από το φτηνό κολατσιό τους, και το βιβλίο κάποιου διάσημου Γάλλου συγγραφέα.

Όταν ο Ζολά έγινε 18 ετών πήρε μία υποτροφία για το Παρίσι και πήγε με τη μητέρα του να μείνει εκεί. Η μητέρα του ήθελε να τον δει νομικό, ωστόσο εκείνος απέτυχε να περάσει τις απαιτούμενες εξετάσεις δύο χρόνια αργότερα και έφυγε από τη σχολή.

Πέρασε δύσκολα χρόνια γεμάτα στερήσεις και κακουχίες. Ζούσε σε μία κρύα σκοτεινή σοφίτα και συχνά το μοναδικό φαγητό του ήταν επί εβδομάδες ξερό ψωμί και λάδι. Έπειτα άρχισε να ασχολείται με το γράψιμο, εργαζόμενος στο κρεβάτι για να ζεσταίνεται και κρατώντας ένα κερί στο αριστερό του χέρι για να βλέπει.

Στο τέλος ένας φίλος του πατέρα του φρόντισε να μπει κλητήρας σ' ένα εκδοτικό οίκο. Αν και ο μισθός του ήταν μικρός, μπόρεσε να νοικιάσει ένα μικρό διαμέρισμα και να εγκατασταθεί εκεί με τη μητέρα του και αργότερα με τη γυναίκα του. Κατόπιν άρχισε να αρθρογραφεί σε εφημερίδες σχετικά με τη λογοτεχνία, την τέχνη και την πολιτική. Χαρακτηριστικές υπήρξαν οι θέσεις του κατά του Ναπολέοντα Γ΄ και του ιερατείου. Έτσι, μέσα σ' ένα χρόνο, τα έσοδά του αυξήθηκαν χάρη στα άρθρα που έστελνε σε εφημερίδες και στο πρώτο του βιβλίο.

Το πρώτο του έργο δημοσιεύτηκε πριν κλείσει τα 24 του χρόνια. Τρία χρόνια αργότερα παρουσίασε ένα δεύτερο μυθιστόρημα. Η επιτυχία του αυτή τον ενθάρρυνε και αποφάσισε στα 27 του χρόνια να εγκαταλείψει τη δουλειά του κλητήρα και να κερδίσει το ψωμί του μόνο από την πέννα του. Την επόμενη χρονιά, ο άσημος ακόμα νεαρός συγγραφέας πρότεινε σε έναν πλούσιο εκδότη να του δώσει μία προκαταβολή για να μπορέσει να βγάλει μία σειρά 20 μυθιστορημάτων που αφορούσαν τη γαλλική ζωή. Έτσι, μετά το πρώτο σημαντικό μυθιστόρημά του, Τερέζ Ρακέν (1867), ξεκίνησε μία σειρά έργων με τίτλο «Οι Ρουγκόν-Μακάρ. Φυσική και κοινωνική ιστορία μιας οικογένειας υπό την Β΄ Αυτοκρατορία» (Les Rougon-Macquart. Histoire naturelle et sociale d'une famille sous le Second Empire), όπου περιλαμβάνονται περισσότερα από τα μισά μυθιστορήματά του, θέλοντας να αναλύσει με διεισδυτική κριτική ματιά τις πτυχές της τότε γαλλικής κοινωνίας. Σε αυτή τη σειρά συγκαταλέγεται Η ταβέρνα (1877), ένα αριστούργημα το οποίο εμβαθύνει στο φαινόμενο του αλκοολισμού και της φτώχειας στην εργατική τάξη. Επίσης, η Νανά (1880), που με τη συμβολική μορφή μιας πόρνης η οποία διαφθείρει την παριζιάνικη ελίτ, δηλώνεται η κατάπτωση της Δεύτερης Γαλλικής Αυτοκρατορίας. Επιπλέον, με το Ζερμινάλ (1885) —το καλύτερο ίσως έργο του— έστρεψε τον προβολέα στις απάνθρωπες συνθήκες εργασίας των ανθρακωρύχων. Η Πτώση είναι το προτελευταίο μυθιστόρημα αυτής της σειράς, η οποία ολοκληρώθηκε το 1893.

Τον ίδιο καιρό είχε δημιουργηθεί μία ομάδα νεαρών λογοτεχνών που αυτοαποκαλούνταν "νατουραλιστές" και θεωρούσαν τον Ζολά δάσκαλό τους, γιατί πρώτος εκείνος είχε χρησιμοποιήσει τη λέξη "νατουραλισμός" για να εξηγήσει τη ρεαλιστική μορφή που έδινε στα έργα του. Το 1880 ο Εμίλ Ζολά ήταν πλέον μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της λογοτεχνικής αστικής τάξης και διοργάνωνε πολιτιστικά δείπνα με τον Γκυ ντε Μωπασσάν, τον Ζορίς-Καρλ Υσμάν και άλλους συγγραφείς στην πολυτελή βίλα του (αξίας 300.000 φράγκων) στο Μεντάν κοντά στο Παρίσι.

Το άρθρο του Ζολά "Κατηγορώ!"

Στη συνέχεια, από τη βαθυστόχαστη καταγραφή των κοινωνικών προβλημάτων στράφηκε στη σοσιαλιστική ουτοπία με δύο τριλογίες του, Οι τρεις πόλεις και Τα τέσσερα Ευαγγέλια, με τη δεύτερη να μένει ανολοκλήρωτη. Το 1898, διάσημος πια και σεβαστός, ο Ζολά έμελλε να συνταράξει συθέμελα τη γαλλική κοινωνία και να διακινδυνεύσει τη σταδιοδρομία του καθώς ανακατεύτηκε στην περίφημη υπόθεση Ντρέιφους, που έκανε πάταγο εκείνη την εποχή. Ήταν ο μόνος που υπερασπίστηκε το Ντρέιφους στέλνοντας ανοιχτή επιστολή στο Γάλλο πρόεδρο, η οποία δημοσιεύτηκε στις 13 Ιανουαρίου του 1898 στο εξώφυλλο της παριζιάνικης καθημερινής εφημερίδας L'Aurore, του Ζωρζ Κλεμανσώ, υπό τον τίτλο “Κατηγορώ!”. Ο Ζολά ξεσκέπασε μία μηχανορραφία που κόστισε την ελευθερία στο στρατιωτικό Άλφρεντ Ντρέιφους εξαιτίας του αντισημιτισμού του Υπουργείου Αμύνης. Το γράμμα αυτό προκάλεσε αίσθηση σε όλο τον κόσμο. Η πρόθεση του Ζολά ήταν να κατηγορηθεί ο ίδιος για συκοφαντική δυσφήμιση ώστε να δημοσιοποιήσει τα νέα αποδεικτικά στοιχεία προς στήριξη του Ντρέιφους. Την αποκάλυψη ακολούθησαν δραματικά γεγονότα. Πολλές γαλλικές εφημερίδες τον χτύπησαν, μποϊκόταραν τα βιβλία του και ο ίδιος μόλις κατόρθωσε να σωθεί από τη μανία του όχλου δραπετεύοντας στην Αγγλία. Το γράμμα του όμως έφερε το αποτέλεσμα που ήθελε. Έγινε αναθεώρηση της δίκης και ο Ντρέιφους αποδείχτηκε αθώος, γεγονός που οδήγησε και στη μεταρρύθμιση του συστήματος, συμπεριλαμβανομένου του χωρισμού εκκλησίας και κράτους.

Το 1902 ο Ζολά απεβίωσε, λόγω δηλητηρίασης από τις αναθυμιάσεις της σόμπας στην κρεβατοκάμαρά του. Στην κηδεία του θρήνησαν όχι μόνο οι Γάλλοι, αλλά κι όλος ο κόσμος.

Εργογραφία (και ελληνικές μεταφράσεις)

Έργα κριτικής

• Mes haines, causeries littéraires et artistiques (Τα μίση μου, φλυαρίες φιλολογικές και καλλιτεχνικές), 1866
• Mon Salon (Το σαλόνι μου), 1866
• Édouard Manet, étude biographique et critique (Εντουάρ Μανέ, βιογραφική και κριτική σπουδή), 1867
• À propos de «L'Assommoir» (Επ’ ευκαιρία της «Ταβέρνας»), σε συνεργασία με τον Édouard Rod, 1879
• Le Roman expérimental (Το πειραματικό μυθιστόρημα), 1880
• Nos auteurs dramatiques (Οι δραματικοί μας συγγραφείς), 1881
• Les Romanciers naturalistes (Οι νατουραλιστές μυθιστοριογράφοι), 1881
• Le Naturalisme au théâtre, les théories et les exemples (Ο νατουραλισμός στο θέατρο, οι θεωρίες και τα παραδείγματα), 1881
• Humanité, vérité, justice. L'affaire Dreyfus. Lettre à la jeunesse (Ανθρωπιά, αλήθεια, δικαιοσύνη. Η υπόθεση Ντρέυφους. Επιστολή στη νεολαία), 1897
• J'accuse…! (Κατηγορώ), εφημ. L'Aurore, 13 Ιανουαρίου 1898

—μτφ. Γιάννης Σφακιανάκης (εκδ. Σύγχρονη Λογοτεχνία, 1954)

—μτφ. Σωτήρης Πατατζής (εκδ. Παρθενών, χ.χ.)

—μτφ. Γιάννης Κωνσταντίνου (Γκοβόστης, 1994)

Μυθιστορήματα και νουβέλες

• Contes à Ninon (Παραμύθια στη Νινόν), 1864

  —μτφ. Γιάννης Σφακιανάκης (Σύγχρονη Λογοτεχνία, 1955)

• La confession de Claude (Η εξομολόγηση του Κλοντ), 1865

—μτφ. Γιάννης Κότσικας («Η εξομολόγηση του Κλαυδίου», εκδ. Γ. Παπαδημητρίου, 1947)

• Villégiature (Παραθέριση), 1865
• L'attaque du moulin (Η επίθεση του μύλου), 1880
• Les mystères de Marseille (Τα μυστήρια της Μασσαλίας), 1867
• Thérèse Raquin (Τερέζα Ρακέν), 1867

—μτφ. Λεωνίδας Παυλίδης (Γεωργίου Ι. Βασιλείου, 1922)

—μτφ. Τάκης Κοντός (Γκοβόστης, 1943)

—μτφ. Δημ. Κωστελένος (Δαμιανός, χ.χ.)

—μτφ. Κλαίρη Μιτσοτάκη (Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών, 1996)

• Madeleine Férat (Μαντλέν Φερά), 1868

  —μτφ. Γ. & Κ. Σημηριώτης (Ν. Θεοφανίδης & Σ. Λαμπαδαρίδης, 1925)

• Le capitaine Burle (Ο λοχαγός Μπυρλ), 1883
• La mort d'Olivier Bécaille (Ο θάνατος του Ολιβιέ Μπεκάιγ), 1884

Les Rougon-Macquart (Οι Ρουγκόν-Μακάρ)

• La fortune des Rougon (Η τύχη των Ρουγκόν), 1871
• La curée (Το μερτικό των σκύλων), 1871–72
• Le ventre de Paris (Η κοιλιά του Παρισιού), 1873

—μτφ. Ντορέττα Πέππα (με τίτλο «Το στομάχι του Παρισιού») (Δελφίνι, 1992)

• La conquête de Plassans (Η κατάκτηση της Πλασσάνς), 1874
• La faute de l'Abbé Mouret (Το αμάρτημα του αββά Μουρέ), 1875

—μτφ. Πέτρος Πικρός (Γκοβόστης, 1940)

• Son Excellence Eugène Rougon (Η Εξοχότης του ο Ευγένιος Ρουγκόν), 1876
• L'assommoir (Η ταβέρνα), 1877

—μτφ. Χ. Νεοκλέους (Φέξης, 1897)

—μτφ. Γιάννης Κότσικας (Ζηκάκης, 1925)

—μτφ. Σωτήρης Πατατζής (εκδ. Δελής, 1953)

—μτφ. Νίκος - Αλέξης Ασλάνογλου (Ζαχαρόπουλος, 1981)

• Une page d'amour (Μια σελίδα έρωτα), 1878

  —μτφ. Δημήτρης Π. Κωστελένος (Σκαραβαίος, 1970) —μτφ. Βασίλης Πουλάκος (Printa, 2008)

• Nana (Νανά), 1880

—μτφ. Ιωάννης Καμπούρογλου (Φιλοκαλία, 1880)

—μτφ. Δημήτρης Γιαννουκάκης (Αλκυών, 1954)

—μτφ. Στάθης Πρωταίος (Δαρεμάς, 1957)

—μτφ. Γιώργος Πράτσικας (Γκοβόστης, 1961)

—μτφ. Α. Ιορδάνου (Πάπυρος, 1971)

—μτφ. Αγησίλαος Γιαννόπουλος (Καστανιώτης, 1990)

—μτφ. Μαρία Παγουλάτου (Νάρκισσος, 2005)

—μτφ. Μελίνα Καρακώστα (Μεταίχμιο, 2005)

• Pot-bouille (Η κουζίνα), 1882

  —μτφ. Γιάννης Αγγέλου (Ζαχαρόπουλος, 1978)

• Au bonheur des dames (Στην ευτυχία των Κυριών), 1883

  —μτφ. Ιφιγένεια Μποτουροπούλου (με τίτλο «Στον παράδεισο των κυριών») (Στερέωμα, 2016)

• La joie de vivre (Η χαρά της ζωής), 1884

  —μτφ. Δημήτρης Π. Κωστελένος (με τίτλο «Δίψα για ζωή») (Κραναός, 1984) —μτφ. Βασιλική Χ. Τσιγγάνου (Στάχυ, 2000)

• Germinal (Ζερμινάλ), 1885

—μτφ. Ανδρέας Φαρμακόπουλος (εκδ. Μιχαήλ Σ. Ζηκάκη, 1924)

—μτφ. Φ. Δ. Α. (Μορφωτική Εταιρεία, 1953)

—μτφ. Στέλλα Βουρδουμπά (Δαρεμάς, 1960)

—μτφ. Έλλη & Γιάννης Αγγέλου (Ζαχαρόπουλος, 1988)

—μτφ. Ευαγγελία Χατζηευστρατίου (Λιβάνης, 1994)

—μτφ. Μαρία Κουπαρουδάκη (De Agostini Hellas, 2003)

• L'œuvre (Το έργο), 1886

  —μτφ. Σοφία Διονυσοπούλου (με τίτλο «Το δημιούργημα») (Καστανιώτης, 2005)

• La terre (Η γη), 1887

—μτφ. Μπάμπης Άννινος (Φέξης, 1912)

—μτφ. Λεωνίδας Παυλίδης (Γ. Παπαδημητρίου, 1952)

• Le rêve (Το Όνειρο), 1888

—μτφ. Β. Κωνσταντινίδης (εκδ. "Γκοβόστης", 1939)

—μτφ. Μιχαήλ Πριονιστής (Αλκυών, 1954)

—μτφ. Δημήτρης Π. Κωστελένος (Ευάγγ. Μετζάκης, 196;)

—μτφ. Δ. Σωτηροπούλου - Ματθαίου (Γ. Ευαγγελίου, 1971)

• La bête humaine (Το ανθρώπινο κτήνος), 1890

—μτφ. Πέτρος Πικρός (Χ. Γανιάρης και Σια, χ.χ.)

—μτφ. Γιάννης Κουχτσόγλου (Μορφωτική Εταιρεία, 1952)

—μτφ. Πολύβιος Βοβολίνης (Μπόμπολης, χ.χ.)

—μτφ. Γιάννης Κότσικας (Δαρεμάς, 1972)

• L'argent (Το Χρήμα), 1891

  —μτφ. Ντορέττα Πέππα (Σύγχρονη Εποχή, 1991)

• La débâcle (Η Πτώση), 1892
• Le Docteur Pascal (Ο Γιατρός Πασκάλ), 1893

  —μτφ. Δημήτρης Κωστελένος (εκδ. "Ζουμπουλάκης - Βιβλιοθήκη για όλους", 1980)

Les Trois Villes (Οι Τρεις Πόλεις)

• Lourdes, 1894
• Rome, 1896
• Paris, 1898

Les Quatre Evangiles (Τα Τέσσερα Ευαγγέλια)

• Fécondité (Γονιμότητα), 1899
• Travail (Δουλειά), 1901
• Vérité (Αλήθεια), 1903 (μεταθανάτια έκδοση)
• Justice (Δικαιοσύνη) (μόνο σημειώσεις)

Πηγές

• "Εμίλ Ζολά", Δομή, τόμος 6, σελ. 247.
• "Εμίλ Ζολά", Πάπυρος - Λαρούς - Μπριτάνικα, τόμος 26, σελ. 87-9.
• C.D. Merriman, "Emile Zola", The Literature Network. Ενημερώθηκε στις 7 Μαΐου 2010.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Έργα του/της Émile Zola στο Project Gutenberg