Palas Hisham

Palas Hisham

Math	castell, safle archaeolegol, palas, Umayyad desert castles
Daearyddiaeth
Sir	Llywodraethiaeth Jericho
Gwlad	Palesteina
Cyfesurynnau	31.881883°N 35.459969°E
Perchnogaeth	Gwladwriaeth Palesteina
Statws treftadaeth	Tentative World Heritage Site
Manylion
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Safle archeolegol Islamaidd hynod o nodedig yw Palas Hisham yn (Arabeg: قصر هشام‎ Qaṣr Hishām neu Arabeg: خربة المفجر‎ Khirbat al-Mafjar) a godwyd yng nghyfnod brenhiniaeth Umayyad yn hanner cyntaf yr 8g. Caiff ei adnabod fel "un o gestyll yr anialwch". Fe'i lleolir bum cilometr i'r gogledd o dref Jericho, yn Khirbat al-Mafjar yn y Lan Orllewinol ym Mhalesteina.

Gydag arwynebedd o dros 60 hectar (150 erw), mae'n cynnwys tair prif ran: palas, adeilad baddon addurnedig, ac ystâd amaethyddol (fferm). Hefyd yn gysylltiedig â'r safle mae parc mawr neu man caeedig, amaethyddol (ḥayr) sy'n ymestyn i'r dwyrain o'r palas. Roedd system dyfrio gywrain yn darparu dŵr o ffynhonnau cyfagos i'r caeau.

Archwilio

Darganfuwyd y safle ym 1873 a chafwyd cloddio archaeolegol ym1894 gan FJ Bliss. Y pryd hynny, nodwyd ardal ogleddol y safle, ond ni chafodd ei gloddio. Daw'r prif ffynhonnell gwybodaeth archeolegol o gloddiadau gan yr archeolegydd Palesteina, Dimitri Baramki rhwng 1934 a 1948. Ym 1959 cyhoeddodd cydweithiwr Baramki, gweinyddwr trefedigaethol llywodraeth Mandad Prydain Robert W. Hamilton, y gwaith mawr ar Balas Hisham, Khirbat al-Mafjar: Plasty Arabaidd yn Nyffryn Iorddonen. Yn anffodus mae ymchwil archeolegol Baramki yn absennol o'r gyfrol hon, ac o'r herwydd, celf hanesyddol yn unig yw dadansoddiad Hamilton.

Cyhoeddwyd ymchwil Baramki ar agweddau archeolegol y safle, yn enwedig y serameg, mewn amryw adroddiadau ac erthyglau rhagarweiniol yn Chwarterol Adran Hynafiaethau Palestina. Bellach mae llawer o'r darganfyddiadau o gloddiadau Baramki a Hamilton yn cael eu cadw yn Amgueddfa Rockefeller yn Jeriwsalem.

Yn 2006, gwnaed gwaith cloddio newydd o dan gyfarwyddyd Dr. Hamdan Taha o Weinyddiaeth Twristiaeth a Hynafiaethau Awdurdod Cenedlaethol Palestina. Mae ymchwil gyfredol yn cael ei gynnal gan Brosiect Jericho Mafjar, cydweithrediad rhwng y llywodraeth ac archeolegwyr o Brifysgol Chicago.

Yn 2015, llofnodwyd cytundeb rhwng Gweinyddiaeth Twristiaeth a Hynafiaethau Palesteina ac Asiantaeth Cydweithrediad Rhyngwladol Japan fel y gellid paratoi ac yna dadorchuddio'r brithwaith 825 metr sgwâr yn y palas, un o'r mwyaf yn y byd.

Cyd-destun

Mae'n anodd sefydlu fframwaith hanesyddol diogel ar gyfer Palas Hisham. Nid oes unrhyw ffynonellau testunol ar gael sy'n cyfeirio at y safle, a chloddiadau archeolegol yw'r unig ffynhonnell wybodaeth bellach. Cafwyd hyd i ddarn o grochenwaith wedi'i dorri i ffwrdd o lestr pridd yn dwyn yr enw "Hisham" yn ystod gwaith cloddio Baramki. Dehonglwyd hyn fel tystiolaeth ar gyfer adeiladu'r safle yn ystod teyrnasiad y caliph Hishām ibn ʿAbd al-Malik. Dadleuodd Robert Hamilton wedi hynny fod y palas yn gartref i al-Walid b. al-Yazid, nai i Hisham a oedd yn enwog am ei ffordd o fyw afradlon. Yn archeolegol mae'n sicr bod y safle wedi'i godi yn ystod brenhiniaeth Umayyad yn hanner cynta'r 8g.

Fel safle archeolegol, mae Palas Hisham yn perthyn i'r categori o gestyll yr anialwch. Mae'r rhain yn gasgliad o henebion sy'n dyddio i linach Umayyad ac a ddarganfuwyd ledled Syria, Gwlad Iorddonen, y Lan Orllewinol ac Israel. Er bod amrywiad mawr ym maint, lleoliad a swyddogaeth dybiedig y gwahanol safleoedd hyn, gellir eu cysylltu â nawdd gwahanol ffigurau yn nheulu Umayyad. Mae rhai o gestyll yr anialwch, er enghraifft Qasr Hallabat neu Qasr Burqu, yn cynrychioli galwedigaethau Islamaidd o strwythurau Rhufeinig neu Ghassanid cynharach.

Mae safleoedd eraill fel Qastal, Qasr Azraq, neu al-Muwaqqar yn gysylltiedig â llwybrau masnach ac adnoddau dŵr prin. Gydag ychydig eithriadau, mae cestyll yr anialwch yn cydymffurfio â thempled cyffredin sy'n cynnwys palas sgwâr tebyg i gaer Rhufeinig, baddondy, cronfa ddŵr neu argae, ac yn aml caeau amaethyddol.

Pensaernïaeth

Mae'r palas, y baddon a'r mosg allanol wedi'u hamgáu gan wal. Roedd y giât ddeheuol yn hysbys o gloddiadau Baramki, ond mae'r darganfyddiad diweddar o giât ogleddol mewn aliniad yn dangos bod datblygiad Palas Hisham wedi'i gynllunio fel cyfanwaith, wedi'i adeiladu ar yr un pryd.

Palas

Y palas

Yr adeilad mwyaf ar y safle yw'r palas, adeilad bras sgwâr gyda thyrau crwn yn y corneli. Roedd ganddo ddau lawr yn wreiddiol. Roedd y fynedfa trwy giât ar ganol yr ochr ddwyreiniol, gyda'r ystafelloedd mewnol wedi'u halinio o amgylch portico palmantog canolog, a oedd yn cynnwys seler neu sirdab tanddaearol, i lochesu rhag y gwres. Roedd yr ystafell i'r de o'r portico yn fosg gyda mihrab wedi'i adeiladu i mewn i'r wal allanol. Cilfach hanner cylch yw mihrab, mewn wal mosg, sy'n nodi'r qibla, hynny yw, cyfeiriad y Kaaba ym Mecca.

Pafiliwn a'r mosg allanol

I'r dwyrain o fynedfa'r palas roedd pafiliwn a ffynnon. Roedd ail fosg mwy wedi'i leoli i'r gogledd-ddwyrain o fynedfa'r palas.

Adeiladau'r baddon

Mae'r baddonau ychydig i'r gogledd o'r palas ar draws ardal agored, gyda'r strwythur annibynnol hwn oddeutu tri deg metr sgwâr, ac mae tair o'i ochrau yn cynnwys exedrae crwn sy'n ymestyn allan o'r adeilad. Cilfach neu lwyfan pensaernïol hanner cylch yw'r exedrae, sydd weithiau'n cael ei doi gan gromen.

Roedd gan wyneb dwyreiniol y baddon fynedfa addurnedig, gydag exedrae bob ochr iddo. Y tu mewn i'r brif neuadd sgwâr roedd pwll dwr. Roedd holl arwyneb llawr mewnol y cyfadeilad baddon wedi'i balmantu ag addurn brithwaith ysblennydd.

Roedd yma ystafell dderbynfa arbennig, neu diwan, yn y gornel ogledd-orllewinol. Teiliwyd yr ystafell hon â'r brithwaith enwog "coeden bywyd", yn darlunio llew a gazelles wrth fonyn coeden. Roedd yr ystafelloedd ymolchi ynghlwm wrth wal ogleddol y cyfadeilad, ac yn cael ei chynhesu o dan y llawr gan system o wres canol oedd hon a oedd yn cynhyrchu ac yn cylchredeg aer poeth o dan lawr yr ystafell, a gallai hefyd gynhesu'r waliau gyda chyfres o bibellau i gludo'r aer cynnes..

Atodiad amaethyddol

I'r gogledd o'r baddon mae adfeilion strwythur sgwâr mawr sy'n amlwg wedi mynd trwy sawl cam o ailddefnyddio ac ailadeiladu. Tybiwyd i ddechrau bod y rhan hon o'r safle yn khan neu'n westy ar ochr y ffordd, ond mae archwiliadau archaeolegol diweddar wedi nodi bod gan yr ardal ogleddol swyddogaeth amaethyddol wedi'i chysylltu â'r gwair neu'r lloc amaethyddol yn ystod cyfnodau Umayyad ac Abbasid.

Addurniadau

Panel yn Amgueddfa Rockefeller

Yr elfennau addurnol ym Mhalas Hisham yw rhai o'r gorau o gelf cyfnod Umayyad drwy'r byd, ac maent wedi'u dogfennu'n dda yng nghyhoeddiadau Robert Hamilton.

Mosaigau

Agwedd artistig enwocaf y safle yw'r brithwaith "coeden bywyd" yn y baddon, er nad yw llawr brithwaith y brif neuadd ymolchi yn llai trawiadol. Mae'r holl fosaigau a ddarganfuwyd ym Mhalas Hisham o ansawdd uchel iawn ac yn cynnwys amrywiaeth eang o liwiau a motiffau darluniol.

Stwco cerfiedig

Mae'r stwco cerfiedig a geir ar y safle hefyd o ansawdd eithriadol. Yn arbennig o bwysig mae'r cerflun sy'n darlunio ffigwr gwrywaidd â chleddyf, y tybir yn aml mai ef yw'r caliph, a safai mewn cilfach uwchben y fynedfa i'r neuadd faddon. Mae ffigurau gwrywaidd a benywaidd ychwanegol wedi'u cerfio mewn stwco, rhai yn lled-noeth, yn addurno'r cyfadeilad baddon. Mae patrymau geometrig a llystyfol hefyd yn eithaf cyffredin.

Treftadaeth

Palas Hisham yw un o'r henebion Islamaidd pwysicaf ym Mhalesteina, ac mae'n atyniad mawr i ymwelwyr a Phalesteiniaid. Yn 2010, yn ôl ffigurau a gasglwyd gan Weinyddiaeth Twristiaeth a Hynafiaethau Palestina, derbyniodd y safle 43,455 o ymwelwyr. Mae'r safle'n gyrchfan taith maes gyffredin i blant ysgol Palestina. Mae ymwelwyr tramor sy'n mynd i mewn i Balesteina trwy Bont Allenby gerllaw yn aml yn gwneud Palas Hisham yn stop cyntaf. Roedd yn set ar gyfer cynhyrchiad o Richard II Shakespeare yn 2012.

Yn ôl y Gronfa Treftadaeth Fyd-eang (GHF), mae datblygiad trefol cyflym Jericho, yn ogystal ag ehangu gweithgaredd amaethyddol yn yr ardal, yn cyfyngu mynediad archeolegwyr i'r safle, ac o'r herwydd, mae llawer ohono'n parhau heb ei archwilio. Mae ymdrechion cadwraeth sydd â'r nod o amddiffyn strwythurau pwysig wedi'u rhwystro gan ddiffyg adnoddau. Mewn adroddiad yn 2010 o'r enw Saving Our Vanishing Heritage, nododd GHF Balas Hisham fel un o 12 safle treftadaeth ledled y byd sydd fwyaf btregus. Mae H. Taha, cyfarwyddwr hynafiaethau wedi cyhoeddi adroddiadau yn ymwneud â chadw'r safle hwn a safleoedd eraill.

Oriel

• 
• 
• 
• 

Nodiadau

• Baer, ​​Eva. "Khirbat al-Mafjar." Gwyddoniadur Islam 2il arg.
• Bliss, F.J. (1894) "Nodiadau ar Wastadedd Jericho." Datganiad Chwarterol Cronfa Archwilio Palestina . 175–183.
• Bacharach, Jere. (1996) "Gweithgareddau Adeiladu Marwanid Umayyad: Rhywogaethau ar Nawdd." Muqarnas Cyf. 13: 27–44.
• Hamilton, Robert W. (1959) Khirbat al-Mafjar: Plasty Arabaidd yn Nyffryn Iorddonen Rhydychen: Rhydychen UP.
• Hamilton, Robert W. (1988) Walid a'i Ffrindiau: Trasiedi Umayyad Rhydychen: Oxford UP.
• Soucek, Priscilla. (1993) "Orsedd Solomon / Bath Solomon: Model neu Drosiad." Ars Orientalis Cyf. 23: 109–134.
• Taha, Hamdan. (2005) "Adsefydlu Palas Hisham yn Jericho." yn F. Maniscalco gol. Tutela, Conservazione e Valorizzazione del Patrimonio Culturale della Palestina. Napoli. 179–188.
• Taragan, Hana. (2003) "Trawsnewidiwyd Atlas - Dehongli'r 'Ffigurau Ategol' ym Mhalas Umayyad yn Khirbat al-Mafjar." Dwyrain a Gorllewin Cyf. 53: 9–29.
• Whitcomb, Donald. (1988) "Ailystyriwyd Khirbat al-Mafjar: Y Dystiolaeth Cerameg". Bwletin Ysgolion Ymchwil Oriental America 271: 51-67.
• Whitcomb, Donald a Taha, Hamdan. (2013) "" Khirbat al-Mafjar a'i Lle yn Nhreftadaeth Archeolegol Palestina " Journal of Eastern Mediterranean Archaeology & Heritage Studies 1 (1): 54–65.
• Whitcomb, Donald a Taha, Hamdan. (2014) The Mosaics of Khirbet el-Mafjar Hisham's Palace

Dolenni allanol

• Prosiect Jericho Mafjar
• Khirbat al-Mafjar yn ArchNet.
• Archwiliwch Balas Hisham gyda Google Earth ar Rwydwaith Treftadaeth Fyd-eang
• Dimitri Baramki: Darganfod Qasr Hisham, gan Donald Whitcomb, 2014, Jerusalem Quarterly, Sefydliad Astudiaethau Palestina