Rhestr llenorion Perseg hyd 1900
Dyma restr anghyflawn, o reidrwydd, o lenorion yn yr iaith Berseg hyd tua'r flwyddyn 1900. Mae'n cynnwys awduron a beirdd nid yn unig o Bersia ei hun (Iran heddiw), ond hefyd Affganistan, Tajikistan, Irac, Uzbekistan, Pacistan ac India yn ogystal. Rhoddir enwau'r awduron yn ôl trefn yr wyddor Rufeinig yn y cyfnodau hanesyddol isod. Mae rhai enwau'n digwydd mwy nag unwaith.
Cyn y goresgyniad Islamaidd
[golygu | golygu cod]Collwyd llawer o lenyddiaeth Berseg hynafol yn ystod y goresgyniad. Mae gwaith yr awduron canlynol wedi goroesi.
- Zarathustra (زرتشت), proffwyd Iranaidd ac awdur y Zend Avestan (Gathas) (tua 1200 CC efallai)
- Mani (مانی), arweinydd crefyddol a sefydlydd Manichaeiaeth (tua OC 210-276)
- An Shihkao, cyfieithydd o Parthia
O'r goresgyniad Islamaidd hyd yr 8fed ganrif
[golygu | golygu cod]Cyfrannai rhai dwsinau o awduron Iranaidd i lenyddiaeth Arabeg, Perseg, neu Pahlavi yn y cyfnod Umayyid. Er nad ydynt yn sefyll allan am eu cyfraniad i lenyddiaeth Berseg, mae eu henwau'n cynnwys:
- Abdullah Ibn al-Muqaffa (ابن مقفع)
- Bukhari (بخاری)
- Sibawayh (سیبویه)
- Dinawari (دینوری)
- Baladhuri (بلاذری)
- Naubakht (نوبخت)
9fed ganrif
[golygu | golygu cod]- Rudaki (رودکی)
- Mansur Al-Hallaj (منصور حلاج)
- Ibn Khafif (ابن خفیف)
10fed ganrif
[golygu | golygu cod]- Ferdowsi Tousi (فردوسی), bardd (925-1020)
- Abusaeid Abolkheir (ابوسعید ابوالخیر)
- Rudaki (رودکی)
- Abu Mansur Daqiqi (ابومنصور دقیقی)
- Mansur Al-Hallaj (منصور حلاج)
- Abolfazl Beyhaghi (ابوالفضل بیهقی), hanesydd
- Unsuri (عنصری)
- Rabi'ah Quzdari (رابعه قزداری)
- Asjadi (عسجدی)
- Farrukhi Sistani (فرخی سیستانی)
- Kisai Marvazi (کسائی مروزی)
- Abu Shakur Balkhi (ابوشکور بلخی)
- Ayyuqi (عیوقی)
11eg ganrif
[golygu | golygu cod]- Asad Gorgani
- Asjadi
- Ferdowsi, bardd (925-1020)
- Omar Khayyam, bardd (1048-1131)
- Hujviri (m.1073)
- Abusaeid Abolkheir
- Sanai Ghaznavi
- Abdul Qadir Jilani
- Manuchihri
- Sanaayi
- Abolfazl Beyhaghi, hanesydd
- Naser Khosrow, teithiwr, awdur a bardd
- Farrokhi sistani(فرخی سيستانی) , bardd
- Baba Tahir Oryan
- Rabi'ah Quzdari
- Abu-al-faraj Runi
- Awdur anhysbys Qabus nama
- Nizam al-Mulk, awdur Siyasatnama
- Mu'izzi
- Azraqi
- Masud Sa'd Salman
- Uthman Mukhtari
- Qatran Tabrizi
- Mughatil ibn Bakri
- Asadi Tusi
- Nizami Arudhi Samarqandi
- Imam Muhammad Ghazali
12fed ganrif
[golygu | golygu cod]- Adib Sabirادیب صابر
- Am'aqعمعق بخارائی
- Anvariانوری ابیوردی
- Attar, bardd (c. 1130 - c. 1230)فریدالدین عطار نیشاپوری
- Omar Khayyam, bardd (1048-1131)عمر خیام
- Nezami, bardd (c. 1140 - c. 1120)نظامی
- Saadi, bardd (1184-1283/1291?)سعدی
- Sheikh Ruzbehan
- Abdul Qadir Jilani
- Khaqani Shirvaniخاقانی شروانی
- Sanaayi
- Muhammad Aufi
- Falaki Shirvani
- Hassan Ghaznavi, bardd
- Sanai Ghaznavi, bardd
- Mu'izzi
- Uthman Mukhtari
- Mahsati, bardd benywaidd مهستی
- Rashid al-Din Muhammad al-Umari Vatvat
- Nizami Arudhi Samarqandi
13eg ganrif
[golygu | golygu cod]- Attar, bardd (c. 1130 - c. 1230)
- Jalal al-Din Muhammad Rumi ("Rumi"), bardd (1207-1273)
- Saadi, bardd (1184-1283/1291?)
- Rashid al-Din, (1247-1318)
- Amir Khosravi Dehlavi
- Shams e Tabrizi
- Sheikh Ruzbehan
- Zahed Gilani
- Khwaju Kermani
- Mahmud Shabistari
- Najmeddin Razi
- Muhammad Aufi
- Qazi Beiza'i
- Auhadi of Maragheh
- Auhaduddin Kermani
- Ghiyathu'd-Din
- Ibn-i-Yamin
- Ata al-Mulk Juvayni
14eg ganrif
[golygu | golygu cod]- Hafez, bardd (c. 1310-1325)
- Rashid al-Din, (1247-1318)
- Khosravi Dehlavi,(o India)
- Shams e Tabrizi
- Khwaju Kermani
- Mahmud Shabistari
- Obeid Zakani
- Meulana Shahin Shirazi
- Junayd Shirazi
- Kamaal-al-din Esfehaani
- Jamaal-al-din Esfehaani
- Auhadi of Maragheh
- Ghiyathu'd-Din
15fed ganrif
[golygu | golygu cod]16eg ganrif
[golygu | golygu cod]17eg ganrif
[golygu | golygu cod]18fed ganrif
[golygu | golygu cod]- Hazin Lahiji (حزین لاهیجی)
- Hatef Esfehani, bardd (هاتف اصفهانی)
- Ahmad Shah Abdali (c.1723-1773)
19eg ganrif
[golygu | golygu cod]- Adib-ol-mamalek-e Farahani
- Muhammad Iqbal Lahoori, o Pacistan
- Mohammad-Taghi Bahar
- Iraj Mirza
- Farrokhi Yazdi
- Mirzadeh Eshghi
- Aref Qazvini
- Ali Akbar Dehkhoda, ieithydd a newyddiadurwr
- Hassan Roshdie
- Reza Gholi Khan Hedayat, bardd a hanesydd
- Ebrahim Poordavood, ysgolhaig, arbenigwr yn yr Avesta
- Táhirih Qorrat Al-'Ayn, bardd Bahá'í, athronydd a diwinydd