Byrfodd
 | |
| Enghraifft o'r canlynol | linguistic phenomenon  |
|---|---|
| Math | symbol, derivative |
| Rhan o | system ysgrifennu |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Mae byrfodd yn ffurf byr o air neu ymadrodd. Fel arfer, ond nid bob tro, mae'n cynnwys llythyren, neu lythrennau, o'r gair neu ymadrodd. Mae llawer o fyrfoddau traddodiadol yn yr iaith lenyddol, ond mae llawer o rai newydd yn cael eu creu er mwyn ysgrifennu negeseuon byrrach ar ffonau symudol e.e. ctl sy'n tarddu o "caru ti lot".
Llythrenw
[golygu | golygu cod]- Prif: Llythrenw
Mae llythrenw yn fyrfodd sy'n cael ei greu o lythrennau cyntaf geiriau mewn ymadrodd. Yn y gorffennol, dim ond y llythrenwau oedd yn cael eu defnyddio yn gyffredinol (e.e. er enghraifft neu h.y. hynny yw) ond yn y ganrif gyntaf ar hugain, mae llawer mwy o lythrenw yn cael eu creu trwy gynnydd o ddefnyddio termau technoleg a thrwy dyfu'r defnydd mewn iaith testun ac ati.
Byrfoddau rhifau
[golygu | golygu cod]- Prif: Rhifau yn y Gymraeg
I ysgrifennu byrfodd ar gyfer ffurfiau trefnol defnyddir llythrennau diwethaf y rhan o'r rhif sy'n llai na chant, e.e. 131ain, sef yr unfed ar ddeg ar hugain wedi'r cant.
| Byrfodd | Trefnol | Byrfodd | Trefnol |
|---|---|---|---|
| 1af | cyntaf | 11eg | unfed ar ddeg |
| 2il | ail | 12fed | deuddegfed |
| 3ydd/3edd | trydydd/trydedd | 13eg | trydydd/trydedd ar ddeg |
| 4ydd/4edd | pedwerydd/pedwaredd | 14eg | pedwerydd/pedwaredd ar ddeg |
| 5ed | pumed | 15fed | pymthegfed |
| 6ed | chweched | 16eg | unfed ar bymtheg |
| 7fed | seithfed | 17eg | ail ar bymtheg |
| 8fed | wythfed | 18fed | deunawfed |
| 9fed | nawfed | 19eg | pedwerydd/pedwaredd ar bymtheg |
| 10fed | degfed | 20fed | ugeinfed |
| 37ain | ail ar bymtheg ar hugain | 50fed | hanner canfed |
| 157ain | ail ar bymtheg a deugain wedi'r cant | 160fed | trigeinfed wedi'r cant |
| 1277ain | ail ar bymtheg a thrigain wedi'r fil a dau gant | 1280fed | pedwar ugeinfed wedi'r fil a dau gant |
| 300fed | tri chanfed | 500fed | pum canfed |
| 1,000fed | milfed | 1,000,000fed | miliynfed |
Iaith Testun
[golygu | golygu cod]- Prif: Iaith testun
Mae llawer o eiriau ac ymadroddion Cymraeg wedi cael eu byrfoddu i ysgrifennu negeseuon byrion iawn ar ffônau symudol. Mae'r rhan fwyaf o fyrfoddau iaith testun yn anffurfiol trwy fyrhau geiriau, ond mae llawer o lythrenwau cyffredinol mewn defnyddio cyffredinol fel ctl "Caru ti lot" ac yof "Yn ôl yn fuan"
Enwau Sefydliadau
[golygu | golygu cod]Fel arfer, mae enwau sefydliadau a chwmnïau'n cael eu cyfieithu o'r geiriau llawn, yn achos byrfodd wahanol yn Gymraeg na'r iaith gwreiddiol.
| Byrfodd | Sefydliad |
|---|---|
| GiG | Gwasanaeth Iechyd Gwladol |
| S4C | Sianel Pedwar Cymru |
| UE | Undeb Ewropeaidd |
| UDA | Unol Daleithiau America |
Er gwaethaf y ffaith bod ganddynt enwau Cymraeg, dynodir enwau rhai sefydliadau ym myrfoddau eu henwau mewn ieithoedd eraill, e.e. Saesneg.
| Sefydliad | Byrfodd tybiannol | Byrfodd go iawn | Sefydliad (yn iaith arall) | Nodyn |
|---|---|---|---|---|
| Asiantaeth Gwybodaeth Ganolog | AGG | CIA | Central Intelligence Agency | |
| Corfforaeth Ddarlledu Brydeinig | CDB | BBC | British Broadcasting Corporation | fel arfer yn dweud "bi bi si" nid "bi bi ec" |
| Undeb Rygbi Cymru | URC | WRU | Welsh Rugby Union |
Teitl personol
[golygu | golygu cod]| Byrfodd | Teitl | Lluosog |
|---|---|---|
| AC | Aelod Cynulliad | ACau |
| AS | Aelod Seneddol | ASau |
| Dr | Doctor | - |