Gwyntyll felen
| Gwyntyll felen Spathularia flavida
| |
|---|---|
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Fungi |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Rhytismatales |
| Teulu: | Cudoniaceae |
| Genws: | Spathularia[*] |
| Rhywogaeth: | Spathularia flavida |
| Enw deuenwol | |
| Spathularia flavida | |
Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Cudoniaceae yw'r Gwyntyll felen (Lladin: Spathularia flavida; Saesneg: Yellow Fan).[1] 'Pennau Jeli' yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Mae'r teulu Cudoniaceae yn gorwedd o fewn urdd y Rhytismatales.
Gwelir nifer o'r madarch hyn yn aml yn ffurfio cylchoed, a elwir ar lafar yn "gylchoedd Tylwyth Teg". Disgrifiwyd ac enwyd y tason yma'n wreiddiol gan y naturiaethwr Christiaan Hendrik Persoon.
Mae'r rhywogaeth hon o ffwng i'w chael yn Ewrop, Asia a Gogledd America.
Lliw sborau'r fadarchen hon yw buff. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: smooth. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel maethiad saproffytig.
Ffyngau
[golygu | golygu cod]Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[2] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[3] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.
Aelodau eraill o deulu'r Cudoniaceae
[golygu | golygu cod]Mae gan Gwyntyll felen ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:
Rhestr Wicidata:
| rhywogaeth | enw tacson | delwedd |
|---|---|---|
| Cudonia monticola | Cudonia monticola | |
| Cudonia sichuanensis | Cudonia sichuanensis | |
| Gwyntyll felen | Spathularia flavida |  |
| Pennau-jeli coesgoch | Cudonia circinans | ,_Eestis.JPG) |
| Pennau-jeli sinamon | Cudonia confusa |  |
| Spathularia alpestris | Spathularia alpestris | |
| Spathularia bifurcata | Spathularia bifurcata | |
| Spathularia clavata | Spathularia clavata |  |
| Spathularia rufa | Spathularia rufa | |
| Spathulariopsis velutipes | Spathulariopsis velutipes | _Maas_Geest_649103.jpg) |
Gweler hefyd
[golygu | golygu cod]Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
- ↑ Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
- ↑ Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
Safonwyd yr enw Gwyntyll felen gan un o brosiectau 
. Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.