Gruffudd Hiraethog
| Gruffudd Hiraethog | |
|---|---|
| Ganwyd | Llangollen  |
| Bu farw | 1564, 1564 |
| Dinasyddiaeth |  Cymru |
| Galwedigaeth | bardd |
Bardd a herodr oedd Gruffudd Hiraethog (m. 1564). Cafodd ei eni yn Llangollen tua throad yr 16g (nid oes sicrwydd o'r dyddiad). Mae'n bosibl iddo gael y llysenw 'Hiraethog' oherwydd ei gysylltiadau cryf â Phlas Iolyn, cartref Dr Elis Prys (Y Doctor Coch), a leolir ger Mynydd Hiraethog (Sir Ddinbych).[1]
Gwaith llenyddol
[golygu | golygu cod]Ei athro barddol oedd Lewys Morgannwg, ac ymhlith ei ddisgyblion roedd Wiliam Llŷn a Wiliam Cynwal. Roedd yn gyfaill i William Salesbury a gyhoeddodd gasgliad o ddiarhebion a loffiwyd o'r llawysgrifau gan Gruffudd, dan y teitl Oll synnwyr pen Kembero ygyd.
Mae 10 awdl, dros 120 cywydd a sawl englyn gan y bardd ar glawr, ynghyd â geiriadur Cymraeg a thestunau herodrol yn ei law ei hun..[1]
Llyfryddiaeth
[golygu | golygu cod]Testunau
[golygu | golygu cod]Y golygiad safonol o waith y bardd yw:
- Gwaith Gruffudd Hiraethog, gol. D. J. Bowen (Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru, 1990)
Gwaith Gruffudd yw sail llyfr Salesbury:
- Oll synnwyr pen Kembero ygyd (adargraffiad J. Gwenogvryn Evans, 1902)
Astudiaethau
[golygu | golygu cod]- D. J. Bowen, Gruffudd Hiraethog a'i Oes (Gwasg Prifysgol Cymru, Caerdydd, 1958)
- D. J. Bowen, 'Cywyddau dychan Gruffudd Hiraethog', Studia Celtica XII/XIII (1977-78)
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ 1.0 1.1 Meic Stephens (gol.), Cydymaith i Lenyddiaeth Cymru.
Bedo Hafesb · Bleddyn Ddu · Cadwaladr Cesail · Casnodyn · Rhisiart Cynwal · Wiliam Cynwal · Dafydd ab Edmwnd · Dafydd Alaw · Dafydd ap Gwilym · Dafydd ap Siencyn · Dafydd Benwyn · Dafydd Ddu o Hiraddug · Dafydd Gorlech · Dafydd Llwyd o Fathafarn · Dafydd Nanmor · Dafydd y Coed · Edward Dafydd · Deio ab Ieuan Du · Lewys Dwnn · Edward Maelor · Edward Sirc · Edward Urien · Einion Offeiriad · Gronw Ddu · Gronw Gyriog · Gruffudd ab Adda ap Dafydd · Gruffudd ab Ieuan ap Llywelyn Fychan · Gruffudd ap Dafydd ap Tudur · Gruffudd ap Llywelyn Lwyd · Gruffudd ap Maredudd ap Dafydd · Gruffudd ap Tudur Goch · Gruffudd Fychan ap Gruffudd ab Ednyfed · Gruffudd Gryg · Gruffudd Hiraethog · Gruffudd Llwyd · Gruffudd Llwyd ap Llywelyn Gaplan · Guto'r Glyn · Gutun Owain · Gwerful Fychan · Gwerful Mechain · Gwilym Ddu o Arfon · Gwilym Tew · Hillyn · Huw Cae Llwyd · Huw Ceiriog · Huw Cornwy · Huw Llŷn · Huw Pennant (I) · Huw Pennant (II) · Hywel ab Einion Lygliw · Hywel ap Mathew · Hywel Cilan · Hywel Ystorm · Ieuan ap Huw Cae Llwyd · Ieuan ap Hywel Swrdwal · Ieuan Brydydd Hir · Ieuan Du'r Bilwg · Ieuan Dyfi · Ieuan Gethin · Ieuan Llwyd ab y Gargam · Ieuan Tew Ieuanc · Iocyn Ddu ab Ithel Grach · Iolo Goch · Iorwerth ab y Cyriog · Iorwerth Beli · Iorwerth Fynglwyd · Ithel Ddu · Lewis ab Edward · Lewys Daron · Lewys Glyn Cothi · Lewys Môn · Lewys Morgannwg · Llywarch Bentwrch · Llywelyn ab y Moel · Llywelyn ap Gwilym Lygliw · Llywelyn Brydydd Hoddnant · Llywelyn Ddu ab y Pastard · Llywelyn Fychan ap Llywelyn Foelrhon · Llywelyn Fychan ap Llywelyn Goch · Llywelyn Goch ap Meurig Hen · Llywelyn Goch y Dant · Llywelyn Siôn · Mab Clochyddyn · Madog Benfras · Maredudd ap Rhys · Meurig ab Iorwerth · Morus Dwyfech · Owain Gwynedd · Owain Waed Da · Prydydd Breuan · Tomos Prys · Gruffudd Phylip · Phylip Siôn Phylip · Rhisiart Phylip · Rhys Cain · Rhys Nanmor · Siôn Phylip · Siôn Tudur · Raff ap Robert · Robert ab Ifan · Robin Ddu ap Siencyn · Rhisierdyn · Rhisiart ap Rhys · Rhys ap Dafydd ab Einion · Rhys ap Dafydd Llwyd · Rhys ap Tudur · Rhys Brydydd · Rhys Goch Eryri · Sefnyn · Simwnt Fychan · Siôn ap Hywel ap Llywelyn Fychan · Siôn ap Hywel Gwyn · Siôn Brwynog · Siôn Cent · Siôn Ceri · Sypyn Cyfeiliog · Trahaearn Brydydd Mawr · Tudur Aled · Tudur ap Gwyn Hagr · Tudur Ddall · Wiliam Llŷn · Y Mab Cryg · Y Proll · Yr Ustus Llwyd
