Baner Iran

Baner gyfredol Iran

Mae baner Iran, wedi newid sawl gwaith yn ystod hanes hir yr ymerodraeth ddaeth drachefn yn weriniaeth Islamaidd. Mabwysiadwyd y faner gyfredol yn swyddogol ar 29 Gorffennaf 1980. Er ei fod yn cadw prif nodweddion yr hen faner o deyrnas frenhinol y Shah mae'n adlewyrchu'r newidiadau y Chwyldro Islamaidd bu yn Iran yn 1979.

Disgrifiad

Mae'r faner yn cynnwys tri streipen llorweddol gyfartal: gwyrdd uwchben, gwyn yn y canol a choch isod. Mae Gwyrdd yn symbol o Islam; gwyn am heddwch a chyfeillgarwch a'r coch am ddewrder a'r gwaed a gollwyd mewn rhyfel. Mae gan y lliwiau draddodiad hir yn Persia (fel y gelwir Iran tan yn ddiweddar, y gellir ei olrhain yn ôl i'r 18g o leiaf. Fel tricolor gellir dod o hyd iddynt am y tro cyntaf ar faner genedlaethol 1906. Mae'r lliwiau coch, gwyn a gwyrdd hefyd wedi eu mabwysiadu fel lliwiau Pan-Farsi neu Pan-Iranaidd - sef, ar gyfer y cenhedloedd hynny sy'n siarad iaith sy'n perthyn i Farsi - prif iaith Iran (o lle daeth yr enw "Persia" gynta). Ymhlith y cenhedloedd yma mae Tajicistan, Cwrdistan, a'r Pashtun (yn Afghanistan a Pacistan) - gweler y baneri isod.

Yn y canol mae arwyddlun Iran; mae ei ddiamedr yn cyfateb i un rhan o saith o hyd y faner. Yn ogystal, ategwyd y streipiau gwyrdd a choch gan 22 (2 × 11) o logoteipiau Kufic o'r fonllef, "Allāhu Akbar" (الله أكبر) sef, yn Gymraeg, "Mae Duw yn fwy (nag unrhyw beth)". Mae hwn yn gyfeiriad at ddechrau'r Chwyldro Islamaidd ar yr 22ain diwrnod o'r unfed mis ar ddeg yng nghalendr Iran (11 Chwefror 1979).

Mae'r arwyddlun trawiadol, syml yng nghanol y faner yn sillafu 'alah' ("duw") gyda'r nod geriol ar y top yn darlunio'r lythyren 'w' a hefyd siap y blodyn tiwlip sydd i fod tyfu lle caiff gwaed merthyron eu harllwys. Mae'r llythrennau hefyd wedi dylunio fel eu bod yn debyg i'r cilgant (symbol Islamiaeth) a'r cleddyf. Dyluniwyd yr arwyddlun gan Hamid Nadimi, a'i gymeadwyo gan yr Ayatollah Khomeini ar 9 Mai 1980.

Hanes

Yr hen faner frenhinol mewn protest, Brwsel, 2007

Eisoes yn yr hen amser, roedd y Persiaid yn defnyddio baneri fel symbol. Yn ôl yr hanesydd Groegaidd, Herodotus, defnyddiodd Cyrus II eryr euraid gydag adenydd estynedig ar gefndir gwyn.

Yn Khabis, prifddinas hynafol dwyrain Iran, darganfuwyd baner fetel fach, yn dyddio'n ôl i 3000 CC. Byddai Chr., Which yn ei gwneud yn faner hynaf yn y byd. Ymhlith y symbolau a ysgythrwyd ar y faner roedd y llew a'r haul, sy'n ailymddangos trwy gydol hanes Iran. Mae enghreifftiau o rhain i'w gweld hefyd yn y 13g, y faner hysbys gyntaf o ffabrig gyda llew a haul yn dyddio o'r 15g.

Tahmasp Defnyddiais, Shah of Persia o 1524 i 1576, ddefaid gyda'r haul yn codi ar gefndir gwyrdd, yn hytrach na'r llew arferol, oherwydd cafodd ei eni ym mis Farwardin, y mae ei symbol yn gynsail Aries. Ar ôl ei aderyn, newidiodd un yn ôl i'r llew. Yn y 18g, ychwanegwyd cleddyf at y llew. Mae i'w weld ar faner Aga Mohammed Khan, y cyntaf i fod yn llywydd y Qajars, a oedd yn rheoli Persia rhwng 1794 a 1925. Yn y 19g, cafwyd llew a haul ar gefndir gwyn wedi'i fframio gan ymylon coch a gwyrdd.

• 
  Baner Shahs (ymeradwyr) Choresm (992–1220),
  ers 2007 hefyd yn ail faner galaru
• 
  Baner dan deyrnasiad Shah Ismail I (1502–1524)
• 
  Baner Tahmasp I (1524–1576)
• 
  Baner breninllin y Safawiden (1576–1665)
• 
  Baner brenhinllin y Saffafiden (1665–1722)
• 
  Baner frenhinol Nadir Shah (1736–1747)
• 
  Baner Ymerodraethol yr Affshariden (1736–1796)
• 
  Baner wladwriaethol yr Affshariden (1737–1796)
• 
  Baner Tywysog breningllin Zand (1750–1794)
• 
  Baner yr Aga Mohammad Khan (1797)
• 
  Baner Fath Ali Shah (1797–1848)
• 
  Baner Amir Kabir (1848–1907)

Mabwysiadwyd y trilliw coch-gwyn-coch yn swyddogol ar 5 Awst 1906 gyda'r cymesuredd 1:3. Disgrifir eu lliw fel golau mewn rhai ffynonellau, ond nid yw hyn yn sicr. Cadarnhawyd y cynllun lliwiau o 1925. Troswyd hwn yn 1964 mewn cymhareb o 4:7. Dangosodd y baneri cenedlaethol ac o 1910 hefyd y baneri rhyfel lew gyda chleddyf a haul yn codi. Gyda'r Chwyldro Islamaidd disodlwyd y llew gan arwyddlun bresennol Islamaidd Iran.

• 
  ~1:3 Baner dinasyddion a masnach
  (1906–1925)
• 
  ~1:3 Baner wladwriaethol
  (1906–1925)
• 
  ~1:3 Baner dinasyddion a masnach
  (1925–1964)
• 
  ~1:3 Baner wladwriaethol (1925–1964)

• 
  4:7 Baner dinasyddion a masnach
  (1964–1979)
• 
  4:7 Baner wladwriaethol (1964–1979)
• 
  4:7 Baner filwrol ar y tir a'r môr
  (1964–1979)

Baneri tebyg

Coch, gwyn a gwyrdd yw'r lliwiau Pan-Iraniad, sef cenhedloedd sy'n siarad iaith sy'n perthyn i'r teulu Indo-Arieg - fel Farsi, Cwrdeg, Tajiceg a Pashtun (yn Afghanistan/Pacistan). Mae'r iaith Tajiceg, fel yr ieithoedd eraill yn perthyn i Ffarsi a bu Ffarsi yn iaith statws uchel yng Nghanolbarth Asia am ganrifoedd. Mae'r lliwiau coch, gwyn a gwyrdd yn cynrychioli gwahanol dosbarthiadau o fewn cymdeithas. Ar yr olwg gyntaf, ac i'r lygad anwybodus, gall baner Tajicistan edrych yn debyg iawn i faner Hwngari sydd hefyd yn faner trilliw gyda'r band goch ar y top.

Coch - y marchogion, neu'r dosbarth rhyfel a rheoli, cysylltir â dewrder, hunan-aberth

Gwyn - y dosbarth grefyddol; cysylltir â phurdeb moeol, materion ysbrydol

Gwyrdd - dosbarth rhydd, amaethwyr a bridwyr gwartheg; cysylltir â natur, ieuenctid a llewyrch.

• 
  Baner Tajicistan ers 1992
• 
  Baner Cwrdistan, ers 1992
• 
  Baner Hwngari

Delweddau Eraill

Dolenni

• Flags of the World – Iran