Compert Chon Culainn
Un o'r remscéla (chwedlau rhagarweiniol) i chwedl Táin Bó Cuailgne (Cyrch Gwartheg Cuailgne) yw Compert Chonn Culainn (Cenhedlu Cú Chulainn). Mae'n adrodd sut y cafodd yr arwr Cú Chulainn ei genhedlu (compert). Mae'n un o chwedlau Cylch Wlster.
Cedwir dau destun o'r chwedl yn y llawysgrif Wyddeleg Lebor na hUidre (Llyfr y Fuwch Llwyd-ddu) a sawl llawysgrif arall diweddarach.
Mae'r chwedl yn adrodd sut y cafodd Deichtir (neu Deichtine) chwaer y brenin Conchobar mac Nesa, brenin Wlster, ei beichiogi mewn modd dirgel ac esgor ar y plentyn Sétanta, sy'n tyfu i fyny i fod yn arwr mawr dan yr enw Cú Chulainn. Mewn un fersiwn o'r chwedl, yr hynaf efallai, enwir Lug mac Ethnenn yn dad i'r plentyn.
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]Bernhard Maier, Dictionary of Celtic Religion and Culture (1994; arg. newydd 1997), d.g. Compert Chon Culáinn.
