Coron borffor
| Coron borffor Sarcoscypha coccinea
| |
|---|---|
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Fungi |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Pezizales |
| Teulu: | Sarcoscyphaceae |
| Genws: | Sarcoscypha[*] |
| Rhywogaeth: | Sarcoscypha coccinea |
| Enw deuenwol | |
| Sarcoscypha coccinea | |
Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Sarcoscyphaceae yw'r Coron borffor (Lladin: Sarcoscypha coccinea; Saesneg: Ruby Elfcup).[1] 'Y Botymau a'r Cwpannau' yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Mae'r enwau hyn yn cael eu defnyddio i ddisgrifio siap y ffwng. Mae'r teulu Sarcoscyphaceae yn gorwedd o fewn urdd y Pezizales.
Mae'r rhywogaeth hon o ffwng i'w chael yn Ewrop, Awstralia, Asia, Affrica, Gogledd America a De America. O ran siâp, disgrifir y capan, neu gap y fadarchen fel un heb gapan. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: smooth. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel maethiad saproffytig.
Ffyngau
[golygu | golygu cod]Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[2] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[3] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.
Aelodau eraill o deulu'r Sarcoscyphaceae
[golygu | golygu cod]Mae gan Coron borffor ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:
Rhestr Wicidata:
| rhywogaeth | enw tacson | delwedd |
|---|---|---|
| Aurophora dochmia | Aurophora dochmia | |
| Boedijnopeziza colensoi | Boedijnopeziza colensoi | |
| Boedijnopeziza insititia | Boedijnopeziza insititia | |
| Boedijnopeziza institia | Boedijnopeziza institia | |
| Disg merywen | Pithya cupressina |  |
| Pithya cupressi | Pithya cupressi | |
| Pithya suecica | Pithya suecica | |
| Pseudopithyella minuscula | Pseudopithyella minuscula |  |
| Rickiella edulis | Rickiella edulis | |
| Thindia cupressi | Thindia cupressi |
Gweler hefyd
[golygu | golygu cod]Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
- ↑ Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
- ↑ Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
Safonwyd yr enw Coron borffor gan un o brosiectau 
. Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.