Άτλας (μυθολογία)

Ο Άτλας στην αρχαία ελληνική μυθολογία είναι Τιτάνας, ο οποίος με την Τιτανομαχία τιμωρήθηκε να κρατάει τον ουρανό για πάντα. Αναφέρεται στην μυθολογία να έχει συναντηθεί με τον Ηρακλή. Ο Ησίοδος ανέφερε ότι βρισκόταν στο δυτικό άκρο της Γης. Η οροσειρά του Άτλαντα και ο Ατλαντικός ωκεανός έχουν πάρει το όνομά τους από αυτόν. Επίσης είναι και όνομα οστού πιο συγκεκριμένα του πρώτου σπονδύλου.

Τιτάνας Άτλας
Σύζυγος-οι	Πλειόνη
Σύντροφος-οι	Εσπερίδα
Γονείς	Τιτάνας Ιαπετός και Ωκεανίδα Κλυμένη ή Ασία
Αδέλφια	Τιτάνας Προμηθέας, Τιτάνας Επιμηθέας και Τιτάνας Μενοίτιος
Τέκνα	Οι Εσπερίδες, οι Πλειάδες, οι Υάδες, ο Ύας και η Καλυψώ
Σχετικά πολυμέσα
wikidata (π)

Τιτανομαχία

Ο Άτλαντας κατά την Τιτανομαχία υπήρξε αρχηγός των Τιτανιδών (υιών των Τιτάνων) και μάλιστα ο δυνατότερος και ο πλέον επιδέξιος. Ο Δίας όμως μετά τη νίκη του, τιμώρησε για πάντα τον Άτλαντα, υποχρεώνοντάς τον να φέρει στους ώμους του τον Ουράνιο θόλο (Ουρανό, βλέπε και ουράνια σφαίρα).

Ετυμολογία

Επειδή τη "θεία τιμωρία" αυτή την υπέμενε με θαυμαστή και παραδειγματική εγκαρτέρηση, έλαβε το όνομα Άτλας (εκ του προσθετικού α και του τλάν = τα πάντα υπομένοντας). Το Λεξικό του Γ. Μπαμπινιώτη δίνει την εξής ερμηνεία ως προς την ετυμολογία της λέξης Άτλας: "...[ΕΤΥΜ. < αρχ. "Ατλας, -αντος, όνομα μυθικού γίγαντα, < ά- αθροιστ. θ. τλο- | τλη-, από όπου και απρφ. τλή-ναι «τολμώ» (βλ. κ. τόλμη, τά-λαντο)." (σελ. 306)

Για τον λόγο αυτόν στεκόταν επί της κορυφής μεγάλου όρους της Αφρικής, το οποίο πήρε το όνομά του.

Άτλαντας και Ηρακλής

Εκεί τον βρήκε ο Ηρακλής, όταν τον «πρόσταξε» ο Ευρυσθέας να φέρει τα μήλα των Εσπερίδων, τα οποία, κατά συμβουλή του Προμηθέα, δεν ήθελε να πάρει ο ίδιος από τον κήπο των Εσπερίδων κι αντικατέστησε τον Άτλαντα στα βαριά καθήκοντά του για όσο χρόνο εκείνος θα έλειπε. Όταν όμως ο Άτλας επέστρεψε με τους πολύτιμους καρπούς, δεν ήθελε να κρατήσει πλέον τον ουράνιο θόλο. Τότε, ο Ηρακλής προσποιούμενος πως χρειάζεται βοήθεια για να κρατήσει τον θόλο σταθερότερα, εξαπάτησε τον Άτλαντα, αφήνοντάς του όλο το βάρος κι έτσι εκείνος εξακολούθησε την τιμωρία του.

Σύμφωνα με τον Λουκιανό

[ΛΟΥΚΙΑΝΟΣ-Χάρων ἢ Ἐπισκοποῦντες (4) ] ΧΑΡΩΝ

Οὔκ, ἀλλὰ τὸ πρᾶγμα δοκεῖ μοι ἀπίθανόν τινα τὴν μεγαλουργίαν ἔχειν.
ΕΡΜΗΣ
Εἰκότως· ἰδιώτης γὰρ εἶ, ὦ Χάρων, καὶ ἥκιστα ποιητικός· ὁ δὲ γεννάδας Ὅμηρος ἀπὸ δυοῖν στίχοιν αὐτίκα ἡμῖν ἀμβατὸν ἐποίησε τὸν
οὐρανόν, οὕτω ῥᾳδίως συνθεὶς τὰ ὄρη. καὶ θαυμάζω εἴ σοι ταῦτα τεράστια εἶναι δοκεῖ τὸν Ἄτλαντα δηλαδὴ εἰδότι, ὃς τὸν πόλον αὐτὸν εἷς
ὢν φέρει ἀνέχων ἡμᾶς ἅπαντας. ἀκούεις δέ γε ἴσως καὶ τοῦ ἀδελφοῦ τοῦ ἐμοῦ πέρι τοῦ Ἡρακλέους, ὡς διαδέξαιτό ποτε αὐτὸς ἐκεῖνος τὸν

Ἄτλαντα, καὶ ἀναπαύσειε πρὸς ὀλίγον τοῦ ἄχθους ὑποθεὶς ἑαυτὸν τῷ φορτίῳ. ΛΟΥΚΙΑΝΟΣ - Χάρων ἢ Ἐπισκοποῦντες

[ΛΟΥΚΙΑΝΟΣ-Χάρων ἢ Ἐπισκοποῦντες (4)] ΧΑΡΟΝΤΑΣ

Όχι, αλλά η υπόθεση μού φαίνεται πως οδηγεί σε ένα απίστευτο κατόρθωμα. ΕΡΜΗΣ

Είναι φυσικό, μια και είσαι απαίδευτος, Χάροντα, και καθόλου ποιητικός. Ο λεβέντης όμως ο Όμηρος μέσα σε δύο στίχους μας άνοιξε αμέσως δρόμο για τον ουρανό, τοποθετώντας τόσο εύκολα τα βουνά το ένα πάνω στο άλλο. Και απορώ που αυτά σου φαίνονται τερατώδη, ενώ ασφαλώς γνωρίζεις τον Άτλαντα, ο οποίος ολομόναχος σηκώνει ολόκληρη την ουράνια σφαίρα, κουβαλώντας όλους εμάς. Ίσως μάλιστα να έχεις ακουστά και για τον αδελφό μου τον Ηρακλή, ότι κάποτε ο ίδιος αντικατέστησε εκείνον τον Άτλαντα και τον ξεκούρασε λιγάκι από το βάρος, βάζοντας τον εαυτό του κάτω από το φορτίο.

Κατά τον Οβίδιο

Κατά τον Οβίδιο (Μεταμορφ. Δ 626) ο Άτλας ήταν ένας πάμπλουτος βοσκός της Μαυριτανίας όπου και βασίλευε, έχοντας όλων των ειδών τις αγέλες και απέραντους κήπους με τα περίφημα μήλα. Περνώντας όμως από εκεί ο Περσέας, ζήτησε φιλοξενία. Ο Άτλας αρνήθηκε, όταν έμαθε πως ήταν γιος του Δία, φοβούμενος κάποιον χρησμό που του είχε δώσει η Θέτιδα, που έλεγε πως γιος του Δία θα του έκλεβε τα μήλα. Όταν πλέον τόσο οι πειστικοί λόγοι του Περσέα όσο και οι παρακλήσεις του απέβησαν άκαρποι, αναγκάσθηκε ο μυθικός αυτός ήρωας να παρουσιάσει στον Άτλαντα την κεφαλή της Μέδουσας, με αποτέλεσμα να τον απολιθώσει. Έτσι, ο Τιτάνας μεταβλήθηκε σε όρος τεράστιο, το όρος «Άτλας», του οποίου η μεσαία κορυφή ήταν το κεφάλι και οι ακραίες κορυφές οι ώμοι του, πλούσια δασωμένο από τη δασιά του κόμη του και με δρυμούς από τη γενειάδα του.

Κατά τον Πλάτωνα

Κατά τον Πλάτωνα, ο Άτλας ήταν ένας από τους δώδεκα βασιλιάδες της μυθικής νήσου Ατλαντίδας, γιος του Ποσειδώνα και της Κλειτούς, θυγατέρας του Ευήνορα.

Παιδιά του ήταν οι Εσπερίδες, ο Έσπερος, ο Αύσων, η Καλυψώ, η Διώνη και οι Υάδες.

Ο Πλάτων επίσης, σε άλλο βιβλίο του, αναφέρει τον Άτλαντα ως τον πρώτο αστροπαρατηρητή που κατοικούσε στο ομώνυμο όρος Άτλας της Συρίας (και όχι στην οροσειρά Άτλας της Αφρικής που αναφέρουν νεότεροι συγγραφείς).

Ο Διόδωρος τον θεωρεί ως τον πρώτο αστρονόμο που από το όρος της Αφρικής γλίστρησε και έπεσε στην παρακείμενη θάλασσα, δίνοντας τόσο στο βουνό όσο και στη θάλασσα το όνομά του, Άτλας και Ατλαντικός, αντιστοίχως.

Τέλος, ο Άτλας είχε πολλές κόρες, από τις οποίες όσες απέκτησε από την Ωκεανίδα Πλειόνη ονομάσθηκαν Πλειάδες, οι δε άλλες, εκ του ονόματός του, Ατλαντίδες.

Δείτε επίσης

• Άτλας των Φαρνέζε

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Οβιδίου μεταμορφώσεων τα οκτώ πρώτα βιβλία- Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κρήτης