Jan Ingenhousz
| Jan Ingenhousz | |
|---|---|
 | |
| Ganwyd | 8 Rhagfyr 1730  Breda |
| Bu farw | 7 Medi 1799 Tŷ Bowood |
| Man preswyl | Breda |
| Dinasyddiaeth | Gweriniaeth yr Iseldiroedd, Batavian Republic |
| Alma mater |
|
| Galwedigaeth | botanegydd, meddyg, ffisegydd, ffisiolegydd, cemegydd, biolegydd |
| Prif ddylanwad | Pieter van Musschenbroek |
| Gwobr/au | Cymrawd y Gymdeithas Frenhinol, Royal Society Bakerian Medal |
| Jan Ingenhousz | |
|---|---|
| |
| Ganwyd | 9 Rhagfyr 1730 Breda, Yr Iseldiroedd |
| Bu farw | 7 Medi 1799 (68 mlwydd oed) Calne, Wiltshire, Lloegr |
| Bu fyw yn | Breda, Llundain, Fiena, Calne |
| Cenedligrwydd | Isalmaeneg |
| Meysydd | Ffisioleg |
| Alma mater | Hen Brifysgol Leuven |
| Enwog am | 'Ddarganfod' ffotosynthesis |
| Dylanwadau | Pieter van Musschenbroek |
Biolegydd o'r Iseldiroedd oedd Jan Ingenhousz neu Ingen-Housz FRS (8 Rhagfyr 1730 – 7 Medi 1799). Mae'n fwyaf adnabyddus am ei waith ar ffotosynthesis, a phwysigrwydd golau i'r broses honno; dywed rhai, felly, mai ef a ddarganfyddodd y broses ffotosynthesis.[1][2][3] Ef hefyd a ddarganfu fod resbiradaeth cellog yn digwydd o fewn planhigion yn ogystal ag anifeiliaid.[4] Yn ystod ei oes, roedd yn fwyaf adnabyddus am frechu aelodau teulu Habsburg yn Fienna yn erbyn y frech wen yn 1768, ac o'r herwydd, fe'i benodwyd yn ffisegwr i ymerawdwr Awstria, Maria Theresa.[5]
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Beale and Beale, Echoes of Ingen Housz, 2011
- ↑ Gest, Howard (2000). "Bicentenary homage to Dr Jan Ingen-Housz, MD (1730-1799), pioneer of photosynthesis research". Photosynthesis Research 63 (2): 183–90. doi:10.1023/A:1006460024843. PMID 16228428. https://archive.org/details/sim_photosynthesis-research_2000_63_2/page/183.
- ↑ Geerd Magiels, Dr. Jan Ingenhousz, or why don't we know who discovered photosynthesis, 1st Conference of the European Philosophy of Science Association 2007
- ↑ Howard Gest (1997). "A 'misplaced chapter' in the history of photosynthesis research; the second publication (1796) on plant processes by Dr Jan Ingen-Housz, MD, discoverer of photosynthesis. A bicentenniel 'resurrection'". Photosynthesis Research 53: 65–72. doi:10.1023/A:1005827711469. http://www.life.illinois.edu/govindjee/history/articles/GestOnIngenhousz_missing.pdf.
- ↑ "The life of Dr Jan Ingen Housz (1730–99), private counsellor and personal physician to Emperor Joseph II of Austria". J Med Biogr 13 (1): 15–21. 2005. PMID 15682228.