Shinzō Abe

Shinzō Abe
Ganwyd	21 Medi 1954  Shinjuku
Bu farw	8 Gorffennaf 2022  o anaf balistig, gwaediad  Ysbyty Prifysgol Feddygol Nara
Dinasyddiaeth	Japan
Alma mater	Prifysgol Seikei USC Sol Price School of Public Policy Seikei Elementary School Seikei Academy
Galwedigaeth	gwladweinydd, gwleidydd
Swydd	Prif Weinidog Japan, Prif Ysgrifennydd y Cabinet, Prif Weinidog Japan, aelod o Dŷ Cynrychiolwyr Japan, aelod o Dŷ Cynrychiolwyr Japan, Prif Weinidog Japan, Prif Weinidog Japan, President of the Liberal Democratic Party, aelod o Dŷ Cynrychiolwyr Japan
Cyflogwr	Kakogawa Steel Works Kobe Steel
Adnabyddus am	Solidarity Against the North Korean Threat, Towards a Beautiful Nation
Taldra	175 centimetr
Plaid Wleidyddol	Y Blaid Ryddfrydol Ddemocrataidd
Tad	Shintarō Abe
Mam	Yōko Abe
Priod	Akie Abe
Perthnasau	Kan Abe, Nobusuke Kishi, Ichirō Satō, Eisaku Satō, Nobuhiro Satō, Ōshima Yoshimasa, Abe Shintarō, Nobukazu Kishi, Satō Shinji, Masao Nishimura
Gwobr/au	Uwch-Groes Urdd Isabel la Católica, Urdd Abdulaziz al Saud, Croes Fawr Urdd Anrhydedd, Grand Cross of the Ivorian Order of Merit, Uwch Groes Urdd y Orange-Nassau, Knight Grand Officer of the Order of Merit, Order of Al-Khalifa, Best Dressed Award Political and Economic Category, Best Dressed Award Political and Economic Category, Gwobr Time 100, Gwobr Time 100, doctor honoris causa, honorary doctor of the Jawaharlal Nehru University, Medal of the Oriental Republic of Uruguay, Urdd Sikatuna, Asian of the Year, Herman Kahn Award, honorary doctor of the Turkmen State University, Prif Gadlywydd Lleng Teilyngdod, Padma Vibhushan in Public Affairs, Urdd Aur yr Olympiad, Lleng Teilyngdod, Padma Vibhushan, Order of Bahrain, doctor honoris causa, Junior First Rank, Uwch Cordon Prif Urdd yr Eurflodyn, Collar of the Supreme Order of the Chrysanthemum, Order of Merit, Order of Honour, Urdd Isabel la Católica, Gorchymyn Cyffredinol San Martin, Urdd Coron y Dderwen, Urdd Gwladwriaeth Serbia, Urdd Croes y De, Urdd Cenedlaethol er Anrhydedd, Global Citizen Awards, Order of the Chrysanthemum, Order of the Paulownia Flowers, Order of Merit of the Federal Republic of Germany, Urdd yr Eliffant Gwyn, Urdd Awstralia, Urdd y Cymylau Ffafriol, Urdd yr Haul, Do'stlik (gorchymyn), Urdd Oranje-Nassau
Gwefan	https://www.s-abe.or.jp/
llofnod

Gwleidydd o Japan oedd Shinzo Abe (Japaneg: 安倍 晋三, [abe ɕinzoː]; 21 Medi 1954 – 8 Gorffennaf 2022). Roedd yn Brif Weinidog Japan o 26 Medi 2006 i 26 Medi 2007 ac o 26 Rhagfyr 2012 i 16 Medi 2020.

Ganwyd Abe i deulu gwleidyddol; Nobusuke Kishi, Prif Weinidog Japan o 1957 i 1960, oedd ei daid ar ochr ei fam. Astudiodd gwyddor gwleidyddiaeth yn Japan; astudiodd hefyd yn yr Unol Daleithiau. Gweithiodd yn y sector breifat tan 1982 pan ddechreuodd ei swydd llywodraethol gyntaf. Daeth i mewn i wleidyddiaeth yn 1993 pan enillodd etholiad yn Nhalaith Yamaguchi. Gwasanaethodd o dan Brif Weinidogion Yoshiro Mori a Junichiro Koizumi, a daeth yn Brif Ysgrifennydd Cabinet Koizumi.

Fe'i hetholwyd yn brif weinidog gan sesiwn arbennig o'r Diet ar 26 Medi 2006. Ef oedd prif weinidog ieuengaf Japan ers yr Ail Ryfel Byd, a'r un cyntaf i'w eni ar ôl y rhyfel. Ymddiswyddodd yn sydyn ar 12 Medi 2007 yn dilyn misoedd o bwysau gwleidyddol. Cafodd ei olynu gan Yasuo Fukuda, 91ain Prif Weinidog Japan. Etholwyd Abe am yr ail dro ar 26 Rhagfyr 2012. Ymddiswyddodd o achos ei iechyd ar 16 Medi 2020.

Daeth Abe yn enwog am ei safbwynt cryf yn erbyn Gogledd Corea, wnaeth arwain at lywyddiaeth Plaid y Democratiaid Rhyddfrydol, y blaid lywodraethol, a swydd y Prif Weinidog. Disgwylwyd i Abe ddilyn polisïau economaidd ei ragflaenydd, a hefyd i wella'r cysylltiadau tyn gyda Gweriniaeth Pobl Tsieina.

Ar 8 Gorffennaf 2022, saethwyd Abe ddwywaith wrth draddodi araith ymgyrchu ger Gorsaf Yamato-Saidaiji yn Nara. Fe'i gludwyd i'r ysbyty lle bu farw yn ddiweddarach.

Dolenni allanol

• (Japaneg) Gwefan swyddogol Archifwyd 2007-12-15 yn y Peiriant Wayback
• (Japaneg) (Saesneg) Gwefan swyddogol Prif Weinidog Japan a'i Gabinet