Llaeth anwedd
 | |
| Math | cynnyrch llaeth  |
|---|---|
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
- Gweler hefyd: Llaeth cyddwys a Llaeth powdr
.jpg)
,_National_Museum_of_Health_and_Medicine_(3549068274).jpg)
Mae 'llaeth anwedd,[1] neu llaeth anweddedig neu llaeth anweddog (a elwir mewn rhai gwledydd fel "llaeth cyddwys heb ei felysu",[2]) yn gynnyrch llaeth buwch tun sefydlog ar y silff lle mae tua 60% o'r dŵr wedi'i dynnu o laeth ffres. Mae'n wahanol i laeth cyddwys wedi'i felysu, sy'n cynnwys siwgr ychwanegol. Mae angen llai o brosesu ar laeth cyddwys wedi'i felysu er mwyn i'r siwgr ychwanegol rwystro tyfiant bacteriol.[3] Mae'r broses gynhyrchu yn cynnwys anweddu 60% o'r dŵr o'r llaeth, ac yna homogeneiddio, canio, a sterileiddio gwres.[4] Yr unig wahaniaeth sylfaenol rhwng llaeth anwedd a llaeth cyddwys yw bod siwgr wedi ei hychwanegu i'r broses llaeth cyddwysedig.
Mae llaeth anwedd yn cymryd hanner gofod ei gyfwerth maethol mewn llaeth ffres. Pan fydd y cynnyrch hylif yn gymysg â swm cymesur o ddŵr (150%), daw llaeth anwedd yn gyfwerth garw â llaeth ffres. Mae hyn yn gwneud llaeth anwedd yn ddeniadol at rai dibenion oherwydd gall fod ag oes silff o fisoedd neu hyd yn oed flynyddoedd, yn dibynnu ar y cynnwys braster a siwgr. Roedd hyn yn gwneud llaeth anwedd yn boblogaidd iawn cyn ei reweiddio fel eilydd diogel a dibynadwy yn lle llaeth ffres darfodus, gan y gallai gael ei gludo'n hawdd i leoliadau heb y dull o gynhyrchu neu storio llaeth yn ddiogel. Yn ôl Rheoliadau Llaeth Cyddwys a Llaeth Sych (Cymru) 2018, "Caniateir defnyddio’r term “evaporated milk” yn lle’r term “condensed milk” yn achos llaeth wedi ei ddadhydradu’n rhannol sy’n cynnwys, yn ôl pwysau, o leiaf 9% o fraster a chyfanswm o 31% o solidau llaeth."[5]
Fformiwlâu babanod llaeth anwedd
[golygu | golygu cod]Yn y 1920au a'r 1930au, dechreuodd llaeth anweddu fod ar gael yn fasnachol eang am brisiau isel. Er enghraifft, aeth Bragdy Christian Diehl i'r busnes ym 1922, gan gynhyrchu llaeth anwedd brand Jerzee fel ymateb i Ddeddf Volstead.[6] Awgrymodd sawl astudiaeth glinigol o'r cyfnod hwnnw fod babanod sy'n bwydo fformiwla llaeth anwedd yn ffynnu yn ogystal â babanod sy'n cael eu bwydo ar y fron.[7] Mae canllawiau modern gan Sefydliad Iechyd y Byd yn ystyried bod bwydo ar y fron, yn y rhan fwyaf o achosion, yn iachach i'r baban oherwydd y colostrwm wrth gynhyrchu llaeth yn gynnar, yn ogystal â chynnwys maethol penodol llaeth y fron dynol.[8]
Diffiniad
[golygu | golygu cod]Gwneir llaeth anwedd o laeth ffres, homogenaidd y mae 60% o'r dŵr wedi'i dynnu ohono. Ar ôl i'r dŵr gael ei dynnu, mae'r cynnyrch yn cael ei oeri, ei sefydlogi, ei becynnu a'i sterileiddio. Mae'n cael ei sterileiddio'n fasnachol ar 240–245 ° F (115–118 ° C) am 15 munud. Mae blas ychydig wedi'i garameleiddio yn deillio o'r broses gwres uchel (adweithiad Maillard), ac mae ychydig yn dywyllach ei liw na llaeth ffres. Mae'r broses anweddu yn crynhoi'r maetholion a'r egni bwyd (kcal); mae llaeth anweddiad heb ei gyfansoddi yn cynnwys mwy o faetholion a chalorïau na llaeth ffres fesul cyfaint uned.
Ychwanegion
[golygu | golygu cod]Yn gyffredinol, mae llaeth anwedd yn cynnwys ffosffad disodiwm (cymorth proses i atal ceulo) a charrageenan (i "sefydlogi", h.y. atal solidau rhag setlo) yn ogystal â fitaminau C a D. ychwanegol.
Ailgyfansoddi ac amnewid
[golygu | golygu cod]Weithiau defnyddir llaeth anwedd ar ei ffurf ddwys mewn te neu goffi, neu fel top ar gyfer pwdinau. Mae llaeth anwedd wedi'i ail-gyfansoddi, sy'n cyfateb yn fras i laeth arferol, yn gymysg 1 rhan yn ôl cyfaint y llaeth anwedd ag 1 1/4 rhan o ddŵr. [2]
Hirhoedledd
[golygu | golygu cod]Mae oes silff llaeth anweddedig tun yn amrywio yn ôl ei gynnwys ychwanegol a'i gyfran o fraster. Ar gyfer y cynnyrch rheolaidd heb ei felysu gellir disgwyl oes o bymtheg mis cyn i unrhyw ansefydlogi amlwg ddigwydd.[9] Nid yw'r oes silff wedi'i phennu gan wyddoniaeth gredadwy.
Coginio gyda Llaeth Anwedd
[golygu | golygu cod]Mae cynhesu'r llaeth yn rhoi'r blas hufennog, wedi'i goginio ychydig a lliw tywyllach iddo. Pan gaiff ei gymysgu â swm cyfartal o ddŵr, gellir ei roi yn lle llaeth ffresh mewn ryseitiau. Pan gaiff ei gymysgu â swm cyfartal o ddŵr, gellir ei roi yn lle llaeth ffres mewn ryseitiau. Mae llaeth wedi'i anweddu orau ar gyfer ryseitiau lle mae hufen trwm yn gynhwysyn hylif, fel mewn nwyddau wedi'u pobi, gan na fydd yn darparu'r un trwch â hufen trwm ac nad yw'n chwipio hefyd. Am y canlyniadau gorau, rhoi hufen cyfartal â swm cyfartal o laeth anweddu. Gellir troi llaeth anwedd fewn i hufen chwipio ar gyfer coginio.[10]
Pobi
[golygu | golygu cod]Mae llaeth wedi'i anweddu orau ar gyfer ryseitiau lle mae hufen trwm yn gynhwysyn hylif, fel mewn nwyddau wedi'u pobi, gan na fydd yn darparu'r un trwch â hufen trwm ac nad yw'n chwipio hefyd. Am y canlyniadau gorau, rhoi hufen cyfartal â swm cyfartal o laeth anweddu.[11]
Ychwanegiad i Baned
[golygu | golygu cod]Gellir ddefnyddio llaeth anwedd yn lle hufen ar gyfer yfed coffi.[12]
Gweler hefyd
[golygu | golygu cod]Dolenni allanol
[golygu | golygu cod]- Cyfryngau perthnasol Skimmed milk ar Gomin Wicimedia
- Fideo, 'Evaporated Milk vs Condensed Milk EXPLAINED'
- Beth fydd yn digwydd os ydych chi'n coginio llaeth anwedd?' (Cymraeg) Archifwyd 2021-11-21 yn y Peiriant Wayback
- Fideo, 'How to Make Evaporated Milk - Baking Basics'
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ https://www.legislation.gov.uk/wsi/2018/275/schedule/2/paragraph/1/made/welsh?view=plain
- ↑ 2.0 2.1 "Carnation FAQs". Nestlé. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 9 February 2013. Cyrchwyd 20 January 2016.
- ↑ "How does sugar act as a preservative?". BBC Worldwide.
- ↑ McGee, Harold (2004). On food and cooking: the science and lore of the kitchen. Simon and Schuster. t. 24. ISBN 978-0-684-80001-1.
- ↑ https://www.legislation.gov.uk/wsi/2018/275/schedule/2/paragraph/1/made/welsh?view=plain
- ↑ "Diehl records at Bowling Green State University".
- ↑ Marriott, William McKim; Schoenthal, L. (1929). "An experimental study of the use of unsweetened evaporated milk for the preparation of infant feeding formulas". Archives of Pediatrics 46: 135–148.
- ↑ Breastfeeding, World Health Organization.
- ↑ "survival-center.com". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2013-05-27. Cyrchwyd 2010-10-23.
- ↑ https://www.youtube.com/watch?v=vaLWOVQuGy8
- ↑ "copi archif". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2021-11-21. Cyrchwyd 2021-11-21.
- ↑ https://www.youtube.com/watch?v=BV1HyzQ2YQ4
