Neidio i'r cynnwys

Cyngor Sir Gaerfyrddin, 1889–1974

Ychwanegu dolenni
Oddi ar Wicipedia
Cyngor Sir Gaerfyrddin
Daearyddiaeth
Statws Cyngor Sir
Pencadlys Neuadd y Sir, Caerfyrddin
Hanes
Tarddiad Ddeddf Llywodraeth Leol 1888
Crëwyd 1889
Diddymwyd 1974
Ailwampio Dyfed
Arfais Cyngor Sir Gaerfyrddin
Israniadau
Math Dosbarth Trefol, Dosbarth Gwledig, Bwrdeistref Ddinesig

Sefydlwyd Cyngor Sir Gaerfyrddin cyntaf yn 1889 o dan Ddeddf Llywodraeth Leol 1888. Cynhaliwyd yr etholiadau cyntaf ym mis Ionawr 1889.[1]

Roedd pencadlys y cyngor yn Llanymddyfri nes iddo symud i Gaerfyrddin ym 1907. Dechreuwyd adeiladu Neuadd y Sir newydd ym 1939 ond, oherwydd y Rhyfel Byd, ni chafodd ei gwblhau tan 1955.[2]

Diddymwyd y cyngor sir o dan Deddf Llywodraeth Leol 1972 ar 1 Ebrill 1974, pan sefydlwyd Dyfed.[3] Sefydlwyd awdurdod unedol newydd yn Sir Gaerfyrddin yn ddiweddarach, o ganlyniad i Ddeddf Llywodraeth Leol (Cymru) 1994, a ddaeth i rym ar 1 Ebrill 1996.[3]

Pwerau

[golygu | golygu cod]

Roedd y pwerau a’r cyfrifoldebau a drosglwyddwyd o’r sesiynau chwarter i’r cynghorau wedi’u rhifo yn y Ddeddf. Roedd y rhain yn cynnwys:

  • Gwneud a chodi ardrethi
  • Benthyg arian
  • Pasio cyfrifon sirol
  • Cynnal a chadw ac adeiladu adeiladau sirol megis neuaddau sir, neuaddau sir, llysoedd a gorsafoedd heddlu
  • Trwyddedu mannau adloniant a chyrsiau rasio
  • Darpariaethau lloches ar gyfer lloerig tlodion
  • Sefydlu a chynnal ysgolion diwygiol a diwydiannol
  • Atgyweirio ffyrdd sirol a phontydd[a]
  • Penodi, diswyddo a gosod cyflogau swyddogion sirol
  • Rhannu'r sir yn fannau pleidleisio ar gyfer etholiadau seneddol, a darparu gorsafoedd pleidleisio
  • Rheoli clefydau heintus mewn anifeiliaid, a phryfed dinistriol
  • Gwarchod pysgod a rheoli adar gwyllt
  • Pwysau a mesurau

Etholiadau

[golygu | golygu cod]

Arfais

[golygu | golygu cod]
Arfbais Cyngor Sir Gaerfyrddin, 1889–1974
Nodiadau
Caniatawyd ar 28 Awst 1935. Trosglwyddwyd trwy Drwydded Frenhinol dyddiedig 18 Mawrth 1996 i Gyngor Sir Caerfyrddin newydd. Enghreifftiau o Arms and Crest a Bathodyn a Chefnogwyr wedi'u rhoi ym 1997.
Tarian
On a wreath of the colours a dragon passant Gules gorged with a collar flory counterflory and resting the dexter foreclaw on a harp Or.
Escutcheon
Quarterly indented Or and Gules in the first and fourth quarters a dragon rampant and in the second and third quarters a lion rampant all counterchanged.
Cefnogwyr
On the dexter side a dragon Gules gorged with a collar flory counterflory attached thereto a chain reflexed over the back Or and on the sinister side a sea horse Argent the piscine parts Proper gorged with a collar flory counterflory attached thereto a chain reflexed over the back Or. Granted 1997.
Arwyddair
Rhyddid Gwerin Ffyniant Gwlad (The Freedom Of The People Is The Prosperity Of The Country)[4]

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. ↑ "County Councils. The Carmarthenshire Elections". Carmarthen Journal. 1 February 1889. Cyrchwyd 27 April 2015.[dolen farw]
  2. ↑ "County Hall, Carmarthen". Historypoints.org. Cyrchwyd 17 May 2019.
  3. ↑ 3.0 3.1 "Dyfed County Council Records". Archives Hub. Cyrchwyd 19 October 2019.
  4. ↑ "Wales". Civic Heraldry of Wales. Cyrchwyd 22 March 2021.
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Cyngor_Sir_Gaerfyrddin,_1889–1974&oldid=12916105"