Cylch Fionn

Y Celtiaid
Pair Gundestrup
Brythoniaid Cymru Brythoniaid Silures Ordovices Demetae Deceangli Gangani
Llwythau eraill Rhestr o lwythau
Rhanbarthau hynafol Celtiaid Gâl Galatia Celtiberiaid Cynhanes yr Alban Cynhanes Cymru Pictiaid
Diwylliannau hynafol Hallstatt La Tène
Crefydd hynafol Derwyddiaeth Derwydd Bardi Vates Crefydd y Brythoniaid Crefydd yn y Brydain Rufeinig Crefydd Alo-Rufeinig Amldduwiaeth Rhestr Duwiau
Mytholeg y Brythoniaid Mytholeg Gymreig Mabinogi Hanes Taliesin Culhwch ac Olwen Pedair Cainc y Mabinogi Llên gwerin Cymru Mater Prydain Cylch Arthur
Mytholeg Oidelig Táin Bó Cúailnge Cylch Wlster Cylch y Ffeniaid Immram Echtrae
Ieithoedd Celtiaid Ieithoedd Brythonaidd Cymraeg Brythoneg Hen Gymraeg Cymraeg Canol Cernyweg Llydaweg Gwyddeleg Gaeleg yr Alban Manaweg
Celtiaid modern Cymry Albanwyr Gwyddelod Llydawyr Cernywiaid Manawiaid
Gwledydd Celtaidd Cymru Yr Alban Iwerddon Cernyw Llydaw Ynys Manaw
Prif fudiadau gwleidyddol Annibyniaeth i Gymru Datganoli Cymru Annibyniaeth yr Alban Iwerddon Unedig Llydaw Unedig Datganoli Cernyw Undod Celtaidd

Casgliad o farddoniaeth a rhyddiaith sy'n ffurfio un o bedwar prif gylch mytholeg Iwerddon yw Cylch Fionn neu Cylch y Ffeniaid (Gwyddeleg: Fiannaidheacht). Mae'n canolbwyntio ar anturiaethau yr arwr Fionn mac Cumhaill a'i ryfelwyr, y Fianna Éireann. Y tri cylch arall yw Cylch Wlster, y Cylch Mytholegol a'r Cylch Hanesyddol. Gelwir y cylch yma weithiau yn Gylch Oisín, oherwydd fod y rhan fwyaf o'r farddoniaeth ynddo, yn ôl traddodiad, wedi ei gyfansoddi gan Oisín, mab Fionn.

Mae'r cylch hefyd yn cynnwys straeon am aelodau eraill o'r Fianna, megis Caílte, Diarmuid, Oscar, a gelyn Fionn, Goll mac Morna.

Ffurfiodd Cormac mac Art, Uchel Frenin Iwerddon, y Fianna er mwyn amddiffyn ei deyrnas. Yr arweinwyr ar y dechrau oedd Cumhal, aelod o Clan Bascna, a Goll o Clan Morna. Lleddir Cumhal gan y Morna, ac mae Muirne, ei wraig, yn ffoi, ac yn geni mab o'r enw Demna. Caiff Demna yr enw Fionn (yn cyfateb i "Gwyn" yn Gymraeg) oherwydd ei wallt golau. Pan ddaw i'w oed, mae'n mynd i ddial llofruddiaeth ei dad.

Wedi marwolaeth yr Uchel Frenin Cormac, mae ei fab Cairbre Lifechair yn dymuno dinistrio'r Fianna, felly mae'n codi byddin ac yn dechrau rhyfel trwy ladd gwas Fionn. Dim ond ugain o ryfelwyr sy'n fyw ar ôl y frwydr, yn cynnwys Oisín a Caílte.

Eginyn erthygl sydd uchod am fytholeg. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato