Neidio i'r cynnwys

Harold Finch

Oddi ar Wicipedia
Harold Finch
Ganwyd2 Mai 1898 Edit this on Wikidata
y Barri Edit this on Wikidata
Bu farw16 Gorffennaf 1979 Edit this on Wikidata
Ysbyty Sant Gwynllŵg Edit this on Wikidata
DinasyddiaethBaner Cymru Cymru
Galwedigaethgwleidydd Edit this on Wikidata
SwyddAelod o 44ydd Llywodraeth y DU, Aelod o 43ydd Llywodraeth y DU, Aelod o 42fed Llywodraeth y DU, Aelod o 41fed Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o 40fed Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o 39fed Senedd y Deyrnas Unedig, Cynrychiolydd Cynulliad Seneddol Cyngor Ewrop Edit this on Wikidata
Plaid Wleidyddoly Blaid Lafur Edit this on Wikidata
Gwobr/auMarchog Faglor Edit this on Wikidata

Gwleidydd o Gymru oedd Syr Harold Josiah Finch (2 Mai 1898 - 16 Gorffennaf, 1979). Roedd yn undebwr a gwasanaethodd fel Aelod Seneddol Llafur Bedwellte rhwng 1950 a 1970.

Bywyd Personol

[golygu | golygu cod]

Cafodd Finch ei eni yn Y Barri yn 1898 yn fab i Josiah Coleman Finch, arolygwr rheilffyrdd, ac Emmie (née Keedwell) ei wraig.

Cafodd ei addysgu yn ysgol elfennol y Barri, gan ymadael a'r ysgol yn 14 mlwydd oed.

Ym 1922 priododd Gladys, merch Arthur Hinder, bu iddynt un mab ac un ferch.

Undebwr llafur

[golygu | golygu cod]

Wedi ymadael a'r ysgol cafodd swydd fel clerc gyda Chwmni Rheilffyrdd y Barri. Wedi cyfnod yn y Coleg Llafur Canolog [1] dechreuodd ei gysylltiad â Ffederasiwn Glowyr de Cymru ym 1919 pan benodwyd ef yn ysgrifennydd ardal Tredegar o'r Ffederasiwn. Ym 1935 fe'i penodwyd yn ysgrifennydd i ardal De Cymru o Undeb Cenedlaethol y Glowyr. Rhwng 1951 a 1960 roedd yn aelod o Bwyllgor Gwaith Undeb Cenedlaethol y Glowyr.

Gyrfa Wleidyddol

[golygu | golygu cod]

Etholwyd Finch i Gyngor Mynyddislwyn ym 1922, gan wasanaethu fel cadeirydd y cyngor am dymor 1932-1933. Wedi i Syr Charles Edwards ymddeol o'r senedd ar adeg etholiad cyffredinol 1950 dewiswyd Finch yn olynydd iddo fel ymgeisydd Llafur ar gyfer sedd Bedwellte. Cadwodd y sedd gyda 83% o'r bleidlais.

Etholiad cyffredinol 1950: Bedwellte

Etholfrain: 40,370,

Plaid Ymgeisydd Pleidleisiau % ±%
Llafur Harold Finch 31,329 83.4
Ceidwadwyr RC Pitman 6,247 16.6
Mwyafrif 25,082
Y nifer a bleidleisiodd 85.5
Llafur yn cadw Gogwydd

Yn y senedd gwasanaethodd fel llefarydd yr wrthblaid ar ynni ac egni rhwng 1959 a 1960. Roedd yn ysgrifennydd Grŵp Seneddol y Glowyr rhwng 1964 a 1966, a fu'n cadeirydd y Blaid Seneddol Gymreig. Fe'i penodwyd yn weinidog pan sefydlwyd y Swyddfa Gymreig ym mis Hydref 1964.[2] Ymddeolodd o'r Senedd ar adeg etholiad cyffredinol 1970.

Cafodd ei ddyrchafu yn farchog yn rhestr anrhydeddau pen-blwydd y frenhines ym 1969 am ei wasanaeth cyhoeddus yng Nghymru.[3]

Marwolaeth

[golygu | golygu cod]

Bu farw yn Ysbyty Sant Gwynllŵg Casnewydd o grebachiad cerebrol yn 81 mlwydd oed.[4]

Cyhoeddiadau

[golygu | golygu cod]
  • Memoirs of a Bedwellty M.P., Starling Press Limited 1 Mai 1972 (Hunangofiant)

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. J Graham Jones Welsh Labour Politicians in the Inter-war Years. Trafodion Anrhydeddus Cymdeithas y Cymrodorion 1983, Tud 174 adalwyd 7 Mawrth 2019
  2. Y Traethodydd Cyfrol CXXXVIII 1983 Trafod materion Cymraeg yn y Senedd adalwyd 7 mawrth, 2019
  3. Anhysbys 1976, Jun 12. Birthday Honours. The Guardian (1959-2003), 6. ISSN 02613077.
  4. Copi Dilys o Gofnod Marwolaeth Rhif 1453251/1 Dosbarth Cofrestru Casnewydd, Sir Gwent. 17/7/1979
Senedd y Deyrnas Unedig
Rhagflaenydd:
Syr Charles Edwards
Aelod Seneddol dros Bedwellte
19501970
Olynydd:
Neil Kinnock