Neidio i'r cynnwys

Coron borffor

Oddi ar Wicipedia
Coron borffor
Sarcoscypha coccinea

Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas: Fungi
Dosbarth: Ascomycota
Urdd: Pezizales
Teulu: Sarcoscyphaceae
Genws: Sarcoscypha[*]
Rhywogaeth: Sarcoscypha coccinea
Enw deuenwol
Sarcoscypha coccinea

Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Sarcoscyphaceae yw'r Coron borffor (Lladin: Sarcoscypha coccinea; Saesneg: Ruby Elfcup).[1] 'Y Botymau a'r Cwpannau' yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Mae'r enwau hyn yn cael eu defnyddio i ddisgrifio siap y ffwng. Mae'r teulu Sarcoscyphaceae yn gorwedd o fewn urdd y Pezizales.

Mae'r rhywogaeth hon o ffwng i'w chael yn Ewrop, Awstralia, Asia, Affrica, Gogledd America a De America. O ran siâp, disgrifir y capan, neu gap y fadarchen fel un heb gapan. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: smooth. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel maethiad saproffytig.

Ffyngau

[golygu | golygu cod]

Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[2] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[3] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.

Aelodau eraill o deulu'r Sarcoscyphaceae

[golygu | golygu cod]

Mae gan Coron borffor ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:

Rhestr Wicidata:

rhywogaeth enw tacson delwedd
Aurophora dochmia Aurophora dochmia
Boedijnopeziza colensoi Boedijnopeziza colensoi
Boedijnopeziza insititia Boedijnopeziza insititia
Boedijnopeziza institia Boedijnopeziza institia
Disg merywen Pithya cupressina
Pithya cupressi Pithya cupressi
Pithya suecica Pithya suecica
Pseudopithyella minuscula Pseudopithyella minuscula
Rickiella edulis Rickiella edulis
Thindia cupressi Thindia cupressi
Diwedd y rhestr a gynhyrchwyd yn otomatig o Wicidata.

Gweler hefyd

[golygu | golygu cod]

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
  2. Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
  3. Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
Safonwyd yr enw Coron borffor gan un o brosiectau . Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.